koku hafızası

patates kızartması kokusu = okuldan gelinmiştir, evde maç seyredildikten sonra anneanne ben çıkıyorum denip okul bahçesinde akşama kadar maç yapılacaktır.

(bkz: 2002 dünya kupası)

kokusu bir daha gelmedi.
ne hatıra olsun ,
ne de özlem olsun,
bu minik kentime...


*

çok kötü bir şey ya gece durup dururken burnunuza kokusu gelebiliyor.
ya da bazen bir kokuyu duyunca anılar gözünüzün önünde geçiyor hâlbuki anı sahiplerinden birinin yüzü bulanık olacak derecede hatırlanamıyor.

lanet bir seydir. en ummadik yerde huzunlendirir,gecmise dondurur. basa beladir.

sizi geçmişe götüren parfüm kokuları gibi sahibiyle kişiselleşen ev kokuları da vardır, sokağıyla bütünleşen ağaç kokuları da.
* aşırısı çok kötüdür zira evde sizden önce tuvalete en son kimin girdiğini bile anlarsınız

az da olsa sahip olduğum şeydir. ayrıca ses hafızası diye bişey de var galiba bende. 10 sene önce dinlediğim bir şarkıyı/müziği tekrar dinlediğimde 10 sene önceye gidip, o an yaşadığım duyguyu tekrar yaşıyorum.

bir kere her evin bir kokusu var net. apartmandaki her dairenin kokusunu alıyorum direkt aklıma kişiler geliyor. tabi kendi evimin kokusu hariç.
birde küçükken tatile gittiğimiz bir yer vardı babam anmeö kardeşim oranın kokusu bir kez istanbul da burnuma geldi. bu koku hafızası ne meret bir şey. seni alııp nerelere götürüyor ve insna bunu nasıl anımsıyor şaşılacak şey.

bazı şarkılar belli zamanları, insanları ve onları çokça dinlediğim o dönemlerdeki unutamadığım anıları çağırırken kokular da hep mekanları hatırlatır bana. mesela ilk dostum diyebileceğim kapı komşum olan beraber büyüdüğümüz çocukluk arkadaşımın evindeki o tozlu kokudan ötürü ne zaman uzun bir süre açılmamış bir eve girsem orada duyduğum toz kokusu onların evini hatırlatır bana. ve çocukken geçirdiğimiz o güzel günleri; zorla çiftleştirmeye çalıştığımız aynı cins kuşlarımızı, öldü diye gömdüğümüz uyuyan kaplumbağayı, balkonda oyuncak arabaları yakarak küçük çapta sinema girişimlerinde bulunduğumuz sırada yangın çıkarışımızı, bir türlü yüklenmeyen kaset oyunları, bir sonraki gün okuldan kaçınca gideceğimiz yerler için yaptığımız planları, tekrar tekrar okumaya doyamadığımız ansiklopedileri... dedemlerin yaşadığı kız kulesini gören büyük evin her bir köşesine sinen reçel ve tatlı kokuları yüzünden ne vakit bir yerlerde benzer kokular duysam aileyi saran kaostan bihaber mutlu geçen çocukluğumuzu, o eski evde bir türlü eksik olmayan misafirleri, kuzenlerimle yahut tanımadığım çocuklarla evin içerisinde bitmek bilmeyen saklambaç oyunlarımızı, büyük dedemin akide şekerlerini, turuncu babaannenin her bir köşesine fındıklar sakladığı odasına girdiğimiz zaman başka bir boyuta geçmişçesine ışığın ve atmosferin değişmesini hatırlarım. bir de dedemin bizden gizli silahlarını kurcalayışını ve hiçbir zaman içerisinde neler saklandığını öğrenemediğim üst kattaki ufacık odayı...

koku hafızası hafızalar içerisinde en güçlü ve büyüleyici olanı belki de. insanı saniyeler içerisinde zaman yolculuğuna çıkartıp yaşattığı hüznüyle can acıtsa dahi tesirini hiçbir zaman kaybetmeyip belleğimizden silinmesin isteyişimiz de bundandır.

bu yüzden en kıymetli hatıralarım her daim kokular ve notalar arasında saklı.

