ney

kamıştan yapılan, 7 ila 9 boğumdan oluşan ve soluk borusunu andıran, 7 delikli, üflenerek çalınan bir çalgıdır.

neyzen tevfik'in kutsal silahı.

oh çok şükür tanım var. "ney" li espri görmekten korkarak tıkladığım başlık.

elif gibi dimdik olan enstrüman , kamıştan yapılan çalgı ülkemizde hatay bölgesinde, sazlıklardan toplanan kamışlardan imal edilmiş neylerin performansları ile ünlüdür.

budaklı kamış türlerinden yapılmış, sağlam nefes gerektiren flüt benzeri üflemeli enstrüman. millattan önce 5000 li yıllara kadar dayanan tarihinde genelde tasavvuf müziğinin en temel enstrümani olarak rol almıştır. tınısı kulağınıza takabul ettiği anda içinizde acı, pişmanlık, ermişlik gibi duyguları ateşler.

sesini duymayı sevmediğim çalgı.

ney çalmak yerine ney üflemek deyimi kullanır. ney ülfeyen kişilere ise neyzen denir. uzunlukları 52cm ile 140 cm arasında değişen, farklı müzik makamlarına özgün notaları çıkarabileceğiniz bilinen farklı 13 çeşit ney varmış.

üflemeli bir çalgıdır. çalan kişiye neyzen denir sanırım bilen arkadaşlar düzeltebilir.

üflemesi zor dolayısıyla çalanı da hep boynubükük bir türk müziği enstrümanıdır.

halk müziği ve türk sanat müziğine çok güzel giden, insan sesine en yakın enstrüman. çalmayı öğrenmesi de kavala kıyasla epey zordur. tasavvufta epey kullanılır ve kalu bela ile de ilişkilendirilir ekseriyetle. bu çalgı aleti ile ilgili mevlana'ya ait kalu bela olayını anlatan bir beyit, okul kitaplarından aklımda şöyle kalmış:

"dinle neyden kim hikayet etmede
ayrılıklardan şikayet etmede"

(bkz: mercan dede)

aşk kime benzer dedi.
aşk bir neyzene benzer dedim.
aşk bir neyzene benzerse biz neyiz azizim, dedi.
evet dedim. çok doğru!
aşk bir neyzene benzerse, biz ney'iz.

"mevlana celaleddin-i rumi"

sadece sesi bile huzur veren enstrüman

sufi müziğinin baş rolünü oynar. mercan dede ile birlikte daha geniş kitlelere yayılmış ve tanınmıştır.

üflerken kafa yapan (vücuda fazla oksijen alındığından) nota dizilimleri bir değişik, çok zor ama çok güzel bir enstüman

ney
diyor ki ney; sırlarım uzak değil yakın bir yerde, ama onu görecek göz, duyacak kulak nerede?

ney, türk musikisinin en temel meşhur nefesli sazıdır. batıda türk flütü denmiştir ney için.
kargı denilen bir çeşit budakli kamıştan yapılır. akordlarına göre çeşitli boylarda olan ney dokuz kısa boğumdan meydana gelmiştir. üzerinde 7 perde mevcuttur. bu perdeler, açkı ile delinerek elde edilir.
dış yüzeyinin sert sırçalı olması neyin sesinin arzu edilen tınıda olmasını sağlar.
ney ailesinin ve akordlarının meydana gelmesinde buselik dizisi esas kabul edilmiştir.
diapazon’un verdiği ses la (dügah) tır.
mansur’da dügah
şah ney’de buselik
davut ney’de çargah
bolahenk’te neva
süpürde’de hüseyni
müstahsen’de acem
kız ney’de gerdaniye olur. böylece meydana gelen 7 ana ney’in diapazon’daki la sesi karşılığındaki sesleride tam bir buselik dizisi oluştururlar.
ney ailesinin bir oktav ince sesini veren çeşitlerine de nısfiye adı verilir. her ney’in nısfiyesi vardır.

" a güzel sesli ney, gönüller almadasın, hoşsun, güzelsin; sıcak sıcak nefes vermedesin, soğuk havaları silip süpürmedesin. içinde ne boğum var, ne bir şey; bomboş. dertlere düşmüş, perişan olmuş, gönülden, candan derdi, elemi almada, onları da kendine döndürmedesin. herkesin, sevgilisine uygun bir resimdir, yapıyorsun; okuma yazma bilmiyorsun ama içyüzden bir ressamsın adeta. ey tüm gerçeklerin şekli, sureti, hangi perdedesin sen? neyin nağmeleri arasından bir baş göster; şekerler gibisin sen çünkü. gözün dokuz olmuş sanki; can da on kulağını sana vermiş; altı yana da üfle nağmelerini; altı yana da bildiksin, tanıdıksın sen. ey başı kesilmiş kamış, dilsiz dudaksız sırlar söyle; boğazdan tattığın soluğu, halka da bir hoşça tattır. ney'e aşk ateşi düştü; âlemi bir dumandır kapladı; çünkü sesin aşk sesi; aşk sesini duyurmadasın, ateşlisin sen. aşkınla leyla'nın mecnun'un sırlarını okşa; gönle ne tatsın sen, cana ne huzur. hâsılı soluğunda tebriz'den bir koku var; güzelliğinle, alımınla nice gönüller kapmadasın sen. (hz. mevlana)

neyin kamışını bir göl kenarından kesmişler. kamışın gövdesine yedi delik açıp onu ses verecek bir hale getirmişler. neyzen ne kadar usta olursa olsun, her üflediğinde, her değişik makamda ney kendi özlemini getirir dile. o, kesildiği göl kenarını özlemektedir. çünkü o, göl kenarı denilen bir bütünün parçasıdır. gerçek huzuru, gerçek mutluluğu, gerçek sevinci ancak o bütüne ulaştığında bulacaktır. öte yandan ney de kesildiği göl kenarının niteliklerini kendi gövdesinde ve ruhunda taşır. tıpkı cenabı hakk'ın çamurdan yaratıp gövdesinde yedi delik açtıktan sonra can nefesini üflediği hazreti âdem gibi. allah, hazreti âdem'in burnuna yaşam nefesini verirken kendi ruhundan bir parçayı da onun canına katmıştır.(ahmet ümit)

can bir şaraptır, insan onun destisi;
beden bir ney gibidir, kan o neyin sesi.
hayyam, bilir misin nedir bu ölümlü varlık:
hayal fenerinde bir ışık pırıltısı. (ömer hayyam)

ney sesi huzurun sesidir

ne zaman bir mecliste ismi anılsa birisinin muhakkak "ney, çalınmaz, üflenir" beyanını yaptığı müzik aletidir.

zaman zaman geceleri açıp hafiften kafayı bulduğum birkaç ney taksimini bırakayım şuraya, belki merakı olan vardır.

bestenigar taksim

hüseyni taksim

kurumasını ve çatlamasını önlemek için düzenli olarak yağlanması gerekir. ilk 1 yıl boyunca haftada birkaç kez yağlanmasında fayda vardır. susam yağı tavsiye edilse de fındık yağı da oldukça iş görür. hatta bu yağın içine katacağınız bir miktar esans neyinizin güzel kokmasını da sağlar. ayrıca yağlanan neyden çıkan ses zamanla oturacaktır. nasıl yapılacağına dair bir videoyu buraya bırakıyorum.

buradan