batman

gece kulüpleri ile ünlü şehrimiz.

bir ara ilginç bir haber çıkmıştı batmanla ilgili.
efendim batman belediye başkanı tırı vırı, dünyada gişe rekorları kıran "batman" film yönetmeni christopher nolan'a, batman şehrinin adını izinsiz kullandıkları gerekçesiyle dava açmaya hazırlanıyormuş.

abd'li yönetmen christopher nolan'ın yaptığı "batman" filminin adının batman şehrine ait olduğunu ve isim hakkının da kendilerinin olduğunu ve kendilerinden izinsiz kullanıldığını savunan başkan tırı vırı, konuyla ilgili hukukçuların çalışmalarının devam ettiğini söylemiş.

en sevdiğim süper kahraman. ayrıca en gerçekçi özellikleri olan süper kahraman da diyebilirim.

gerçek bir kimliktir.

bruce wayne ise ikincil kimlik olmaktan ileri gitmez.

wonder woman'ın, ne olursa olsun doğruyu söyleten lasso of truth'u karşısında da bu yaşanmıştır.

türk sinemasının elinden kurtulamamış kahraman.

parasını verip hortlatsam beni bu kadar tatmin etmeyecek olan başlıktır.

komikli video.

bir venom değildir.

bir siirt değildir.

gerçek bir alfadır.

idolümsün buruğs veyn abi.

başıma linç gelmeyecekse hiç haz etmediğim bunak hero.

baba parasından mütevellit zengin teknolojiyi kullanıp kendine itemler yükleyip kahramancılık oynayan abimiz.

hakkında atıp tutanın başına her türlü hadise gelebilir. herkes kendine dikkat etsin.

bruce wayne adlı personanın arkasındaki gerçek karakterdir

elit super kahraman. zenginler de kahraman olabilir mesajı veriyor. anasız, babasız değil, fakir değil. mal mülk yerinde araba o biçim. ama buna rağmen kahraman. (bkz: öpaj)

gercek kahraman
götünü başıni radyasyonlu örümcegin ısırmayan ,kriptonlu özelligi tasiyip güneşten sınirsiz güç almayan insanı özelliklerini calisararak geliştiren ve tüm servetine rağmen bütün hayatini kötüleri cezalandirmaya adayan kahramanlar kahramani .

midsommar'ın ritüel diye çevrilmesinden(?) sonra yarasa adam olarak sözlükte yer alması gereken karakter

işiniz gücünüz mü yok, aman süper kahraman olsun da ne olursa olsun okuyayım mı diyorsunuz, sağda solda hava mı atmak istiyorsunuz; o zaman doğru yerdesiniz. yarizen ile karakter analizine hoş geldiniz. sizi aşağıya alalım. şimdiden uyarayım biraz uzun bir yazı olacak.

dünyaya ve yaşantılarımıza anlam verebilmek için her zaman kurmacayı kullandık. eskiden mitolojik tanrılarımız vardı, sonra ibrahim’in tanrısı geldi e sonra sekülerleşelim dedik bu sefer de aydınlanma telosuna yenik düştük. sonrası tufan; dünya savaşları, ırkçılık, nükleer, kominikler ve daha niceleri… fakat biz aynı kaldık, onu ne yapacağız? hâlâ koftiden tırnaklarımız var, hâlâ her şey bizden daha büyük ve bizi öldürmeye çalışıyor. en önemlisi hâlâ dünyayı anlamak için kurmacalara ihtiyacımız var. işte o mitolojik tanrılar döndü dolaştı kendine çizgi romanlarda yer buldu. o zaman el mecbur biz de onlara bakacağız çünkü bütün bu kaosa kendi yarattığımız düzenle cevap vermek mecburiyetindeyiz. artık hermese atıf yapıp hermeneutik disiplini kuracak halimiz yok, onun yerine batman de stoacılık ve carl gustav jung’un bireyleşmiş insanının en mükemmel örneklerindendir diyebiliyoruz.