istemsiz hafıza ‘ya en iyi örnektir. koku duyusu ve hafıza arasında bir bağlantı olduğunun koku duyusunun sadece beyne bilgi gönderen bir aracı olmadığının da göstergesi.
koku duyusunu diğer duyulardan ayıran en büyük özellik diğer reseptörlerdir koku duyusunda en az 100 reseptör bulunurken gözde 4 ışık reseptörü ve en geniş yüzeyde yani deri de bile 4 reseptör bulunmaktadır. beyindeki "koku alma soğanı" ve anıları kaydeden "epizodik hafıza"nın yanında bulur ve aralarındaki bağ güçlüdür ayrıca beynimiz bir anıyı kaydederken bir çok filtreleme yaparken kokular direk "koku alma soğanı"na gider aslında uzun süre depolanmaz fakat bir anıyla bağdaştırılmışsa kokuyu aldığımız andaki hafıza da aynı anda canlanır.
yapılan bazı araştırmalarda koku hafızasının olumlarda da işe yaradığı tespit edilmiştir. sürekli gelişen zihnimizde koku yolları bellek gelişiminide uyarıcı etki göstererek geliştirir.bu durumda uyaran koku uyarılan ise hafızadır.
beyin herhangi bir uyaran’a yani bir kokuya kısa süreli dahi maruz kalsa o kokuyu ilk aldığımız andaki tüm detayları hatırlatır.örnek verecek olursam;
bir yerde otururken bir şeyler içmeye ve yemeye karar verdiniz ve o şeyin kokusu size hoş ve ya çirkin geldi beyin bunu bir kere kaydetti .o anlarda sevindiğiniz bir şey ya da tam tersi üzücü bir şey oldu kokuyla beraber hafızamız bunu da kaydetti. seneler sonra bambaşka biryerde aynı şeyi yemek /içmek istediğiniz kokusunu aldığınız anda uyarılmaya başlarsınız tıpkı zamanda yolculuk yapmışcasına o ilk kokuyu aldığınız ana gidersiniz.
sıcak bir poğaça eski evinize ,mis gibi bir kahve kokusu aşık olduğunuz o güne, toprak kokusu en üzgün olduğunuz ana götürebilir sizi.
bir şeyleri hatırlamak istiyorsanız koku hafızası yararlanılabilecek en kolay yoldur .

hava serin der ve kazağını giyersin
ancak tuhaflık vardır, bunu da hissedersin
her şey normal gibidir birden bir hüzün gelir
koku hafızasıymış tekrar lanetlenirsin

kokusu bir insanın veya canlının her şeyidir, her şeyi olmasa da çok şeyidir demek istediğim başlık.

koku yabana atılacak bir konu değildir, tâ doğduğumuzda annelerimiz bizim kokumuzla dünyaya yeniden geldiklerini hissederler, keza biz de dünyanın en güzel kokusunun annelerimizin kokusunun olduğunu biliriz. yağmur sonrası toprak da müthiştir ama hiçbiri annelerin ve yavrularının kokusunu geçemez. hayvanlar bile çocuklarını kokusundan tanıyor, kokusunu benimsemediği çocuğu kendi çocuğu bile olsa kabullenmiyor.

koku hafızası, kokunun insanı eskilere götürmesi, kendinin bile unuttuğunu sandığı ama bilinçaltının unutmadığı anıyı ona hatırlatan şey olarak tanımlanıyor.


evrimagaci.org/koku-hafizas...

neredeyse 1 yıl önce alınmış kahve kokulu bir mumun kokusu eşliğinde farkında olmadan yaklaşık 8-9 ay geçirip bir de şimdi aynı koku ile karşılaşınca çok pis fena duygusallaştım. uyuycaz şurda be, dur be mum be.

eskiden bir bayana aşık olmuştum. bana dediler " saçını şampuğanla yıka parlasın" ben de bir eridor şampuğan almkştım. o kokuyu aldığım anda hemen o günler aklıma gelir. bayan değil, akla gelen " gençlik yıkları" evet.

tanıdık bir parfüm kokusu sizi bir anda geçmişe kapanmış sayfalara geri döndürebiliyor.

bir benzeri müziklerde de vardır. her müzik hayatımızın bir kısmına hitap eder beyhude zamanlarımda dinlediğim şarkıları şu an duyduğumda bir yerlerde, o zamanki hatırlarım aklıma gelir ve hemen kapatırım genelde.

hayatimin belli ve nadir donemlerinde duydugum 1 parfum kokuysa sanki 2 yasimdan halamin kokusuna dönüyorum gibi geliyor bazen mesela.. neyse.

t: 1 kokunun bize hatirlattiklaridir.

naftalin kokusu çok yaşatır bana. anneannemin sandığına ve içindeki ağır, parlak renkli yorganlara ışınlanıyorum birden.

bodrum kattan gelen rutubet kokusu.
çocukken de, olgun yaşa gelmeme rağmen de bodrum katta gezinirken hafiften korku filmi sahnesi gibi korkarım. sanki tavandaki ve duvarlardaki örümcek ağlarından ufak tefek örümcekler yerine tarantulalar fırlayacakmış gibi.

bir erkek parfümü var, sokakta yanından geçtiğim 5 erkeğin 3'ü onu kullanıyor. aynı parfümü yıllar önce şehirlerarası otobüs muavini sıkmıştı, uzun yol da beni tutar. hâlâ o parfümün kokusundan midem bulanır.

koku hafızası çok güçlü bir hafızadır ve bu hafızanın içindeki bilgi hiç unutulmaz.
- çocukluk komşumuz orman idaresinin bahçesindeki motosiklet ve ciplerden gelen yanık yağ ve benzin kokusu,
- annemin çeyiz sandığından gelen naftalin ve kuru üzüm kokusu,
- amcamın bağevindeki lüks lambası ve gaz ocağından gelen gazyağı kokusu,
- antakya'nın, eskiden de pahalı bıttım sabunlarının kokusu,
- domates salçası zamanı tüm antep'i kaplayan domates ve biber salçası kokusu,
- ordu'nun girişinde sizi karşılayan nem ve küf kokusu.
daha çok böyle.
işin tuhafı, başkalarına kötü koksa da biz hepsini severiz.