1.
yahudi komünist şair shmerke kaczerginski'nin daha 15 yaşındayken, 1926 yılında yazdığı bir şiirdir. başlığı "babalar, anneler ve çocuklar" demeye gelir. şiirde bahsedilen olaylar gerçeğe dayalı mı değil mi öğrenemedim ancak, büyük ihtimal ile komünistlerin düzenlediği 1905 lodz ayaklanması anlatılıyor diye düşünüyorum. işçilerin, eşlerinin ve hatta çocuklarının bile isyan ettiği, devletin top ve tüfekle müdahele ettiği bu olay çok da güzel anlatılmış bence. amerika'da isyan eden, işçiler üzerine bombalar yağdırılan batı virjinya kömür savaşları'nda mücadele eden işçiler arasında da popüler olduğu söylenir.
yidiş:
tates, mames, kinderlekh
boyen barikadn,
oyf di gasn geyen arum
arbeter-otryadn.
s’iz der tate fri fun shtub
avek oyf der fabrik,
vet er shoyn in shtibele
nit kumen haynt tsurik.
s’veysn gut di kinderlekh,
der tate vet nit kumen,
s’iz der tate haynt in gas
mit zayn biks farnumen.
s’iz di mame oykh avek
ın gas farkoyfn epl,
shteyen in kikh faryosemte
di teler mitn tepl.
— s’vet nit zayn keyn vetshere –
zogt khanele di yatn, –
vayl di mame iz avek
tsuhelfn dem tatn. . .
plutsling—trakh! a pule iz
arayn in kleynem shtibl,
farbaygefloygn khanelen,
gemakht in vant a gribl.
– oyb azoy—zogt khanele –
– kinder, kumt mit mir!
motye, nem di groyse korb,
meyerke—di tir.
di shuflodn fun kamod,
mit an altn fas,
a barikade shteln mir
oyf in mitn gas.
di barikade oyfgeshtelt,
ın shtibl nito keyner,
loyfn politsey farbay,
di kinder varfn shteyner.
vos mir, ven mir vetshere,
es dunern harmatn,
di kinderlekh fun shtibele
helfn mamen-tatn. . .
tates, mames, kinderlekh
boyen barikadn,
oyf di gasn geyen arum
arbeter-otryadn.
türkçe:
babalar, anneler ve çocuklar
barikatlar kuruyorlar
sokakları adımlıyor,
işçi tugayları
baba evden ayrıldı,
erkenden fabrikaya gitmek için
eve, maalesef
dönmeyecek bugün.
çocuklar çok iyi biliyorlar
babalarının gelmeyeceğini
bugün, sokaklarda, baba,
silahı ile meşgul.
anne de gitmiş uzaklara
sokakta elma satmak için.
mutfakta yetim gibi duruyor,
çanak ve çömlekler.
"bugün yiyecek yok,"
diyor çocuklara khanele
çünkü anne gitmiş
babamıza yardım etmeye
aniden dan! diye bir mermi
evin içine girdi
khanele'yi geçti,
duvarın içine gömüldü.
"öyle olsun ulan" dedi khanele
"çocuklar, gelin benimle!"
motye, sen koca sepeti al
meyerke, sen de kapıyı.
"şifonyerin çekmeceleri,
ve eski de bir varil
barikat kuracağız
sokağın ortasına."
barikat dikildi
evde hiç kimse yok
polisler koşup geçiyor
çocuklar da onları taşlıyor
yemek kimin umrunda,
toplar kükrer iken.
evin çocukları,
anne ve babalarına yardım ediyorlar.
babalar, anneler ve çocuklar
barikatlar kuruyorlar
sokakları adımlıyor,
işçi tugayları
yidiş:
tates, mames, kinderlekh
boyen barikadn,
oyf di gasn geyen arum
arbeter-otryadn.
s’iz der tate fri fun shtub
avek oyf der fabrik,
vet er shoyn in shtibele
nit kumen haynt tsurik.
s’veysn gut di kinderlekh,
der tate vet nit kumen,
s’iz der tate haynt in gas
mit zayn biks farnumen.
s’iz di mame oykh avek
ın gas farkoyfn epl,
shteyen in kikh faryosemte
di teler mitn tepl.
— s’vet nit zayn keyn vetshere –
zogt khanele di yatn, –
vayl di mame iz avek
tsuhelfn dem tatn. . .
plutsling—trakh! a pule iz
arayn in kleynem shtibl,
farbaygefloygn khanelen,
gemakht in vant a gribl.
– oyb azoy—zogt khanele –
– kinder, kumt mit mir!
motye, nem di groyse korb,
meyerke—di tir.
di shuflodn fun kamod,
mit an altn fas,
a barikade shteln mir
oyf in mitn gas.
di barikade oyfgeshtelt,
ın shtibl nito keyner,
loyfn politsey farbay,
di kinder varfn shteyner.
vos mir, ven mir vetshere,
es dunern harmatn,
di kinderlekh fun shtibele
helfn mamen-tatn. . .
tates, mames, kinderlekh
boyen barikadn,
oyf di gasn geyen arum
arbeter-otryadn.
türkçe:
babalar, anneler ve çocuklar
barikatlar kuruyorlar
sokakları adımlıyor,
işçi tugayları
baba evden ayrıldı,
erkenden fabrikaya gitmek için
eve, maalesef
dönmeyecek bugün.
çocuklar çok iyi biliyorlar
babalarının gelmeyeceğini
bugün, sokaklarda, baba,
silahı ile meşgul.
anne de gitmiş uzaklara
sokakta elma satmak için.
mutfakta yetim gibi duruyor,
çanak ve çömlekler.
"bugün yiyecek yok,"
diyor çocuklara khanele
çünkü anne gitmiş
babamıza yardım etmeye
aniden dan! diye bir mermi
evin içine girdi
khanele'yi geçti,
duvarın içine gömüldü.
"öyle olsun ulan" dedi khanele
"çocuklar, gelin benimle!"
motye, sen koca sepeti al
meyerke, sen de kapıyı.
"şifonyerin çekmeceleri,
ve eski de bir varil
barikat kuracağız
sokağın ortasına."
barikat dikildi
evde hiç kimse yok
polisler koşup geçiyor
çocuklar da onları taşlıyor
yemek kimin umrunda,
toplar kükrer iken.
evin çocukları,
anne ve babalarına yardım ediyorlar.
babalar, anneler ve çocuklar
barikatlar kuruyorlar
sokakları adımlıyor,
işçi tugayları
devamını gör...