hammurabi kanunları

günümüze ulaşmış en eski yazılı yasa metnidir.

genellikle kısasa kısas ilkesi uygulanmış olan kanunlardır.

anlaşılacağı üzere cezalar çok ağır ve acımasızdır.

farklı bir açıdan bakarsak, insanlığın cahilliği ve öğrenemeyişiyle yüz yüze gelip bir kere daha şok olmanıza neden olabilecek kanunlar bütünü.

insanlık varolmuş, üzerinden uzun süreler geçmiş ve en nihayetinde ortaya çıkardıkları kanun da bu. inanılır gibi değil. zeki olduğumuzu düşündüğümüz ilkel canlı formlarıyız. şimdiki hukuk sistemine bakıldığında dahi durum içler acısı. ilginç.

bir stel üzerine çepeçevre yazılmıştır. 282 maddelik , eski sümer kanun yazılarına uygun bir şekilde ve akkadca kaleme alınmıştır stel, louvre müzesi’ndedir.
hammurabi ağbimiz, kanunlarına bir önsöz yazmış ,bu önsöz de; tanrı anu ve enlil tarafından insanları mutluluğa kavuşturmak,adaleti sağlamak , kötülükleri ortadan kaldırmak acizleri zorbalardan seçildiğini anlatmıştır.

ilk defa borçlar kanunu ele alınmış ve halk korunmaya çalışılmıştır. kanunlarda mimarın,hekimlerin,çiftçinin gündeliklerini ve ücretlerini tespit etmesinin gerekçesi yine halkın korunmasından alır.borçlular alacaklarına karşı korunur ve borcunu ödemeyenin mal ve hürriyet hakkını elinden almak,zengin tüccarların elinden alınır,köylüye borcunu faizsiz olarak gelecek yıla ödeme şansı verilir.

çocuk çalmanın cezası ölümdür.tapınaktan bir şey çalmanın cezası ölümdür.
çalınmış mala göz yuman yada yataklık edenin cezası da ölümdür.
yalancı şahitlik, ve iftiranın cezası da ölümdür.
eğer bir adam kendi sınıfından bir adamın dişini kırarsa , onun da dişi kırılacaktır.
eğer bir adam hür bir adamın gözünü kör ederse, onun da gözü çıkarılır
başarısız bir hekim hastasının gözünü kör ederse, hekimin elleri kesilecektir

göze göz ,dişe diş ile kısasa kısasın kitabını yazan adam diyebiliriz hammurabi ağbimiz için..

tarihin en eski yazılı yasalarından biri. 282 maddeden oluşur ve 13. madde yoktur. çünkü babil'de 13 rakamı uğursuz kabul edilir. bunun sebebi muhtemelen 13 sayısının babillilerin yücelttiği sayı olan 12'den sonra gelmesinden kaynaklanıyor. ayrıca bazı maddeler de günümüzde okunmayacak haldedir. hz. musa yasalarının, hammurabi yasalarından esinlenilerek oluşturulduğu söylense bile, ne var ki, hammurabi yasaları, tevrat hükümlerinden çok daha ağırdır. son yani 282. maddeye göre, bir köle efendisine sen benim efendim değilsin derse ve onlar, köleyi suçlarsa, efendi, kölenin kulağını keser. bir başka örnek, 195. maddeye göre, bir çocuk babasına vurursa, elleri baltayla kesilir.

hammurabi kanunları, tarihin en iyi korunmuş eski kanunudur. ayrıca bu kanunlarda uygulanan göze göz dişe diş düsturu meşhur olmuştur. aslında maddelerde açıkça, "göze karşı göz, dişe karşı diş" diye bir şey geçmez. sadece böyle bir anlamın çıkarılabileceği maddeler mevcuttur.

mesela göze göz düsturunu tanımlayan 196. madde;

bir adam başka bir adamın gözünü çıkarırsa onun gözü de çıkarılır.

dişe diş düsturunu tanımlayan 200. madde;

bir adam kendisiyle eşit olan birinin dişini kırarsa onun da dişi kırılır.

kısasla ilgili maddeler;

bir inşaatçı her hangi bir kişi için bir bina inşa eder ve bu binayı uygun bir şekilde yapmazsa ve onun inşa ettiği bina yıkılıp sahibini öldürürse inşaatı yapan öldürülür.

