ölüler adası

ölüler adası, isviçre'li sembolist ressam arnold böcklin tarafından 1886'da çizilen tablodur

rahmaninov'un ölüler adası konçertosu da bu tablodan etkilenerek oluşturulmuştur.

isviçreli sembolist ressam arnold böcklin’in 1880-1886 yılları arasında die toteninsel (the isle of the dead) adını verdiği 5 resminin teması ölüm.

resmin bütün versiyonlarında görkemli kayalarla çevrilmiş görkemli servi ağaçlarının bulunduğu adaya doğru ilerleyen bir teknede, bembeyaz giysileri içinde ve eşinin çiçeklerle süslenmiş tabutunun başında duran bir kadın figürü ile sahnenin bize yakın tarafında küreklere usul usul asılan kayıkçı figürü yer alır. bütün versiyonlarda, ada bir taş duvarla denizden ayrılmıştır, üç versiyonda vakit gecedir, deniz yüzeyi son derece durgundur ve atmosfer kasvetlidir.
servilerin mezarlık ve yas ağaçları olmaları sebebiyle ölümü simgelediği bilgisi ile beraber duvarlar üzerine açılan pencere ve kapı detayları da cenaze temasını güçlendiren ögelerdir.

1. versiyon; 1880, tuval üzerine yağlıboya, 111 × 155 cm; kunstmuseum, basel,


böcklin’den ölüm adası resimleriyle ilgili günümüze gelen bir yorum ya da öykü elimizde yok ama kurduğu bir cümle bugün de hatırlanıyor : "bir rüya resmi: öyle bir durgunluk hissi yaratmalı ki, resme bakmakta olan kişi kapı çalındığında bile irkilmeli".

böcklin, resmin ilk üç versiyonunu floransa’da çalışmıştı. ingiliz mezarlığı floransada’dır ve hem sanatçının atölyesine çok yakındır hem de ressamın bebekken ölen kızı bu mezarlığa gömülmüştür. resimlerde yer alan kayık, kayıkçı, tabut ve beyaz giysili figür tasviri ile, sanatçının, mitolojideki yeraltı dünyasının nehri sticks’te kayığıyla dolaşan ve ölüleri taşıyan kahron’a atıfta bulunduğu düşünülür.

ilk ve ikinci versiyonlar eş zamanlı bitirilmiştir bu nedenle birbirlerine çok yakındırlar ancak ikinci versiyon daha yalındır.
1880 , tuval üzerine yağlıboya, 74 × 122 cm; the metropolitan museum of art, reisinger fund, new york.


3. versiyon daha aydınlık/açık armonide çalışılmıştır ve ilk kez, sağ taraftaki mezar odasının üzerinde ressamın adının baş harfleri olan ab ibaresini görürüz.

1883 – panel üzerine yağlıboya; 80 × 150 cm; alte nationalgalerie, staatliche museen zu berlin.


4. versiyondan bugün elimizde sadece bir siyah beyaz fotoğraf var çünkü resim 2. dünya savaşında yanmıştı .
1884 – 81 × 151 cm


esen rüzgarın sağ tarafa eğdiği selvilerin bulunduğu 5. versiyon daha iri fırça darbeleriyle çalışılmıştır.
1886 – panel üzerine yağlıboya, 80 × 150 cm; museum der bildenden künste, leipzig.


kaynak 1
kaynak 2
kaynak 3

ölüler adası, isviçreli sembolist sanatçı arnold böcklin'in (1827-1901) en bilinen eseridir. resim, 20. yüzyılın başlarında orta avrupa'da çok popülerdi. vladimir nabokov, 1936 yılında yazdığı despair adlı romanında, bu resmin "her berlin evinde bulunabileceğini" belirtmiştir. böcklin, resmin farklı versiyonlarını 1880 ile 1901 yılları arasında yapmıştır. bugün bu versiyonlar basel, new york, berlin ve leipzig'te sergilenmektedir.


ölüler adası'nın tüm versiyonları, karanlık bir suyun üzerinde görünen ıssız ve kayalık bir adayı tasvir eder. bir kürek teknesi, adanın kıyısındaki su kapısı ve deniz duvarına doğru ilerlemektedir. bir kürekçi, tekneyi kıçtan yönlendirmektedir. teknenin başında, kapıya doğru bakan, tamamen beyaz giyinmiş bir figür durmaktadır. figürün hemen önünde, beyaz bir örtüyle sarılmış, genellikle bir tabut olarak yorumlanan bir nesne vardır. küçük ada, mezarlıklar ve yasla ilişkilendirilen geleneksel bir sembol olan yoğun bir servi ağacı ormanıyla kaplıdır. mezarlık temasını pekiştiren, kayalık yüzeylerde görünen mezar odaları ve pencerelerdir.


böcklin, resmin anlamı hakkında hiçbir açıklama yapmamıştır, ancak onu "bir rüya resmi: öyle bir sessizlik yaratmalı ki, kapıda bir vuruş duyulsa insan ürperir" diye tanımlamıştır. resmin adı, 1883 yılında sanat simsarı fritz gurlitt tarafından verilmiştir. böcklin, resmin adını belirtmemiş, ancak adın, resmin ilk sipariş verenine gönderdiği 1880 tarihli bir mektuptaki bir ifadeden türediği bilinmektedir. resmin ilk versiyonlarının tarihini bilmeyen birçok gözlemci, kürekçinin yunan mitolojisinde ruhları yeraltı dünyasına taşıyan tekne sahibi charon'u temsil ettiğini düşünmüştür. su da ya styx nehri ya da acheron nehri olabilir ve beyaz giyinmiş yolcu da öteki dünyaya geçiş yapan yeni ölmüş bir ruh olabilir.


ölüler adası, kısmen italya'nın floransa kentindeki ingiliz mezarlığı'nı çağrıştırır. ilk üç versiyonun resmedildiği mezarlık, böcklin'in atölyesine yakındı ve ayrıca küçük kızı maria'nın da gömülü olduğu yerdi. (böcklin, 14 çocuğunun 8'ini kaybetmiştir.) kayalık adanın modeli ise belki de korfu yakınlarında bulunan, küçük bir şapel ile servi ormanıyla süslü bir ada olan pontikonisi olabilir. belki de sicilya'daki ünlü volkan stromboli'nin yakınındaki gizemli kayalık ada strombolicchio ile birleştirilmiştir.


ölüler adası, 20. yüzyılın başlarında çok sayıda sanatçıya ilham vermiştir. besteci sergei rachmaninoff ve sürrealist ressam salvador dalí bunlardan bazılarıdır. resim, ölüm, yas, yalnızlık, melankoli gibi temaları işleyen güçlü bir sembolik anlatıma sahiptir. resmin, izleyiciler üzerinde derin bir etki bırakmasının nedeni, hem gerçekçi hem de fantastik bir atmosfer yaratmasıdır. resim, insanın ölüm karşısındaki duygu ve düşüncelerini yansıtan bir ayna gibidir..

kaynak