jung’a göre ev kişinin kendisini temsil eder. rüyalarınızda bir ev inşa etmek psikanaliz bağlamında kendini inşa etmektir der. zaten bunu anadolu’da teyzeler de böyle anlatır, eğer saray görürsen rüyanda “ohhh için ferahlayacak” derler.* o halde batman’i anlamak için önce gotham’a bakmak lazım. gotham da kurgu bir diyar olduğu için onun hakkında bildiğimiz her şey batman ile ilgili bu konuda şanslıyız.

gotham modern mimari ile gotik mimarının karışımı bir yer. zenginlerin çok zengin yoksulların çok yoksul olduğu, suçun ve yozlaşmanın arşa çıktığı bir şehir. koca şehirde gordon dışında rüşvet yemeyen bir polis, harvey dent dışında adalet arayan bir savcı yok. çok az sokak lambası işe yarıyor, çoğu patlak. çok az trafik ışığı doğru düzgün çalışıyor, çoğu çalınmış. çok az insan dışarı çıkabiliyor, çoğu suçlu. hemen herkes mafyanın veya joker gibi suç dehalarının kontrolünde. sürekli yağan yağmur ve kapalı hava da bu atmosferin bir parçası. batman gibi travmalar yaşamış, gerçekliği tam olarak kabul edememiş çırpınan bir varlık.


batman, ailesinin rastgele bir suçlu tarafından öldürülmesi üzerine hem travma sonrası stres bozukluğu hem de hayatta kalanın vicdan azabını yaşayan; karanlık, intikam dolu ve hep puslu bir zihne sahip. okurken dikkat ederseniz arkadan piyano telinin jiletle kesildiği bir arka plan sesi bile duyabilirsiniz.* sosyopat veya psikopat değil, zira duygudaşlık gösteriyor. bölünmüş kişilik bozukluğu gibi bir şeye sahip değil çünkü bruce wayne’in bir persona bir maske olduğunu biliyor.*

gotham; batman ise, batman’ın düşmanlarının hepsi yanlış yollara sapmış batmanlerdir diyebiliriz. batman çizgi romandaki karakterlerden biridir evet ama aynı zamanda o çizgi romanların bütünüdür. gotik edebiyat genelde böyle kurgulanır. onun gölgesinin,* tezahürleri onun düşmanlarını oluşturur. bu yüzden düşmanlarını hapse atmak ya da öldürmek yerine; ıslah etmeyi, iyileştirmeyi düşünür ve onları arkham’a yollar. bu düşmanlar başlıca şunlardır; two face, penguen, riddler, mr. freeze, poison ivy ve jokerdir.


two face, adaletin yozlaşmasının tecessümüdür. o bozulmaz ve adaleti arayan savcı harvey dent kötü bir gün yaşar ve sonunda yozlaşır. artık adalet terazisini eskisi gibi ahlaki değerlere ve yasalara göre değil, bir adet madeni paranın yazı veya turasına göre kurar. batman eğer ahlaki değerlerinden (en önemlisi asla can almamaktır) en ufak bir taviz verirse sonunda onda da iki yüz gibi çoklu kişilik bozukluğu oluşacaktır. harvey dent onun suçla mücadele ve gotham’ı kurtarma girişimde rol model aldığı yegâne insandı. batman, bruce wayne ile kurduğu ilişkide bu sebeple ipte yürür. tek bir yanlış kararında dönüşeceği kişi two face.


penguen benim favori batman düşmanlarımdan. paytak paytak yürüttükleri zamanların bunda zerre etkisi yok derim ama siz inanır mısınız bilemem. birbirlerine tamamen zıt iki karakter gibi görünüyorlar değil mi? yarasa ve penguen. biri küçük, diğeri büyük. ikisi de kuş ama biri uçuyor diğeri uçamıyor. penguen takım elbise giyen bir kuş, batman ise kuş kıyafeti giyen bir adam. her an her şeyi yapabilecek ve bir an iyi bir an kötü, bir an korkak bir an cesur ruh haliyle penguen aramıza borderline kişilik bozukluğu ile katılıyor. etrafını zenginlik unsurları ve paranın satın alabileceği her şey ile doldurarak kendini iyileştirmeye çalışıyor ama nafile.

batman de eğer sevgili alfred olmasaydı penguenden beter olabilirdi. bütün acısını ve problemlerini parayla zenginlikle örtmeye çalışabilir ve ailesinin mirası olan gotham’a sırtını dönerek kendi sınırlarında gezinebilirdi.


