ahmet hamdi tanpınar

modernizm akımının türkiye’deki en önemli temsilcilerinden biridir. yıllar önce eski bir gazetenin köşe yazısında şunları yazmıştır.

kendimizi sevmiyoruz.
kafamız bir yığın mukayeselerle dolu:
dede’yi wagner olmadığı için
yunus’u verlaine, bâki’yi goethe ve gide yapamadığımız için beğenmiyoruz.

uçsuz bucaksız asya’nın o kadar zenginliği içinde dünyanın en iyi giyinmiş milleti olduğumuz halde çıplak yaşıyoruz. coğrafya, kültür, her şey bizden bir yeni terkip bekliyor; biz misyonlarımızın farkında değiliz. başka milletlerin tecrübesini yaşamaya çalışıyoruz.

saatleri ayarlama enstitüsü en çok sevilen eserlerindendir.ayrıca gülhane parkının batı girişinde adını taşıyan edebiyat müze kütüphanesi var.

dile kolay, dilimizin efsane yazarı. o'nu canlı görme şansımız olmadı ama adını, sıfatını ana ana bir hal olduk.

(bkz: saatleri ayarlama enstitüsü)
(bkz: huzur)
(bkz: beş şehir)
(bkz: mahur beste)

en az kelimeyle en büyük, en derin cümleleri kuran edebiyatımızın benim için en usta kalemi.

'' ne yazık ki insanın ufku yine insan''

''...halbuki ben bir masalı olan adamdım''

“şu hakikati kendi hayatım bana öğretti: insanoğlu, insanoğlunun cehennemidir''

''insanlar da kuyulara benzerler içlerinde boğulabilirsiniz''

bazı basit cümlelerin tesiri bende büyük oluyor bazen.

huzur romanı okuduğum en iyi aşk romanı olması dışında anlamak için inanılmaz bir entelektüel seviye gerektiriyor.

çok büyük usta çok...

bir kez tanpınar okuduysanız, başka yazarları beğenmeniz çok zor oluyor.

öyle bir tad bırakıyor ki ruhumda, istemsizce her yazarda o tadı anımsatan bir şeyler arıyorum ve bulmak çok zor oluyor tabii. o yüzden içim sıkışınca tekrar tekrar okurum cümlelerini. çünkü bu aslında okuma yapmak değil usta bir ressamın elinden çıkmış bir tabloya bakmaktır. tüm duyularınızla sizi içine çeker.

başıma gelen şey lanet mi kutsanma mı bilemiyorum. belki ikisi birden. ama mutluyum, iyi ki o’nunla aynı anadili paylaşıyoruz.

“fakat artık imkânsız. bir şeye bağlanamıyorum.
yoruluyorum.”

bugün ölüm yıldönümü olan edebiyatçımız.

tanpınar ,çok yönlü bir insan ve sanatçıdır. üniversitede profesör olan tanpınar , belli bir dönem milletvekilliği de yapmıştır. roman , öykü , deneme , makale , şiir ve edebiyat tarihi türlerinde eser vermiştir . ahmet hamdi tanpınar , romanlarında sosyal ilişkileri ve insanların psikolojik durumlarını ön plana çıkarmıştır.

saatleri ayarlama enstitüsü gibi bir kitabı yazan büyük insandır.
öyle bir eser yazmak ortaya çıkarmak gerçekten çok büyük bir şey.
huzur ve beş şehir kitaplarını da okudum ama saatleri ayarlama enstitüsü başka bir seviyedir.
bir insan halit ayarcı karakterini nasıl yazabilir helal olsun enfes.
huzur içinde uyusun.

ahmet hamdi tanpınar'a ait aşağıda bulunan şiirin ilk kıtası, bir zamanlar msn başlığımdı.

ne içindeyim zamanın

ne içindeyim zamanın,
ne de büsbütün dışında;
yekpâre, geniş bir ânın
parçalanmaz akışında.

bir garip rüyâ rengiyle
uyuşmuş gibi her şekil,
rüzgârda uçan tüy bile
benim kadar hafif değil.

