ahmet hamdi tanpınar

muhteşem dizelerinin yazarıdır.

oğuz atay için türk edebiyatının ruhu derler. doğrudur bir bakıma. o halde tanpınar o edebiyata ruhu üfleyendir.

muhteşem dizelerinin sahibi.

ahmet hamdi tanpınar

muhteşem dizelerinin yazarıdır.

1901 yılında istanbul'da doğmuş, 24 ocak 1962 yılında vefât etmiştir. babası batum'lu hüseyin fikri efendi kadılıktan emekli olmuştur. annesi ise trabzonlu nesime bahriye hanım'dır. babasının memuriyeti sebebiyle memleketin muhtelif şehirlerinde yaşamış, kerkük'te de bulunmuştur. tanpınar, edebiyat öğretmeni olarak yurdun çeşitli şehirlerinde görev yapmış, görev yaptığı şehirleri ''beş şehir'' adlı kitabında tanıtmıştır. yahya kemal beyatlı'nın da öğrencisidir. şiirde muhakkak surette veznin gerekliliği üzerinde durmuştur. ''gençlerimiz vezinle alâkalarını kesmiş gibidir ve hiç olmazsa istidatlıları... halbuki avrupa şiiri, vezni hiç bırakmadı. sazsız bir millet olmaz....'' ayrıca tanpınar, şiirde harc-ı âlem fikirlerin konu edilmesini de doğru bulmamış, bu mânâda orhan veli kanık'ı eleştirmiştir: ''...dil herşeyin üstüne çıktı. haklı veya haksız söylenecek olanın yerini , söyleme tarzına ait endişeler aldı. orhan veli'den beri bir çeşit yârenlik , şiirin büyük üslûp işi olduğunu bize unutturdu...'' sözleri o'na aittir. ahmet hamdi tanpınar'ın ; ''19. asır türk edebiyatı tarihi'', ''beş şehir'', ''huzur'', ''saatleri ayarlama enstitüsü'', ''sahnenin dışındakiler'', ''abdullah efendi'nin rüyaları'', şiirlerinin toplandığı ''bütün şiirleri'', ''mahur beste'' gibi eserleri meşhur olmuştur.

huzursuz ettiğinden yarıda bıraktığım huzur romanının müellifi.

içim muradına ermiş
abasız postsuz bir derviş.

dizelerinin sahibi.

"bak doktor. benim hiçbir şeyim yok. sadece talihsizim. "
saatleri ayarlama enstitüsü- ahmet hamdi tanpınar

yıllarımın geçtiği güzelim kuzguncuk için yazmış:

"kuzguncuk'ta sular, sahil boyunca, arasına tek tük sümbül karışmış bir menekşe tarlası gibi mahmur külçelenirken, ince bir sis tabakasının büyük zambaklar gibi kestiği istanbul minareleri kendi hayallerinden daha beyaz bir aydınlığa benzer." - beş şehir.

tanpınar hız ve haz sarmalında yaşayan modern şehirli insana bir yöntem sunar. huzur romanında ‘şark beklemenin yeridir’ cümlesine sıkıştırılmış bu tespit yavaşlığa övgü olarak günümüzün slogan halini almıştır. yavaş şehir (cittaslow) diye tanımlanan hızla başı dönen metropol insanı için her şeyin yavaşladığı kasaba hayatı artık mutluluğun yeni adresi haline gelmiştir.

bugün doğum günü olan düşün ve edebiyat insanı.
ruhun şad olsun hayri irdal*, mekanın da cennet olsun.
iyi ki bu topraklarda yazmışsın, seni ana dilimizde okumak büyük bir şeref.
(bkz: saygılar üstadım)
(bkz: günlüklerinin ışığında tanpınar'la başbaşa)*

''gittin amma ki kodun hasretinle canı bile

istemem sensiz olan sohbet-i yaranı bile.''