klasik bir narsistik kişilik bozukluğuyla karşı karşıyayız. üstün zekâlı riddler gönlü istese her suçu işler ve yakalanmaz. ama takdir edilmek istiyor, görülmek istiyor. en büyük günahlardan biri biliyorsunuzdur, ben demiyorum insanlık öyle diyor. her zaman arkasında ismini aldığı bulmacalardan bırakıyor ki batman onu takip edebilsin, bu oyun koskaca bir kedi fare senaryosuna dönüşsün.

batman ise yakışıklı, zengin, deha, yetenekli vs… her şeyi kendisine toplamış it oğlu it bize bir şey kalmamış. neyse sakiniz ve devam ediyoruz. bütün bu varlıklarıyla narsist olmaktan çok da uzak değil hatta o derecede ki bunu maskesi olan bruce wayne de gösteriyor. filmlerdeki otel satın almaları, playboy gibi takılmaları hatırlayın. narsisizmi ile mücadele etmeyi ancak personasında onu yaşatmakla sürdürebiliyor. ne de olsa o batman!*


mr.freeze'in isminden de anlaşıldığı gibi kendisi bir soğuk nevale. çok değerli eşi hanımefendiyi kaybettikten sonra donuyor. ondan sonra yaşanan hiçbir şeyin anlamı yok. geri döndürülemez bir depresyon ve anti sosyal kişilik bozukluğu sergiliyor. travmasından sonra yaşamayı reddetmiş gibi duruyor.

batman ise eğer batman olmayı seçmese ve ailesinin öldürülmesi travmasını doğrudan göğüslemeye çalışsaydı yüksek ihtimal benzer bir depresyon süreci geçirecek ve belki de sonu intihara kadar uzanabilecek bir cendereye düşmüş olacaktı. öyle deli gibi yarasa kıyafeti giymiş demeden önce düşünülsün lütfen bunlar.


poison ivy, süper güce sahip nadir düşmanlardandır. bitkileri kontrol eder ve erkekleri kendine âşık eder. öldüren cazibeye sahip bir doğa ana figürüdür. insanlarla anlamlı bir bağ kuramıyor ve uzun süreli bir ilişki geliştiremiyor. bütün duygudaşlığı bitkilerle, insanlardan kaçıyor. bir çeşit bağlanma problemi simgesi. batman’in de aynı dertten muzdarip olduğunu söylememize gerek yok diye düşünüyorum. aralarındaki fark ise birinin sevdiği insanları ağaca dönüştürüp sindirmesi diğerinin ise onları korumak için maske takması. düşününce aman aman da bir fark yok gibi.


karşımızda suçun prensi joker. bilinen hemen hemen bütün psikolojik rahatsızlıklara ve kişilik bozukluklarına sahip. amaçsız yıkımın vücut bulmuş hali. tamamen kendine ait bir gerçekliği var ve onu kabul ettirmeye çalışıyor. batman’i defalarca kez öldürebilecekken her defasında onunla dalga geçmeyi tercih ediyor. batman’e en yakın olan kötümüz kendisi. onun da süper gücü yok. o da tamamen ahlaki kurallarıyla hareket ediyor ve etrafına korku yayıyor. kendisini olduğundan büyük göstermek için inanılmaz bir planlama, sahne sanatları ve psikolojiyi kullanıyor.* neredeyse batman’in eşleniği. paradoks kelimesinin sözlükteki karşılığı. aralarındaki yöntemsel fark, batman her zaman kontrol sahibi olmak isterken joker bunu umursamıyor. batman’in en büyük korkusunu simgeliyor; korkulmak yerine dalga geçilmek, gotham’ın kara şövalyesinden ziyade yarasa kostümü giymiş bir ucube olduğunun ortaya çıkması*

tıpkı iki yüz gibi tek bir kötü gün batman’in joker’e dönüşmesi için yeterli. kontrolünü kaybettiği anda bütün ahlaki değerleri, kendini inşa ettiği bütün temeller yok olacak. bu karşılaşmada işi daha da zor çünkü joker de bunun farkında ve tek isteği bu sonuca ulaşmak. sonuçta hareket etmesi mümkün olmayan bir nesneye durdurulamaz bir güç çarparsa ne olur bilemiyoruz.