başım sükûtu öğüten
uçsuz, bucaksız değirmen;
içim muradına ermiş
abasız, postsuz bir derviş;

kökü bende bir sarmaşık
olmuş dünya sezmekteyim,
mavi, masmavi bir ışık
ortasında yüzmekteyim...

cumhuriyet’in ilk öğretmenlerinden, şair, romancı, denemeci ve dahası...

ruhun şad olsun güzel insan. zamanın ve mekanın apayrı sevdiği adam.
biz, zaman kırıntıları,
zaman sinekleri,
tozlu camlarında günlerin sessiz kanat çırpanlar
ve lüzumsuz görenler artık
bu aydınlıkta kendi gölgelerini!

(bkz: zaman kırıntıları)


buyrun bir tanıklık sohbetine;

saatleri ayarlama enstitüsü, beş şehir, huzur gibi çok güzel kitapların yazarı.

hocası yahya kemal'den ve paul valéry'den çok etkilenmiştir. nesir yapıtlarında musiki, resim ve şiir iç içe geçmiştir. kullandığı dile ve sözcüklere büyük bir ihtimam gösterir, bu özen nazım türü eserlerine has bir durum değildir.

tanpınar'da en çok sevdiğim şeylerden biri cümleleriyle adeta bir resmetmesidir. duyguların da bir şehrin de resmini sözcüklerle çizer. kültürel miraslarımız tanpınar eserlerinde kendilerine en doğru yeri bulurlar. zira birileri onlara sıkıya sıkıya sarılıp atfettikleri sıfatlarla aslından çıkarırken birileri de yok sayma eğilimindedir. tanpınar eserinde bu mirasların yalpalamadığını görürüm. türkiye'nin olması gereken tek şey türkiye'dir, der huzur romanında.

yine huzur romanında mümtaz karakterinin ağzından kendi düşüncelerini aktardığı söylenir. öyle değilse de sırf memlekete bakışıyla dahi mümtaz çok önemli bir karakterdir.

saatimin saliselerce geri olmasından ve birilerinin beni durdurup ceza yazmasından korkuyorum.

evlenmemiştir. akciğer rahatsızlığı yüzünden evlenmediği sanılır. fakat
evlenmemesinin asıl sebebi, aşık olduğu kız yakın bir arkadaşıyla evlenince, evliliğe küsmüştür.

edebiyatımızın mihenk taşlarından, eserlerinde kelimeleri bir sihirbaz gibi kullanan, şair, romancı, imge üstadı. (bkz: saatleri ayarlama enstitüsü) adlı eserinde zaman üzerine yaptığı analizler ve mizah/eleştiri dengesini fevkaladenin fevkinde kullanmıştır. deneme türünde yazdığı (bkz: beş şehir) eserindeyse birbiriyle çelişkili olan eski/yeni kavgasını anlatır.

uyu! gözlerinde renksiz bir perde,
bir parça uzaklaş kederlerinden.
bir ruh gülümsüyor gibi derinden,
mehtabın ördüğü saatler nerde?
varsın bahçelerde rüzgar gezinsin,
yağmur ince ince toprağa sinsin,
bir başka alemden gelmiş gibisin,
dalmış gözlerinle pencerelerde.

muhteşem dizelerinin sahibi.

yahya kemal tarafından şiir yazmaması telkin edilmiş o da üstad saydığı kişinin alt mesajından etkilenerek şiire mesafeli durmuştur. hatta bir dost meclisinde bu işi (şiir yazmayı) beceremediğini bile söylediği rivayet edilir. bunun temel sebebi şiir kitabı bile çıkmamasına rağmen şiirleri edebiyat çevrelerinde ezbere bilinen yahya kemal'in şiir benimle birlikte bitmiştir, zirvesi benimdir tarzındaki tavırlarıdır. kim bilir bu şekilde şiirden uzaklaşmasa tanpınar belki de bu kadar güzel kurgulu romanlar kaleme alamayacaktı...