1.
bu ilke, evrenin, nerede olursanız olun veya hangi yöne bakarsanız bakın, așağı yukarı aynı olduğunu belirtir.
devamını gör...
2.
evrenin, geniş ölçekten bakıldığında homojen ve izotropik olduğunu öne süren ilke.
homojenlik basitçe, maddenin her yere eşit dağılması anlamına geliyor. buradan bakıp "ama şurada galaksi var, şurada yok. demek ki homojen falan değil evren." derseniz bu yanıltıcı olur. bahsi geçen homojenlik, mesela 100 milyon ışık yılı kadarlık bir bölgeye baktığınız zaman göreceğiniz bir özellik. dünyanın eğriliğinin dünya yüzeyinden görülemeyişi gibi bir durum. yukarıdan bakmalısınız.
izotropik olmak da buna benzeyen bir özellik. gözlemci olarak ne tarafa bakarsanız bakın, göreceğiniz şeyler aynıdır. daha doğrusu evren, gördüğünüz her yerde aynı özellikleri göstermektedir.
burada şunu söyleyebiliyoruz: izotropik bir bölge homojen olmak zorunda değil ama homojen bir bölge mutlaka izotropiktir.
peki, evrene yukarıdan, genişçe görecek şekilde bakamıyorsak, nereden uydurduk bunları? çeşitli yapay uydu ve teleskopların elde ettiği verilerin bileşiminden. mesela kısaca cmbr dediğimiz kozmik mikrodalga arka plan ışınımı, izotropik olma durumu hakkında bilgi veriyor bize. cmbr, evrenin en eski fotonlarının, yani en eski ışığın kalıntısı. bunun haritasını çıkardığımızda gördük ki bu ışınım her yerde hemen hemen aynı şekilde dağılmış durumda.
yine çeşitli gözlemlerden ötürü biliyoruz ki galaksilerin dağılımı, homojenlik hakkında güçlü kanıtlar oluşturuyor.
evrenin genişlemesinin de görebildiğimiz her yerde aynı oranda olduğunu biliyoruz. gözlem gözlem gözlem...
ama...
bazı gözlemlerde gördüklerimiz, bu durumların tersini gösterebiliyor. yerel olarak farklı olan durumlar var. mesela evrenin bazı bölgelerinde çok büyük boşluklar var. hatta bunların, çarpışan çoklu evrenlerden geriye kalan kalıntılar olup olamayacağı hakkında da tartışmalar var. bazı yerlerdeki galaksi kümelenmeleri, diğer bölgelere göre daha yoğun. bu boşlukların ya da daha yoğun bölgelerin varlıkları, homojenlik ve izotropiklik ilkelerine aykırı gibi görünse de biraz yerel kalıyorlar. yani genel anlamda, gözlemlenebilir evren ölçeğinde, göze batacak büyük farklılıklar oluşturmuyorlar. yine de evrenin tamamının homojen ve izotropik olmayabileceği tartışmalarının da temelini oluşturuyorlar.
homojenlik basitçe, maddenin her yere eşit dağılması anlamına geliyor. buradan bakıp "ama şurada galaksi var, şurada yok. demek ki homojen falan değil evren." derseniz bu yanıltıcı olur. bahsi geçen homojenlik, mesela 100 milyon ışık yılı kadarlık bir bölgeye baktığınız zaman göreceğiniz bir özellik. dünyanın eğriliğinin dünya yüzeyinden görülemeyişi gibi bir durum. yukarıdan bakmalısınız.
izotropik olmak da buna benzeyen bir özellik. gözlemci olarak ne tarafa bakarsanız bakın, göreceğiniz şeyler aynıdır. daha doğrusu evren, gördüğünüz her yerde aynı özellikleri göstermektedir.
burada şunu söyleyebiliyoruz: izotropik bir bölge homojen olmak zorunda değil ama homojen bir bölge mutlaka izotropiktir.
peki, evrene yukarıdan, genişçe görecek şekilde bakamıyorsak, nereden uydurduk bunları? çeşitli yapay uydu ve teleskopların elde ettiği verilerin bileşiminden. mesela kısaca cmbr dediğimiz kozmik mikrodalga arka plan ışınımı, izotropik olma durumu hakkında bilgi veriyor bize. cmbr, evrenin en eski fotonlarının, yani en eski ışığın kalıntısı. bunun haritasını çıkardığımızda gördük ki bu ışınım her yerde hemen hemen aynı şekilde dağılmış durumda.
yine çeşitli gözlemlerden ötürü biliyoruz ki galaksilerin dağılımı, homojenlik hakkında güçlü kanıtlar oluşturuyor.
evrenin genişlemesinin de görebildiğimiz her yerde aynı oranda olduğunu biliyoruz. gözlem gözlem gözlem...
ama...
bazı gözlemlerde gördüklerimiz, bu durumların tersini gösterebiliyor. yerel olarak farklı olan durumlar var. mesela evrenin bazı bölgelerinde çok büyük boşluklar var. hatta bunların, çarpışan çoklu evrenlerden geriye kalan kalıntılar olup olamayacağı hakkında da tartışmalar var. bazı yerlerdeki galaksi kümelenmeleri, diğer bölgelere göre daha yoğun. bu boşlukların ya da daha yoğun bölgelerin varlıkları, homojenlik ve izotropiklik ilkelerine aykırı gibi görünse de biraz yerel kalıyorlar. yani genel anlamda, gözlemlenebilir evren ölçeğinde, göze batacak büyük farklılıklar oluşturmuyorlar. yine de evrenin tamamının homojen ve izotropik olmayabileceği tartışmalarının da temelini oluşturuyorlar.
devamını gör...
3.
başlığı gördüğüm gibi meja tarafından açıldığını anladım
devamını gör...
4.
evrenin homojenliği ''iç içe evrenler' düşüncesini getirir
bizim görünür evrenimiz bir başka evrendeki bir cismin atomunu veya molekülünü oluşturuyor olabilir
ya da bizim bir atomumuz içinde yaşam olan bir evren bulunabilir
çok çok düşünün böyle şeyleri. beyniniz hoşaflaşsın. sonra bir ambulansla beyazlı abiler gelir alır yunmuş yıkanmış halinizi. götürürler merkeze...
bizim görünür evrenimiz bir başka evrendeki bir cismin atomunu veya molekülünü oluşturuyor olabilir
ya da bizim bir atomumuz içinde yaşam olan bir evren bulunabilir
çok çok düşünün böyle şeyleri. beyniniz hoşaflaşsın. sonra bir ambulansla beyazlı abiler gelir alır yunmuş yıkanmış halinizi. götürürler merkeze...
devamını gör...