kara delik

güneşten daha büyük yıldızların yakıtlarının bitmesiyle hipernova haline gelmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülür. evrende en büyük kütleye sahip, korkutucu ve yıkıcı oluşumlar olarak bilinir. ancak bilim camiası tarafından da yıldızların oluşumunda önemli bir rolleri olduğu kabul edilir.

m87** eliptic olan galaksinin merkezi şu şekildedir;
apod.nasa.gov/apod/ap210331...

carl sagan'a saygı ile;
"ıf you wish to make black hole jets, you must first create magnetic fields."

bir çeşit gök cismi. tam olarak nasıl oluştuklarını büyük kütleli yıldızlar başlığından okuyabilirsiniz. bu arada sadece yıldızların ölümüyle oluşmazlar. galaksilerin merkezinde bulunan kara deliklerin nasıl oluştuğu henüz kesin olarak bilinmiyor. ayrıca teorik olarak enerjiden de oluşabilirler. (bkz: kugelblitz)

yeterince özelliğinden bahsedilmiş. ben başka bir özelliğine değineyim istedim.

kara delikler soğuktur. sıcaklıkları kütleleri arttıkça daha fazla düşer. örneğin bir galaksi merkezinde bulunan süper kütleli bir kara deliğin sıcaklığı neredeyse mutlak sıfıra yakındır. ceres kütlesinde bir kara deliğiniz varsa, bunun sıcaklığı ancak -150 derecelerde olur. yani ne kadar az kütle, o kadar çok sıcaklık... herhangi bir maddeyi dışarıya geri yaymadıkları için, sıcaklık ya da başka herhangi bir ışınım kaynakları da yoktur bu cisimlerin. hawking radyasyonu'nu hariç tutarsak tabii. bu da zaten bir kara deliği ısıtmaya yetecek bir mekanizma değil belli ki. en azından bugün bildiğimiz kadarıyla... aslında zaten bahsi geçen bu sıcaklıklar büyük ihtimalle hawking radyasyonundan kaynaklı olduğu için bu kadar düşük diyebiliriz.

kara deliğin etrafındaki birikim diskine gelince... bunlar henüz olay ufkundan içeriye düşmemiş, büyük hızlarla kara delik etrafında dönerken ısınan maddelerden oluştuğu için bunların sıcaklığı milyonlarca kelvin ile ölçülür. ısınan ve ışınım yayan esas malzeme bunlar olduğundan, bir kara deliği "görmek" birikim diskini görmektir aslında.

kara delik midemde değilse ben de bişi bilmiyorum.

merak uyandıran bir sözcük daha adı bile yeter. etrafında gezmek istemezsiniz.

görüldüğü üzere birleşebilmektedirler.
tarih: 2015.

yutan elemanlar.

şeyh mevlâna seyyid el yasin bin bursevi hazretlerince delinmiş ihtimali olan kozmik cisimdir.

kütlesi güneşin kütlesinin 50 kati ya da daha fazlası olan yıldızların ölümü sonrasında vardıkları evre.

ötesinin muamma olması insanın ilgisini üzerine çekiyor.

kara delikler hiç süphesiz astronomi dünyasının hakkında en çok bilmek istediği cisimlerin başında gelir. eğer bir gün kara deliklerin tamamını anlayabilirsek evrenin bir çok sırrını da çözmüş olabiliriz belki. peki kara delikler hakkında ne biliyoruz ? nedir kara delik ve kaç çeşit kara delik vardır ? bunlara bakalım...

kara delik; olay ufku içerisine düşen her nesneyi, maddeden oluşan veya oluşmayan herşeyi, hatta ışığı dahi yuttuğu bilinen kozmik yapılardır. uzay zaman düzleminin tamamen kaybolduğu, fiziksel kavramların anlamlarını tamamen kaybettiği yapılara dönüştüren kozmik yapılardır. kara delikler boyutlarına göre 4 sınıfta ayrılır.

ilksel kara delikler; big-bang (büyük patlama) esnasına oluştuğu düşünülen bu kara deliklerin kütleleri minimum, hatta mikro boyuttadır. bu nedenle ilksel kara deliklere quantum kara delikler de denmektedir.

yıldızsal kara delikler; güneş'imizin 5 katından daha fazla kütleye sahip olan yıldızların ölümleri nötron yıldızı olarak gerçekleşir. fakat nötron yıldızı olarak gerçekleşmeyen ölümlerde ise yıldızlar küçük kütleli kara deliklere dönüşür. bu kara deliklerin kütleleri ve boyutları küçük olduğu için olay ufkunda aksiyonların hızlı gerçekleşeceği ve spagettileşme denilen mevzunun en çok bu tür kara deliklerin olay ufkunda gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

orta kütleli kara delikler; kütleleri 100 ile 1.000.000 (bir milyon) güneş kütlesi arasında olan kara deliklerdir. bu kara delikler birbirlerini zamanla yutarak süper kütleli kara deliklere dönüşebilirler.