eğer bir kimse başkasının kemiğini kırarsa, onun kemiği de kırılır.

bir adamın karısı başka bir adam ile suçüstü halinde basılırsa, her ikisi de bağlanır ve suya atılır. fakat, koca karısını, kral da kölelerini affedebilir.

hammurabi'nin tanrıdan gelen kanunlar olduğunu söylediği, tarihin ilk yazılı kanunlarıdır.

bir nevi kutsal kitap.

göze göz, dişe diş, kana kan.... bence çok mantıklı bir adalet sistemi...

antik babil kralı hammurabi’nin kendi adıyla anılan kanunlarıdır. tarihteki ilk yazılı kanunlardır. hammurabi yalnızca çetim bir savaşçı değil, aynı zamanda zeki bir hükümdardı. bu kanunlarla tüm tebası için birlik ve istikrar sağlamayı amaçlamıştır. büyük oranda sümer kanunlarından etkilenmiş olmakla birlikte kanunlar daha katıydı. göze göz,dişe diş prensibine göre yazılmış olup, bu kanunları hammurabi güneş tanrısı şamaşın kendisine yazdırdığını söylemiştir. bu nedenle kanunların yazılı olduğu bu stelin en üst tarafında güneş tanrısı şamaşın kendisini kutsadığını gösteren kabartma bulunmaktadır. büyük oranda korunmuş olan bu kanun, şu an louvre müzesinde sergilenmektedir.
kanun tam 282 maddedir. ama madde 66’dan 99’a kadar olan 33 madde okunmayacak durumdadır.
kanun yine zengin ve varlıklı kişileri korumakta, varlıklı bir insanın birini öldürmesi/yaralaması halinde maddi bir bedelle kurtulabiliyorken, diğer vatandaşlar için bu ölüm demekti. aynı zamanda erkeğin zina suçu cezasız kalırken, kadınınki ölümle cezalandırılıyordu. bu adaletsizliklere rağmen kanun kölelere,kadınlara, halktan kişilere haklar da tanıyordu. mesela istismara uğrayan bir kadın boşanma davası açabiliyordu. davalarda yalancı şahitlik ölümle cezalandırıldığından, kolay kolay kimse yalan söyleyemiyordu.
bazı dikkat çeken maddeleri de şunlardı:
1- evi yanan birinin mallarına höz diken biri o ateşe atılarak öldürülür.
2- eğer bir adam,kendisine çocuk veren bir kadından ayrılmak isterse, ona çeyizini geri verir ve bahçesi ve malının bir kısmını kullanması için ona verir.
3- bir adam, bir kişinin özgürlüğünü kısıtlayacak bir şey yaparsa cezalandırılır.
4- bir kişi hırsızlık yaparsa eli kesilir, tecavüz ederse öldürülür.
5- birisini suçlauan biri bunu mutlaka kanıtlamalıdır. aksi halde ölümle cezalandırılır.

aslında hammurabi kanunları bilinenin aksine tarihteki ilk yazılı yasa metni değildir. * bilinen ilk yasa kitabesi sümerlere aittir. üçüncü ur hanedanlığı’nın kurucusu olan ur-nammu hammurabi'den tam 300 yıl önce bu kanunların yazılması emrini vermiştir. hatta ur-nammu tabletleri burnunuzun dibindedir. istanbul arkeoloji müzesine gidip görebilirsiniz. tasnifini de 1950'li yıllarda kramer yapmış. hatta bu hususa ''tarih sümer'de başlar'' kitabında değinmiştir. esasında daha öncesinde de düzenlemeler vardır ancak yazılı olarak günümüze ulaşanların en eskisi ur-nammu tabletleridir. öyle işte not düşmüş olalım *

şeriatın kökeni.

hammurabi kanunları, adı üstünde babil kıralı hammurabi'nin çıkarttığı sert kanunlar olup şeriatın[halaha] kökenidir. hammurabi kanunları'na tevrat'ta ve kur'an-ı kerim'de sıklıkla rastlanır; tek fark ise hammurabi'nin putperest iken museviliğin ve müslümanlığın tektanrıcı olmasıdır. (bkz: bakara suresi 178. ayet)
hammurabi kanunları'nda ortadoğu bölgesinin ilk borçlar kanunu yapılmıştır.