yeraltından notlar

ben hasta bir adamım…

kolay elde edilmiş bir mutluluk mu, yoksa insanı yücelten acı mı daha iyi? insanın yaşadığı en alçak durumu anlatan bir kitaptır.ve sonunda bizim hiçbir arayışta olmadığımızı korkak olduğumuzu dile getirmiştir. ona göre canlı olan kendisidir.

okuduğum ilk kitabıydı. başlarda anlatımı tuhaf bulmuştum ama sonralarda bayıldığım bir kitap olmuştu. monolog bir anlatımla sıkmıyor.
bu kadar ince olupta altını çokça çizdiğim ilk kitap. pdf olarak okumuştum ama o kadar beğendikten sonra o satırları kendi elimle çizip kendimden çokça parça bulduğum kitabı kendime hediye etmek istedim.
en sevdiğim alıntıdan biriyle sonlandırayım: "... şüphesiz böyle bir duvarın hakkından gelmeye gücüm yetmezse boşu boşuna yırtınacak değilim ama karşımda gücümün yetmediği bir taş duvar var diye büsbütün boyun eğmeye de razı olamam."

yeni başladığım kitap. kendini toplumdan, dünyadan soyutlamış ve kendi iç dünyasında sürekli bir çatışma halinde olan bir bireyi yansıtan psikolojik eser. aslında pek farkında değiliz ama günlük hayatta çoğumuz bu eserdeki baş karakter gibiyiz.

yaşadığı çağa ayak uyduramayanların, varoluşçu bir felsefe ile varlığını sorgulayanların, bireysel çıkarların toplumsal menfaatlere neden olacağı yalanına inanmayanların, toplumla iç içe yaşamakta zorlananların, kendi iç dünyasında ve zihninde var ettiği hayaller ile yaşayanların, gerçek dünyadan kendini soyutlayanların, bu soyutlamanın getirdiği derin iç çatışmaları yaşayanların, toplumsal kaçış ve kayboluşlarının arasında yine topluma karışabilme isteği duyanların romanıdır yeraltından notlar. bir dostoyevski klasiğidir aynı zamanda.

bir yeraltı adamının iç hezeyanlarını, içsel ve düşsel çatışmalarını, itiraflarını, hayıflanmalarını, pişmanlıklarını kısacası iç dünyasını en etkileyici bir şekilde monolog halinde sunar okurlarına fyodor dostoyevski. bu kitapta dostoyevski bireyin iç dünyasında yaşadığı çelişkileri normalleştirir ve toplumun kabul ettiği ve sadece toplumsal kabuller barındırdığı için doğru addedilen genel kanı ve görüşleri tersine çevirecek önermelerde bulunur. ucuz bir mutluluk ile bizi yüceltip bize katma değer katan acılarımız üzerine derin sorgulamalar yaparken okuyucuyu da bu monologları ile düşünce evreninin içine almayı başarır.

dostoyevski bu romanıyla psikolojik ve sosyolojik temelli romanlarından varoluşsal sorgulamalarının olduğu eserlere geçiş yapmıştır. yeraltından notlar iki bölümden oluşmakla birlikte ilk bölümde yeraltı adamı okuyuculara nihilist görüşlerini, acı çekmenin erdemlerini, ahlaki dalgalanmalarını, eylemsizlik üzerine düşüncelerini ve itiraf niteliğindeki görüşlerini sunar. ikinci bölümde ise bu düşüncelerinin hayatında nasıl karşılık bulduğunu görürüz. kitapta yeraltı adamının kendini toplumdan izole edişinin yanında, mutlak bir özgürlük ve bağımsız bir irade arzusu anlatılırken diğer taraftan da yaşadığı ve bir türlü içine dahil olamadığı toplumla ve dış dünyayla bağlantı kurma arzusu eşsiz bir üslup ile okuyuculara sunulur.

dostoyevski’nin bu eseri aynı zamanda bilimsel devrimler ve modern devletin oluşmasıyla başlayan tektipleşmeye karşı bir manifesto niteliğindedir. toksik bir çağda yaşadığını ve buna maruz kaldığını düşünen yeraltı adamı bir türlü çevresine uyum sağlayamaz. toplumdaki insanlarla ortak bir nokta bulabilmek adına insanlara duyduğu nefretten aldığı güçle birlikte kaba olmayı dener. fakat kaba olamayacak kadar özgüvensiz biridir o. bu gerçeğin farkına vardığında ise kendinden utanır ve nefret eder, toplumdan ve çağdan daha da uzaklaşır.

40 senelik ömrüne şöyle dönüp bakıldığında aslında sürekli araftadır. ne cenneti haketmiş, ne cehenneme girebilmiştir. kendi kelimeleri ile ne kötü ne iyi, ne alçak ne namuslu, ne kahraman ne de haşere olabilmiştir, herhangi bir şey olmayı becerememiş, var olamamıştır. ayrıca yeraltı adamına göre her şeyi anlamak ve farkındalık bir hastalık, cehalet ise erdemdir. kitap aslında tamamıyla bu fikir üzerine kuruludur. onu dibe götüren de bu her şeyi anlama hastalığıdır. anladıkça ve bildikçe daha çok derinlere batar. sığındığı yeraltı dünyasında sıkışıp kalır ve bir fare gibi hisseder, hemen hemen her konuda kendini küçümsemeye başlar.

tüm bu yönleriyle ele alındığında okuduğum ve üzerine yazma fırsatı bulduğum için kendimi şanslı hissettiğim bir kitaptır yeraltından notlar. ve şu da bir gerçektir ki dışa vuramasa da, sözcüklerle ve eylemleriyle ifade edemese de herkesin bir yeraltısı vardır aslında, durur içerisinde sessizce…

hayatı kendisine ve çevresine zehir eden bir adamın buhranlarını ve bunalımını anlatan kitap. aga ne gerek vardı bunca ağlaklığa? sanki senden başka kimsenin derdi yoktu. halbuki bir kaç dost edinseydin, seni seven kadını kovmasaydın her şey güzel olacaktı, sana neydi toplumdan, sanki toplum da seni çok takıyordu.

sevgili rus yazar fyodor dostoyevski eseridir. 1864 yıllarında yayınlanmış oldukça ünlü bir eserdir.
bu kitap dünya edebiyatında eserleriyle oldukça önemli bir yer sahibi olan dostoyevski’nin en çok bilinen ve doğal olarak en çok okunan eserlerinden biridir ve dünya edebiyatında da yeri oldukça önemlidir.
kitap oldukça yoğun bir konu ve anlatım olarak da zengin bir eser olduğundan her okuyucunun eline alıp birkaç gün içerisinde okuyup bitirebileceği bir kitap olduğunu düşünmüyorum. hani bazı kitaplar vardır oğuz atayın tutunamayanları gibi bazen haftalarınızı bazen aylarınızı alır. bittikten sonra da sizi derin bir düşünce içerisinde bırakır bu da o kitaplardan biri. hatta biraz daha abartmak gerekirse en ön sırada yer alan kitaplardan biri.


konu olarak çok içerisine girmek istemiyorum çünkü nereden başlarsam başlayayım anlatımını bitiremem ve böyle bir eseri de yarım bırakarak anlatmakta hiç istemem.
ölmeden önce okunacaklar listenize ekleyin sonrasında da kitaplığınızda bulunan bir rafa bu eser için yer ayırın. tabi öncesinde zihninizde de biraz yer açmak isteyebilirsiniz.
kesin okuyun muazzam bir eser. okuyup deneyimleşecek okurlar için şimdiden keyfili okumalar dilerim.