yıldız

neden yıldızlar var?

aslında her şey evet gerçekten toz ve gaz bulutuydu. peki neden hidrojeb ve helyum yaktığı söylenir yıldızların? çünkü hidrojenin 1 protonu, helyumun 2 protonu var. doğadaki en hafif elementler. evrendeki çok büyük oranda bulunan hidrojen ve helyum gibi elementler bir araya geldiğinde tıpkı bizim zıplayınca geri düşmemiz gibi birbirlerinin kütle çekiminden etkilenip iyice biraraya geliyorlar. bu biraraya gelme o kadar sıkılaşıyorki merkezindeki hidrojen, helyum elementleri dağılıyor bildiğin. tabi bu başıboş kalan enerji açığa çıkarken biz onu ışık olarak görüyoruz.

diğer yandan etrafa saçılan bir kısım proton ve elektron diğer elementlere tutunuyor artık. 2 protonlu 3 proton sahibi oluyor bir dahaki çökmeye kadar. böyle böyle yani sıkış, o kadar sıkış ki merkeze baskı uygula, elementi dağıt, dağılan proton, elektron, nötron başka daha ağır elementleri oluştursun diye gidiyor.

nereye kadar? demire kadar. demirde 26 proton var. fakat demirin başka bir özelliği de var. demirin atomunu parçalamak hidrojen gibi helyum gibi ya da kendinden önceki 25 element gibi çok kolay değil. ne kadar basınç yerse yesin atomu hemen parçalanmıyor. sıvılaşıyor daha çok ve daha çok. yeteri kadar basınç oluşturabilirse demirin de atomu parçalanıyor.

hatırladığım kadarıyla bu aşamadan sonra altın gibi ağır elementler ortaya çıkıyor. ondan sonrası zaten çök patla çök patla uranyuma kadar yolu var.

işte bu yüzden özellikle hafid gazlardan çok bulabilirken altın gibi bir maddeye rastlamak daha zor. yani altın neden pahalı? çünkü altın üretmek için milyon milyon yıl geçmesi gerekli. parmağınızdaki yüzüğe tekrar bakın ve onu sevin. onun oluşması sizden daha zahmetliydi. (bkz: carl sagan'a laf koymak) (bkz: swh)

yıldız, türkçe'de iki anlama gelir:
1) bir alanda yetenekleriyle ünlenen kişi.
2) galakside toz ve gaz kümesinde oluşan gök cisimleri. yıldızlar, sıcaklıklarına ve büyüklüklerine göre büyük, orta ve küçük olmak üzere üçe ayrılır. güneş, orta sıcaklıktaki bir yıldız türüdür.

1 kadin ismidir ayrica.

çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşan, oldukça büyük kütleli ve kütlesinin büyük olması sebebiyle yerçekimi kuvveti etkisi ile çekirdeğinde meydana gelen füzyon tepkimesi ile ışınım yoluyla çevreye ısı (ve ışık) yayan gök cismi.
yıldız ne kadar büyükse ömrü o kadar kısa olur ve ölümü sonrası ortaya çıkan yıldız da o kadar küçük olur.

basitçe yıldız çeşitlerine bakalım.
kahverengi cüce > yıldız olamamış gök cisimleridir.

kırmızı cüce > bunlar güneş'ten daha küçük yıldızlardır. evrendeki yıldızların büyük bölümünü oluşturur.

mavi cüce > kırmızı cüce'lerin ölmesi sonucu oluşacak yıldızlardır. teoriktir. çünkü kırmızı cücelerin ömrü o kadar uzundur ki evrenin yaşı mavi cüce oluşamayacak kadar gençtir. içinde füzyon tepkimesi yoktur. zamanla tüm ısısını kaybedip siyah cüceye dönüşecektir

orta büyüklükte yıldızlar > güneş'imiz gibi turuncu yıldızlardır, ortalamanın üzeri bütüklüktedir.

kırmızı dev > güneş gibi yıldızların çekirdeğinde hidrojen bittiği zaman kırmızı deve dönüşerek büyür. patlaması sonucu nebula oluşur.

beyaz cüce > kırmızı dev'lerin patlaması sonucu oluşan yıldızlardır. büyüklüğü bir gezegen kadardır ancak ağırlığı bir yıldız kadardır. zamanla siyah cüceye dönüşecektir.

dev yıldızlar > güneş'ten çok daha büyük yıldızlardır. bunlar mavi dev, super dev, hiper dev gibi sınıflara ayrılır.

kırmızı süper devler > dev yıldızların çekirdeğinde güçlü yerçekimi etkisi ile hidrojen dışında daha ağır elementlerin de füzyon tepkimesi olur. ta ki demir elementine kadar. bu sürede yıldız kırmızı süper deve dönüşür ve patlamaya hazır bir bomba haline gelir. süpernova patlaması ile patlar. o kadar güçlü bir enerji açığa çıkar ki demirden sonraki tüm elementler bu patlama sonrası açığa çıkan enerji ile oluşur.

nötron yıldızı > dev yıldızların ölmesi sonucu oluşan yıldızlardır. bir şehir büyüklüğünde olmasına karşın bir yıldız ağırlığında cisimlerdir. o kadar yoğundur ki adeta kocaman bi atom çekirdeği gibidir. zamanla enerjisini kaybedip siyah cüceye dönüşevektir.

rahmetli dedemin ineklerinden birinin ismiydi. diğeri de sürmeliydi.

yıldız tilbe'yi hatırlatan kelime.

cok meshur kisi

(bkz: yıldız tilbe)