süper kütleli kara delikler; kütlesi 1.000.000 (bir milyon) güneş kütlesinden fazla olan kara delik türleridir. genelde büyük galaksilerin merkezinde yer alırlar. en büyük galaksileri inşa ettikleri düşünülen kara delikler bunlardır. samanyolu galaksimizin merkezindeki kara delik, sagittarius-a kara deliğidir.

bunların dışında; milyarlarca güneş kütlesine sahip büyüklükte kara delikler de bulunmaktadır. bunlara en büyük örnek ton-618 kara deliğidir. bu kara deliğin 66 milyar adet güneş kütlesine sahip olduğu düşünülmektedir. ayrıca bilinen en büyük kara delik de yine ton-618'dir.

herkes olay ufku ve kara deliklerin dışarısında olanlardan bahsetmiş, bende içinde olabilecek tahminlerden bahsedeyim. stephan hawking'e göre bu delikler başka evrenlere açılan kapılar ama bir kere girerseniz daha geri dönme şansınız yok. ve içerisinde var olan her ne ise hawking radyasyonu denilen dalgalanmalar yolu ile uzay boşluğuna salmakta. yani kara deliklerin ömrü tükenip yok olduğunda bile aslında tam olarak yok olmuyor(bu olay beni çok azdırıyor). einstein'a göre ise, evrende 4 delikten bir tanesi. 4.delik 128 milyar doları sakladıkları delik. 3.delik bahsettiğimiz kara delik. içerisi o kadar yoğun ki, olay ufku nedeni ile nerde ne yaptığımızın farkında bile olamıyoruz. ve yoğunluk tek bir nokta da toplanıyor. işte burda bildiğimiz bütün fizik kanunları boşa çıkıyor. yani aşağı düşerken yukarıdan bacaklarınız veya ayaklarınız suratınıza çarpabiliyor, önünüze baktığınız da arkadan kendinizi görüyorsunuz. vücudunuz bir lastik gibi elastik şekil alıyor vs. sanırım hiç bir zaman bilemeyeceğiz somut olarak neler döndüğünü... bu merak ömür boyu yeter.

kutsal kuran'da şu şekilde geçmektedirler:

hayır, yıldızların düştükleri yere (mevkilerine) yemin ederim. (kuran 56:75)

eğer bilirseniz, gerçekten bu büyük bir yemindir.(kuran 56:76)

ayrıca şu ayetler de dikkat çekicidir:

kuran 86:3 (karanlığı) delen yıldızdır.

kuran 77:8 yıldızlar söndüğü zaman

david hume evrende bir düzen olduğu görüşüne karşı çıkarken, yıldızların patlayarak içe çökmeleri dolayısıyla oluşan kara delikleri kullanıyor. çünkü kara delik kaos. her şeyi yutuyor.
bu, ona göre tıpkı dünyaya düşen göktaşları gibi..

totonuzu aynaya döndükten sonra kafanızı döndürüp aynaya bakın. ahanda orada işte.

zamandan muaf olduğu veya en azından yavaş aktığı düşünülen, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, büyük kütleli gök cismi olarak tanımlanmaktadır.

ışık yaymadığı için kara adı verilmiştir.
3 boyutlu olmadıkları ve sıfır hacimli olduklarına inanılır.
görelilik kurâmı ile tanımlanmıştır. direkt olarak gözlemlenemeyen kara delikler, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir.

kara deliklerin varlığı neredeyse bütün fizikçiler için kabul edilmiş ve onaylanmıştır.

karadelik simülasyonu

yaşadığımız evrendeki tanımları yalnızca üç parametreye bağlıdır, bunlar;
 (b: kütle, elektriksel yük ve açısal momentum

simülasyon olarak kara deliğin yol açtığı kütleçekimsel merceklenmenin arka plandaki galaksinin görüntüsünü eğmesi.

konu hakkında bir yazı
evrimagaci.org/kara-delik-n...


tr.wikipedia.org/wiki/Kara_...

kalbimde olduğunu düşündükleri şey.
bir ağabeyim bir keresinde böyle demişti bana.
senin kalbinde bir karadelik var demişti.
mutsuzluğumdan mı hüzünbazlığımdan mı neden böyle demişti?

zamanı bükebildiği söylenir.

zamanın olmadığı iddia edilen çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, büyük kütleli bir gök cismi olarak tanımlanır.
genel görelilik kurâmı ile tanınmışlardır.

görsel kaynak
tr.wikipedia.org/wiki/Kara_...