(bkz: huzur)

türk edebiyatının en önemli ve en büyük yazarlarından biridir.

lisedeki edebiyat dersleri ve edebiyat öğretmenlerim sağ olsunlar birçok yazara karşı büyük bir önyargı ile mezun olduk. hüseyin rahmi gürpınar gibi ahmet hamdi tanpınar'ı da okumak gelmedi içinden uzun süre ama daha sonra iki yazara da büyük bir hayranlık duymaya başladım. özellikle ahmet hamdi tanpınar'a. o benim edebi anlamda manevi babam sayılır.

büyük yazarın okuduğum ilk kitabı mahur beste (kitap) oldu ancak bu kitap kullanılan dil yüzünden ve benim yaşımın çok genç olması dolayısıyla beni çok etkilemedi. bir süre daha ahmet hamdi tanpınar ile arama mesafe koydum.

ama daha sonra saatleri ayarlama enstitüsü elime geçti ve resmen büyülendim. dünya edebiyatında bile eşine az rastlanır bir romandı benim için saatleri ayarlama enstitüsü. sonra hemen huzur (kitap)'a başladım ve şaşırarak fark ettim ki bu kitap saatleri ayarlama enstitüsü'nden bile daha iyi idi. aydaki kadın ve sahnenin dışındakiler de çok büyük umutlar vaat eden kitaplardı.

yaşadığım gibi, beş şehir, bütün şiirleri ve hikayeler ise bambaşka düşüncelere gark eder insanı. bir de üstüne arafta kaldığımızı en iyi anlatan o söz : ne içindeyim zamanın ne de büsbütün dışında.

ahmet hamdi tanpınar mustafa kemal atatürk ile karşılaşmasını büyük bir sevgi ama çok büyük bir pişmanlık ile anar. çünkü bu ahmet hamdi tanpınar'ın genç yaşta avrupa'ya gitme imkanıdır ama yazar bunu kullanamaz ve yıllarca bundan pişmanlık duyar, hatta elli yaşından sonra ilk kez avrupa'ya gittiği zamanlar bile.

yahya kemal'in öğrencisi olmanın tadına varır çoğu zaman ama sonra onun etkisinden kurtulmak için epey çabalaması gerekir. kendine ait bir yol çizer ve bu muhteşem bir yoldur. sükut suikasti olmasa belki de dünya çapında bir yazar olacaktır.

ve son paragrafımız nesteren hanım ile ilgili olsun. ahmet hamdi tanpınar nesteren hanımla büyük bir aşk yaşamaktan kaçar. ama onu hediye ettiği fotoğraf makinesini ise hiç ayırmaz yanından. kendinden hiç memnun değildir ahmet hamdi tanpınar. ama ben ondan razıyım.

"türkiye, evlatlarına kendisinden başka bir şeyle ilgilenmek imkânını vermiyor." sözünün sahibi; şair, akademisyen, milletvekili. kanımca da cumhuriyet dönemi türk şiirinin en iyi şairi*.

bir damla inciydi kirpiklerinde,
aşkın ızdırapla dolu rüyası
bir başka güzellik var kederinde
bir başka alem ki ruhunun yası
sessiz incileşir kirpiklerinde...

(bkz: leyla)

eski şapkalarımız, ayakkabılarımız, elbiselerimiz gün geçtikçe bizden bir parça olmazlar mı?
onları sık sık değiştirmek isteyişimiz de bu yüzden değil midir?
yeni bir elbise giyen adam az çok benliğinin dışına çıkmışa benzer. kendinden uzaklaşmak, ona bir değişikliğin arasından bakmak ihtiyacı yahut "ben artık bir başkasıyım" diyebilmek saadeti.

61 yıl önce bugün, 1962 senesinde ve 61 yaşında kaybettiğimiz türk edebiyatının büyük ustası.
ruhu şad olsun, huzur içinde olsun ve mekanı da güzel olsun inşallah.
zamana olan takıntısı apayrı düzeydedir, hatta bu insan yaşantısına olumlu sirayet etsin seviyesindedir.
zamanı (ölümü düşünmek dahildir buna) ve anı yaşamak onun bir nevi kafa yorduğu ve felsefesi haline getirdiği insani bir eylemdi.romanlarında da şiirlerinde de zamana olan göndemeleri, serzenişleri ve ele alışları hep bu sebepledir.
onun kafasında zaman matematik, sosyal ve de evrensel zaman olarak yer etmişti.

(bkz: huzur)
(bkz: abdullah efendinin rüyaları)*

saatleri ayarlama enstitüsü eserini okumamanın kendi adıma büyük bir kayıp olduğunu düşündüğüm türk yazar.

en iyi üç eseri; huzur, saatleri ayarlama enstitüsü ve beş şehir'dir.

türkçeyi en iyi kullanan romancılarımızdandır, eserleri sadece dil zevki için bile okunabilir.