zaman tüneli

ateyiz noel kutlamaz

“neo-cihad”ın yükselişi: washington nasıl yeni bir islamcı türü yaratıyor?

abd, aktif olarak yeni bir islamcı aktör kategorisi oluşturuyor: dini kimliği ve askeri işleviyle selefi-cihadist, siyasi duruşuyla müslüman kardeşler'e benzeyen melez bir hareket. bu, kasıtlı olarak yaratılmış, kısmen savaşçı ve ideolog, kısmen bürokrat olan, hem ışid hem de iran'a pragmatik bir alternatif olarak sunulan bir yaratık.

başka bir deyişle, washington bir neo-cihat inşa ediyor.

teorik olarak, sert bir selefi savaşçıyı alıp, ona müslüman kardeşler gibi düşünen siyasi danışmanlar verip, savaş alanını küçük bir alanla sınırlayıp, batı dilini konuşan bir medya operasyonu dayatırsanız, “sorumlu bir cihatçı” yaratabilirsiniz: aynı teolojiyi taşıyan, ancak onu evcilleştirilebilir, yönetilebilir veya yönlendirilebilir şekillerde kullanan bir militan.

bunun ne kadar yanlış olduğunu anlamak için, abd'nin birleştirdiği iki geleneği anlamak gerekir.

selefi cihatçılık, allah'ın kanunlarının her yerde ve derhal uygulanması gerektiğini savunan islamın puriten kanadıdır. sınırları, seküler yönetimi, parlamentoları, seçimleri, anayasaları, uzlaşmayı ve insan egemenliğini reddeder. iddiası basittir: yalnızca allah kanun koyar ve inananların rolü, gerekirse bu kanunları zorla uygulamaktır.

bu, el kaide, ışid ve onlardan ayrılan her grubun dünya görüşüdür. ve bu, suriye'nin şu anki cumhurbaşkanı colani'nin de defalarca kamuoyuna açıkladığı dünya görüşüdür.

müslüman kardeşler, yöntem olarak farklıdır, ancak hedefleri aynıdır. aynı nihai durumu, islami yönetimi ve ilahi kanunun üstünlüğünü savunur, ancak bunu kurumlar, seçimler, medya, sosyal ağlar ve sivil toplumu yavaş yavaş ele geçirerek gerçekleştirmeye çalışır. ihvan, on yıllar ve yüzyıllar ötesini düşünür. selefiler aceleci iken ihvan sabırlı, selefiler mutlakiyetçi iken ihvancılar stratejik, selefiler savaş alanına odaklı iken ihvancılar politik davranır.

tarihsel olarak, bu iki grup birbirlerine güvenmemektedir. biri diğerinin çok yavaş hareket ettiğini düşünürken, diğeri birinin çok pervasız olduğunu düşünür. ancak nihai hedef, arzu edilen siyasi düzen, teolojik iskelet, bunlar aynı kalır.

washington'un mevcut politikası, selefi savaşçıların disiplinini alıp müslüman kardeşler tarzı liderliğin siyasi ılımlılığı altına yerleştirirseniz, üçüncü bir seçenek elde edeceğinizi öngörüyor: müzakere edebileceğiniz bir cihatçı. ışid ile savaşabilen, iran'ı kontrol altında tutabilen, kendi radikallerini denetleyebilen ve topraklarını yönetebilen, ancak aynı zamanda islamcı kitleler arasında inançlarını paylaştığı için güvenilirliğini koruyabilen bir cihatçı.

sorun şu ki, batı her zaman islamcıları güçlendirdiğinde, ister 1980'lerde afganistan'da, ister 1990'larda gazze'de, ister 2010'larda suriye'de, ister 2011'den sonra libya'da, ister 2003'ten sonra ırak'ın sünni üçgeninde olsun, bu hareketler sonunda silahlarını batı'nın çıkarlarına çevirmiştir. bu, ideolojinin kendisinin bir özelliğidir.

selefi cihatçılık ve müslüman kardeşler, tek bir teolojik iddiayı paylaşmaktadır: egemenlik halka değil, allah'a aittir. bu egemenliğin önünde duran herkes, diktatör ya da demokrat, arap ya da amerikalı olsun, ortadan kaldırılması gereken bir engel haline gelir.

washington, bu teolojiyi yararlı bir araca dönüştürebileceğini iddia etmeye devam ediyor. ancak bu mümkün değil. uzlaşmayı günah olarak gören bir doktrini alıp, onu istikrar sağlayıcı bir güç haline getirmeyi bekleyemezsiniz. ulusal sınırları reddeden bir hareketi alıp, ondan toprak düzenini korumayı bekleyemezsiniz. şeriatın üstünlüğünü talep eden bir dünya görüşünü alıp seküler bir çerçeve içinde işlev görmesini isteyemezsiniz. onun hırslarını geciktirebilir veya geçici olarak yönünü değiştirebilirsiniz, ancak amacını yeniden şekillendiremezsiniz. bu, uzun vadeli vizyonu batı medeniyetinin temelleriyle çelişen ideolojik aktörlere bölgesel düzeni dış kaynak olarak devretmektir.

neo-cihat orta doğu'yu istikrara kavuşturmayacaktır. orta doğu'yu daha da parçalayacaktır. aşırılığı kontrol altına almayacaktır, onu profesyonelleştirecektir. ortaklar yaratmayacaktır. eskisinden daha güçlü, daha organize ve siyasi olarak daha meşru hale gelen gelecekteki düşmanlarınızı yaratacaktır.

abd gerçekten istikrar istiyorsa, yeni cihat biçimleri oluşturmayı bırakmalı ve onu üreten ideolojiyle yüzleşmeye başlamalıdır.