ekim devrimi

ekim devrimi bir başlangıçtı
buz kırılmış yol açılmış
mazlum halklara insanlığın kurtuluş yolu gösterilmişti
devrimler kartalı lenin, ne kadar güzel tanımlıyor ekim devrimi’ni:

“biz başlangıcı yaptık. ne kadar zamanda, ne zaman, hangi ulusun proleterleri bu eseri sonuna kadar vardırırlar, bunun önemi yok. önemli olan, buzun kırılmış, yolun açılmış ve gösterilmiş olmasıdır.”

ekim devrimi, aslında kasım devrimi'dir çünkü ilgili tarihi olay, jülyen takvimi'ne göre olduğu için 25 ekim 1917 olarak geçer fakat gerçekte miladi takvim'e göre 7 kasım 1917 tarihindedir. ekim devrimi, fransız ihtilali sonrasında insanlık tarihinde paris komünü'nden sonra ilk sosyalist iktidardır ve yaklaşık 70 yıl sürmüştür. ekim devrimi'nin diğer bir tarihi ayağı, 1915 çanakkale deniz zaferi'nde osmanlı imparatorluğu'nun mustafa kemal paşa liderliğindeki türk askerlerinin son derece başarılı bir savunma yaparak itilaf devletleri'nin gemilerini çanakkale boğazı'ndan geçirmemesidir. (bkz: ekim devriminin kasımda olması)

sosyalizm ve komünizm 1917'den itibaren geri dönülmez bir şekilde ideolojik ve politik olarak birbirlerine ters düşmüştür. komünistlere göre sosyalistler kapitalizmin uşaklarıydı, sosyalistlere göre ise komünistler prensipsiz diktatörlerdi.

rusya'daki devrimciler o zaman turkiye'de olduğundan daha daha örgütlü değillerdi.

chatgpt'ye sordum :

1917 ekim devrimini yapan bolşevik kadroda kimler yahudi kökenliydi ? sovyet devrimi'nde yahudiler genel nüfusa göre fazla bir oranda mıydı ?

cevap :

1. bolşevik kadroda yahudi kökenli isimler

1917 ekim devrimi’ni yapan bolşevik parti’nin merkez komitesi ve önde gelen kadrolarında yahudi kökenli bazı önemli devrimciler bulunuyordu. bunlardan bazıları:

lev troçki (lev bronstein) – devrimin en bilinen isimlerinden, sovyetler’in kızıl ordu kurucusu. yahudi bir ailenin çocuğuydu, fakat yetişkinliğinde dindar değildi, ateistti.

grigori zinovyev (hirsch apfelbaum) – petrograd sovyetinin liderlerinden, politbüro üyesi.

lev kamenev (rosenfeld) – politbüro’nun kurucu üyelerinden, lenin’in yakın çalışma arkadaşı.

yakov sverdlov – sovyet devletinin ilk resmi başkanı (1917–1919).

karl radek (sobelsohn) – önemli ideolog ve komintern kadrosu.

moisei uritski – petrograd çeka (gizli polis) şefi.

adolf joffe – diplomasi ve dış ilişkilerde etkili.

ayrıca çeka ve komintern kadrolarında daha az bilinen bazı yahudi kökenli devrimciler de vardı.

2. yahudilerin genel nüfusa göre oranı

1917’de rusya imparatorluğu nüfusunun yaklaşık %4–5’i yahudi idi (yaklaşık 5 milyon kişi).

buna rağmen, bolşevik önderlik ve parti kadrolarında yahudi kökenli isimlerin oranı daha yüksekti; örneğin, 1917’deki ilk sovyet hükümeti (halk komiserleri konseyi) üyelerinin yaklaşık %15–20’si yahudi kökenliydi.

ekim devrimi'ne farklı bir açıdan yaklaşıp hakkındaki eleştiri ve çarpıtmalara ilişkin yazmaya çalışacağım.

çarpıtmalardan ilki ekim devrimi'nin kanlı bir devrim olduğu yönünde. devrimler nesnenin tabiatı gereği zora dayanır zira gücü elinde tutan hiçbir egemen sınıf, iktidarı güle oynaya sömürülen sınıfa bırakmaz. ekim devrimi'nde de böyle oldu; iktidar şiddet ve silah kullanılarak alındı. burada önemli olan nokta şu; kullanılan şiddetin meşru bir zemine oturup oturmadığır ki ekim devrimi'nde bu zemin gayet meşru idi.

