1.
1) mahallileşme (yerlileşme) hareketi:
divan şiirlerinde yerli unsurlara (yerel kahramanlar, yerel söyleyişler, deyimler, atasözleri) yer verme hareketidir.
aslında mahallileşme hareketi, biraz sonra yazacağım türkiibasit hareketinin yerli ve mahalli unsurlara yer verilerek şekillendirilmiş olan halidir.
türkçe olarak istanbul türkçesi kullanılmıştır.
16. yüzyılda baki’nin yazdığı şiirlerde ve taşlıcalı yahya’nın yazdığı mesnevilerde en önemli örnekleri bulunur.
navizade atayi, sabit ve enderunlu vasıf gibi şairler bu akımın diğer önemli temsilcileridir.
2) türkiibasit (basit türkçe) akımı:
başlıkta da görüldüğü üzere ‘’türkiibasit’’ kelimesi ‘’basit türkçe’’ anlamına gelir.
başta arapça ve farsça dilleri olmak üzere yabancı dillerdeki sözcüklere ve söyleyişlere fazla yer vermeyip, sade bir türkçe ile şiir yazma akımıdır.
ilk temsilcisi 15. yüzyıl divan şairlerinden necati’dir.
edirneli nazmi, tatavlalı mahremi ve aydınlı visali de ‘’türkiibasit’’ akımı doğrultusunda eser vermiş olan diğer şairlerdir.
üstte de belirttiğim gibi bu hareket belirli değişimler geçirerek ‘’mahallileşme hareketi’’ni doğurmuştur.
3) sebkihindi (hint üslubu) akımı:
başlıkta da belirttiğim gibi ‘’sebkihindi’’ kelimesi ‘’hint tarzı, hint üslubu’’ gibi anlamlara gelir.
hindistan’da gelişmiş bir şiir akımı olan sebkihindi akımı, 17. yüzyıldan itibaren iran, türk ve hint edebiyatlarını etkisi altına almıştır.
özellikle gazel türünde etkili olmuş olan bir akım olan sebkihindi akımında, divan şiiri mazmunlarına yer verilmemiştir.
sebkihindi akımından etkilenerek yazılmış olan şiirlerin yapısı iç içe girmiş, derin ve zariftir.
yine bu akım doğrultusunda yazılmış olan şiirlerde anlaşılması güç olan, soyut ve sembolik bir dil kullanılmış, mübalağa (abartma) ve tezat (karşıtlık) sanatlarına sıkça yer verilmiştir.
nefi, neşati, naili (naili kadim), şeyh galip gibi sanatçılar bu akım doğrultusunda şiirler yazmıştır.
4) hikemi (öğretici) akım:
insana güzeli ve doğruyu göstermek amacıyla şiir yazma akımıdır.
bu akım doğrultusunda yazılmış olan şiirler didaktik (öğretici) bir üsluptadır.
bu tarzın en önemli temsilcisi olan şair ‘’nabi’’ olduğu için bu akıma ‘’nabi ekolü’’ de denmektedir.
bu akımın diğer bir önemli temsilcisi ise koca ragıp paşa’dır.
bu akım doğrultusunda yazılan şiirlerde şiirin bilgi dolu ve öğretici olmasına özen gösterilmiş, insanlara doğru yolu göstermek amaçlanmıştır.
tanım: divan şiirindeki akımlar (hareketler) hakkında yükseköğretim kurumları sınavı'na yönelik bilgi içeren başlıktır.
kaynak: edebiyat notlarım.
divan şiirlerinde yerli unsurlara (yerel kahramanlar, yerel söyleyişler, deyimler, atasözleri) yer verme hareketidir.
aslında mahallileşme hareketi, biraz sonra yazacağım türkiibasit hareketinin yerli ve mahalli unsurlara yer verilerek şekillendirilmiş olan halidir.
türkçe olarak istanbul türkçesi kullanılmıştır.
16. yüzyılda baki’nin yazdığı şiirlerde ve taşlıcalı yahya’nın yazdığı mesnevilerde en önemli örnekleri bulunur.
navizade atayi, sabit ve enderunlu vasıf gibi şairler bu akımın diğer önemli temsilcileridir.
2) türkiibasit (basit türkçe) akımı:
başlıkta da görüldüğü üzere ‘’türkiibasit’’ kelimesi ‘’basit türkçe’’ anlamına gelir.
başta arapça ve farsça dilleri olmak üzere yabancı dillerdeki sözcüklere ve söyleyişlere fazla yer vermeyip, sade bir türkçe ile şiir yazma akımıdır.
ilk temsilcisi 15. yüzyıl divan şairlerinden necati’dir.
edirneli nazmi, tatavlalı mahremi ve aydınlı visali de ‘’türkiibasit’’ akımı doğrultusunda eser vermiş olan diğer şairlerdir.
üstte de belirttiğim gibi bu hareket belirli değişimler geçirerek ‘’mahallileşme hareketi’’ni doğurmuştur.
3) sebkihindi (hint üslubu) akımı:
başlıkta da belirttiğim gibi ‘’sebkihindi’’ kelimesi ‘’hint tarzı, hint üslubu’’ gibi anlamlara gelir.
hindistan’da gelişmiş bir şiir akımı olan sebkihindi akımı, 17. yüzyıldan itibaren iran, türk ve hint edebiyatlarını etkisi altına almıştır.
özellikle gazel türünde etkili olmuş olan bir akım olan sebkihindi akımında, divan şiiri mazmunlarına yer verilmemiştir.
sebkihindi akımından etkilenerek yazılmış olan şiirlerin yapısı iç içe girmiş, derin ve zariftir.
yine bu akım doğrultusunda yazılmış olan şiirlerde anlaşılması güç olan, soyut ve sembolik bir dil kullanılmış, mübalağa (abartma) ve tezat (karşıtlık) sanatlarına sıkça yer verilmiştir.
nefi, neşati, naili (naili kadim), şeyh galip gibi sanatçılar bu akım doğrultusunda şiirler yazmıştır.
4) hikemi (öğretici) akım:
insana güzeli ve doğruyu göstermek amacıyla şiir yazma akımıdır.
bu akım doğrultusunda yazılmış olan şiirler didaktik (öğretici) bir üsluptadır.
bu tarzın en önemli temsilcisi olan şair ‘’nabi’’ olduğu için bu akıma ‘’nabi ekolü’’ de denmektedir.
bu akımın diğer bir önemli temsilcisi ise koca ragıp paşa’dır.
bu akım doğrultusunda yazılan şiirlerde şiirin bilgi dolu ve öğretici olmasına özen gösterilmiş, insanlara doğru yolu göstermek amaçlanmıştır.
tanım: divan şiirindeki akımlar (hareketler) hakkında yükseköğretim kurumları sınavı'na yönelik bilgi içeren başlıktır.
kaynak: edebiyat notlarım.
devamını gör...