peki, batman hem gotham’ı bu manyaklardan kurtarıp hem de kendi akıl sağlığını nasıl kurtaracak? bu yolda neler yapıyor ve biz onu neden bu hallerine rağmen süper kahraman olarak görüyoruz?

neden süper kahraman diyoruz oradan başlayalım. zengin diye mi? hayır, dostum hayır. tek sebep iradesi. herhangi bir süper gücü olmamasına rağmen karşısındaki bütün problemlerle mücadele ediyor. kendini küçük görmüyor ve bundan kaçınmıyor. bu hepimiz için ilham kaynağı oluyor. bizim gibi birisi, hayatında sorunlar yaşıyor ve evindeki problemlere yüz çevirmiyor. olmak istediğimiz insan olduğu için ona kahraman diyoruz. bütün anlattığım deliler ve sayamadığım bütün delilerin karşısında kendini koruması süper güç sayılır zannımca. bu kadar yaralı olmasına rağmen bu kadar güçlü olmasının temel sebebi ise kaçmaması.

bunları ise aslında modern psikoloji ve antik felsefe ile başarıyor. terapide kullanılan maruz bırakma metodunu kendine uyguluyor, çok korktuğu yarasaları sahipleniyor. gölgesinin bütün yönlerini keşfediyor* ve bunların her birini otantik yöntemlerle içselleştiriyor. kendi kurduğu bruce wayne personası, gölgesi ve bütün arketipik maskeleri arasında neredeyse sorunsuz bir şekilde geçiş yapma becerisini ediniyor. bütün bunların sonunda da jung’un bahsettiği bireyleşmeyi tamamlıyor ve ta da karşımızda travmaları olan sorunlarla boğuşan ama vazgeçmeyen ve mücadele etmeyi bırakmayacak olimpik sayılabilecek bir irade ortaya çıkıyor.
soylu bir aileden gelişi ve olaylara karşı verdiği tepkiler ile her zaman merkezde kalabilmesi ise onun stoacı bir filozof imparatordan geldiğini düşündürür hep bana. onu okurken, izlerken karşımda hep kendini gerçekleştirme yolunda marcus aurelius var gibi gelir.


haydi, ben deliyim yazdım siz de az deli değilsiniz okuyorsunuz böyle yazıları.

kaynak makaleleri bulamadığım için buraya, ciddi bi tanım döşeyemeyeceğim. yine yayından kaldırılmış.* o yüzden genel hatlarıyla bahsetsem yeridir, çünkü çok sevdiğim bir detective comics karakteridir. eğer bir çizgi roman karakterinden öte, film olarak değerlendirmem gerekirse de, batman benim için tom cruise; tom cruise ise; batman'dir. boyu tutmasa da - batman çizgi roman stilinde, 1.88 boyunda tasvir edilmiştir - tom cruise, görünüm itibariyle en çok batman'i yansıtan oyuncudur bana göre. ancak ileride ne olur, nasıl olur bilemem...

onun dışında karakter, 1939 yılında, national publications'ın editörlerine yeni bir karakter oluşturmaları üzerine yapılan ısrarla çizilir. karakterin tasarlayıcılarından ilki: bob kane daha frapan bir karakter çizer. işte yine süpermen gibi kırmızı giyimlidir. eldivenleri yoktur, kanatları vardır, balo maskesi takar ve ipte sallanır.* ancak karakterin yaratıcılarından ikincisi olan bill finger daha maskülen (!) bir karakter tasarlamıştır. koyu gri ile siyah, yahut koyu mor olarak tasarlanan kostümden, kanatlar çıkarılmış ve peler ile yarasa maskesinde karar kılınmıştır. isim olarak ise bruce wayne, iskoçya vatanseveri ilan edilen robert bruce'dan alınmış, ek olarka karakterin tasarımında, leonardo da vinci'nin uçan makine'sinden, zorro'dan, sherlock holmes'den yararlanılmıştır.
karakterin tasarımındaki bu ikilik, yıllarca sürmüş, sonunda kane çıkıp, finger'ın da batman karakterinin tasarımında katkılarının olduğunu açıklama zahmetinde bulunmuştur.