diğer bir çarpıtma ise; eylemin niteliği bağlamında yapılıyor. bolşevikler gibi genç bir örgüt nasıl olur da böyle kısa sürede devrim yapabilirdi? devrim değil de darbe miydi yapılan bu eylem? bolşeviklerin 1917'nin başında 15 yıllık genç bir örgüt olduğu bir gerçek ancak bolşevikler 1917'nin başından itibaren devrime giden süreçte oldukça hızlı büyüyerek sanayi bölgelerinde, önemli fabrikalarda ve askerler arasında çoğunluk olmayı başarmıştı. şubat 1917'de petrograd'da 2 bin bolşevik varken haziran ayında bu sayı 32 bine yükselmişti. yine haziran ayının sonunda 6 bine yakın asker bolşeviklere katılmıştı. bu arada toplamam 2.sovyet kongresi'ndeki 673 delegenin 390'nın bolşevik olması, kongrede de çoğunluk olduklarının göstergesidir. sonuç itibariyle ekim devrimi küçük bir zümrenin değil, halkın da desteğini alıp kriz anında iktidarı ele geçirebilecek yeterlilik ve büyüklüğe ulaşmış bir örgütün başarısıdır.

bir diğer çarpıtma ise lenin'in alman ajanı olduğu iddiasıdır. 1917 öncesi devrimi savunan kadroların birçoğu hapiste, sürgünde ya da tutuklanma tehdidiyle yurtdışındaydı. çar'ın devrilmesi sonrasında yurtdışında bulunanlar için ülkeye dönme fırsatı doğmuştu. lenin de bu fırsatı değerlendirip isviçre'den dönüş için almanya üzerinden bir rota belirledi ve petrograd'a ulaştı. bu rota üzerinden yapılan yolculuğu monarşi yanlıları ve rus burjuvazisi bolşevikler'i karalamak için kullandı. onlara göre lenin bir alman ajanıydı ve devrim de almanya'nın desteği ile yapılmıştı. bu karalamanın amacını tahmin etmek her gün farklı bir iftira kampanyasına şahit olduğumuz ülkemizde çok da zor olmasa gerek.

brest-litovsk'un imzalanması da eleştirilen diğer bir başlık. 1917 sonrası kurulan sovyet iktidarı almanya'nın da içinde olduğu ittifak cephesine, iç savaşta beyaz orduya ve itilaf devletlerine karşı bir savaşın içinde buldu kendisini. savaştan sıkılmış ve yorulmuş halk barış istiyordu. kurulan sovyet iktidarının yaşaması için de bu barış zaten zaruriydi. sovyet iktidarı, ilk olarak imzaladığı 'barış kararnamesi' ile tüm ülkelere tazminatsız ve ilhaksız bir barış teklif etti. bu teklif itilaf devletleri tarafından kabul edilmediği için sovyet hükümeti almanya ve müttefikleriyle ayrı barış görüşmeleri yapmak zorunda kaldı. almanların ağır barış şartları bolşevikler arasında ciddi tartışmalara sebep oldu. parti içinden bir grup almanlara karşı bir savaşın başlatılması gerektiğini, bunun almanya'da bir devrim ile sonuçlanacağını savunuyordu fakat partide çoğunluk tam tersini düşündüğü için barış kararı çıktı. ancak barış görüşmelerine başkanlık eden troçki, almanların teklifini reddetti ve almanların saldırmayacağını varsayarak sovyet ordusunu terhis etti. terhisin hemen akabinde almanlar büyük bir atakla petrograd'a ilerlemeye başlayınca sovyet hükümeti daha ağır şartlarla barış antlaşmasını imzalamak zorunda kaldı. günün sonunda brest-litovsk sovyet iktidarının kendisini hem dışarıda hem de içeride korumak için imzalamak zorunda kaldığı bir antlaşmadır.

lenin, sosyalist bir devrim için acele etti eleştirisi var bir de. marx ve engels komünist manifesto'da devrimin, kapitalist düzenin geliştiği avrupa'dan başlayacağını ancak her ülkenin de özgün koşulları olduğunu kaleme almıştı. kimi marksistler, işçi sınıfının azınlıkta olduğu kapitalizmin henüz gelişmediği ve avrupa'da olmayan bir ülkede gerçekleşen ekim devrimi'nin marksizme aykırı bir devrim olduğunu iddia ettiler. ancak lenin farklı düşünüyordu. lenin, kapitalizmin dünyanın her yerinde yayılarak emperyalizm aşamasına çoktan geçtiğini ve tam olarak bu sebepten sosyalizmin dünyanın her yerinde güncel olduğunu düşünüyordu. çoğu marksist'in gözardı ettiği her ülkenin özgün koşullarının olabileceği öngürüsünü lenin gözardı etmeyerek rusya'da işçi sınıfı ve köylü ittifakını oluşturup devrimin başarıya ulaşmasını sağlamıştır.

1917 devrimi, komünist manifesto'da da geçtiği üzere 'katı olan her şeyin buharlaştığı' bir çağın meyvesidir. tam da bu yüzden başarıya ulaşmış bir devrimi bugünden değerlendirirken kitabına aykırıydı, teori ve pratik tutarsızlığı vardı bağlamında eleştirmek bir süreden sonra anlamsızlaşıyor.

*

devrimin ayını bile tutturamayan devrim. madem tutturamadınız adına niye ekim devrimi diyorsunuz?

7 kasım 1917