rainer maria rilke

son derece alegorik şiirler yazan mistik alman şair.

''yalnızca içteki yakındır,
başka her şey uzak.''

çağdaş dünya edebiyatının en büyük şair'lerinden kabul edilir.

duineser elegien ve die sonette an orpheus'u zihnime kazınmış büyük şair. hangi dilde okunursa okunsun muazzam bir tat alıyor insan. yaşamın ölgün telaşesinde, yanımızdan usulca akıp giden bir nehri andırıyor dizeleri. şu sıralar içimi kemirip duran güzel bir şiirini buraya not düşüyorum.

--- alıntı ---

sen kollarıma asla gelmemiş sevgili,
sen yitirilmiş olan daha başından,
senin hangi şarkılar gider hoşuna
ben artık, geleceğin dalgası kabarırken,
görmeye çalışmam seni. bendeki en büyük
görüntüler, denenmiş uzak manzara,
kentler ve kuleler ve köprüler
ve beklenmedik dönemeçleri yolun
ve bir zamanlar tanrılarla
örülmüş toprakların gücü:
yükselirler içimde anlatmak için
hep kaçınan seni..

ah, bahçelersin sen,
ah, böylesi bir umutla
seyrettim onları. kır evinde
bir açık pencere,- ve sen neredeyse attın adımını
bana doğru dalgın. sokaklar buldum, -
daha yeni yürümüştün onlarda sen;
bazen de esnaf dükkânlarındaki aynaların
senden başları dönerdi hâlâ ve irkilip geri verirlerdi
apansız görüntümü. kim bilir, aynı kuş muydu
ikimizin içinde öten, ayrı ayrı
dün akşam?

--- alıntı ---

“ ah malte, geçip gidiyoruz ve bana göre herkes geçip giderken pek bir dalgın, meşgul ve dikkatsiz; gidişimizin farkında değiller bile. sanki yıldız kayıyor da kimse dilek tutmamış. asla bir şeyler dilemeyi bırakma malte. insan dilemekten vazgeçmemeli. sanırım gerçekleşme yoktur da uzun süren bütün bir ömür süren dilekler vardır, öyle ki, onların gerçekleşmesini zaten bekleyemez insan. ”--- alıntı ---

malte laurids briggenin notları

--- alıntı ---

kim olduğumu ne bilirlerdi
korkunç zordu beni sevmek; ve ben,
buna yalnız biri'nin gücü yeteceğini
seziyordum. ama, o, biri,istemiyordu henüz. dize'lerinin sahibidir.

kendisini ziyarete gelen mısırlı bir kadına gül toplarken eline batan diken. geçmeyen ve artan bir ağrı. kan kanseri olduğunu öğrenmesi ve iki ay içindeki ölümü. rilke’yi öldüren gül diyor güven adıgüzel.
mezar taşına kendi isteğiyle kazınan dizeler:
gül, ey saf çelişki
nice göz kapağının altında
hiç kimsenin uykusu olmamanın sevinci

duino ağıtları'nın yazarı, alman şair. açık ara favorimdir. rilke bir otoritedir. ülke şiirlerini etkilemiştir. ülkemizde özellikle ahmet cemal çevirisi takdire şayandır.
şöyle der " şair" adlı şiirinde:

ey zaman,
uzaklaşmaktasın benden şimdi
yaralanıyorum her kanat çırpışınla
ama kalınca yalnız
söyle neye yarar ki dudaklarım
gecem ve gündüzüm bir başına

yok bir sevgilim
bir dört duvar
ne de bir iklim gönlümce
bütün kendimi adadıklarım ömrümce
ansızın zenginleşip beni harcamaktalar

nietzsche ve freud'un unutulmaz aşkı narsist salome'un ilk aşkı ve ilk birlikte olduğu adam...

bir erkek, bir kadın üzerinden ancak bu kadar güzel tanımlanabilir...

altı yaşına gelinceye kadar kız çocuğu gibi giydirilen zayıf ve ince ruhu nedeniyle annesinin bu tutumundan etkilenerek başta kadınlar olmak üzere insanlarla iletişim kuramaz hale gelen rilke'nin, annesinden göremediği sevgi ve aşkı salome'da bulması ne güzel...

"annemin, benim, öyle oģlan çocuğu değil, ufak bir kız olmamı arzu ettiği zamanları hatırlıyorduk. ben bu ısteği nasılsa sezmiş ve bazı ikindiüstleri annemin kapısını tıklatmayı akıl etmiştim. annem, 'kim o?' diye sorar ve daha cocuk sesime bigazı gıcıklayan bir incelik katarak dışarıdan 'sophie' diye seslenirsem sevinirdim. sonra odaya girince artık sophie olurdum; annemin kücük sophie'si, hanım hanımcık iş görür ve dönüp gelecek olursa o kötü malte ile karıştırmasın diye annem, sophie'nin saçına bir örgü örerdi. malte'nin dönmesini istemezdi asla; onun ortadan kaybolmus olması, hem annemin hem de sophie'nin hoşuna giderdi. " (malte laurids brigge'nin notları, syf.81)

şu dizelerle kuantumunu şairidir kendileri
"tamam değildi henüz hiç bir şey
ben bakmadan önce"
şhördinger'in kedisinin canlı mı cansız mı olduğunu bilmek için bir gözlemciye ihtiyaç duyarız.
ay hep gökyüzünde midir?
biz baktığımız an mı orada olur?
ve mümin anın efendisidir dedi içimden bir ses
sonra su dizeler döküldü
"ben ismet özel, şair, kırk yaşında.
her şey ben yaşarken oldu, bunu bilsin insanlar
ben yaşarken koptu tufan
ben yaşarken yeni baştan yaratıldı kainat
her şeyi gördüm içim rahat
gök yarıldı, çamura can verildi..."
bilincim ana akıyor

rene karl wilhelm johann josef maria rilke

hayatı, adı kadar uzun değildi.

alman lirik şiirlerinin önemli şairlerindendir. kısaca hayatına bakmadan önce şunu belirteyim; bizim ülkemizde ne kadar tanınır bilmiyorum ama uzun yıllar yaşadığı viyanada bile sadece edebiyata ilgi duyanlar tanır demek yanlış olmaz. oysa edebiyat dünyasına etkisi büyük, ancak değeri yeterince bilinmeyen bir şairdir. sonuçta aynı şehrin havasını soluduk. ben iyi tanırım.

prag/çekya 1875 doğumlu avusturyalı şair. o dönem prag avusturya macaristan imparatorluğu sınırları içerisindedir. franz kafkanın da prag doğumlu bir avusturyalı olduğunu tekrar hatırlatalım. bu iki ustanın doğum ve ölüm yılları birbirine yakındır. kafka 41 yaşında hayata veda eder, rilke 51.

9 yaşında viyana’ya gelir ve eğitimine devam eder. sonrasında avusturya’nın bir başka şehri olan st. pölten’de askeri okula devam etse de aklı hem prag’da hem edebiyattadır. askeri okul sonrası prag’a dönerek edebiyat ve sanat tarihi eğitimi alır. ilk şiirleri burada yayımlanır. eğitimine önce münih sonra berlin’de devam eder.

şiirlerine yansıyacak değişimi, münih yıllarında olur. burada bir kadın şair ile tanışır. lou anderas salome, bizim pos bıyıklı felsefecimiz nietzsche’nin aşık olduğu kadındır. rilke, salome ile felsefe ve nietzsche görüşleriyle tanışır ve bunu şiirlerine yansıtır. hayatı yolculuklarla geçer. salome ile rusya’ya gider ve tolstoy ile tanışır. o dönem rusya’da halkın yaşadığı yoksulluğu görür ve bunu şiirlerine yansıtır. sonrasında paris, viyana ve hayata veda ettiği şehir montreux.

kime ait olduğunu bilmediğiniz bir şiir okuduğunuzda, bu rilke’nin dizeleridir dersiniz. o denli kendine has bir dili vardır.

bir önceki yazımda, rilke’ye ait bir sözü aklımda kalan kısmıyla yazmıştım. sonrasında sözlük yazarlarından benim için yeri her zaman özel olan ve olacak @merdumgiriz_ bu sözün, odasında bir poster olarak duvarında olduğunu yazdı. bir şair, iki kafa sözlük yazarını güzel bir tesadüfle bir araya getirdi. sanırım rilke artık ikimiz için daha özel bir şair oldu.

sözlerimizi şaire ait bir sözle bitirelim. ben türkçe çevirilerini bulamadım. kendim çevirip şuraya bırakayım.

“und der mut ist so müde geworden und die sehnsucht so groß.”
(ve cesaret çok yorgun düştü ve özlem çok büyük.)

bu yazıyı yazmama vesile olan @merdumgiriz_ e çok teşekkürler.

kaynak: rilke’ye gider

(bkz: lou andreas-salomé)

“asla tutmaya çalışmamakla, sımsıkı tutuyorum seni.”

çünkü zordur sevgi* / rilke.

"ich lebe mein leben in wachsenden ringen die sich über die dinge ziehen den letzten werd' ich vielleicht nicht vollbringen aber versuchen will ich ihn"

"gitgide genişleyen çemberler halinde yaşıyorum hayatı nesnelerin üzerini kaplayan çemberler sonuncusunu tamamlayamayacağım belki ama denemek istiyorum"

dizeleri ile beni benden alan alman şair.

rene karl wilhelm johann josef maria rilke

1875-1926 yılları arasında yaşamış alman şair.
alman lirik şiirinin en önemli temsilcilerinden biri kabul edilmiş, 51 yaşında lösemiden hayatını kaybetmiştir..

ve otursam senin yanına...
ve desem usulca
acı çektim ben,
işitir misin?*

1875-1926 yılları arasında yaşamış alman şairdir.
alman lirik şiirinin en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilen şair 51 yaşında hayatını kaybetmiştir.

malte laurids brigge'in notlari adli kitabini okumustum eskiden.siirleri de güzeldi diye hatirliyorum.nietzsche ile bir dönem kanka olarak takilmislar sonra nietzsche'nin bir diğer kankasi paul ree ile birlikte bu üç saftirik , tam bir femme fatale olan lou andreas salome'a aşık olmus.salome hangisini secti ya da bu üçlüden birini secti mi bilmiyorum ama sağlam kayaya carptiklari kesin.nietzsche salome'a yanilmiyorsam bir kere daha sevgisini anlatmis,ama gene karsilik gelmeyince tipki luzern aslani anitindaki aslan gibi yarali vaziyette mekani terketmistir.hatta ülke degistirmisti galiba.isvicreye gitmisti.luzern de isvicrede bir kent.yazik olmus.

eksenden sapmadan konusmaya devam edersek rilke önemli bir sairdir.okunmasi makbuldür efenim.'ölümü bir meyvenin cekirdeğini tasidigi gibi,taa dogumdan itibaren icimizde tasiriz' demistir.bnce pesimist biridir.nietzsche ile birlikte gezip tozan adam nasi iyimser olsun di mi ama ?

luzern demişken;

(bkz: luzern aslanı anıtı)

rene karl wilhelm johann josef maria rilke;

1875-1926 yılları arasında yaşamış alman şair.
alman lirik şiirinin en önemli temsilcilerinden biridir.


yalnızca içteki yakındır; başka her şey uzak.