büyük iskender

o kadar da büyük değildir. hatta keşke minik olsaymış. daha minnoş olurdu.

çok pahalıdır
bana çeyrek yap

üsküp meydanında heykeli var. çok büyüktü gerçekten de.

bak ne diyocem, bir buçuk iskender söyleyeyim, ikimiz yeriz.
gölge etme, bsg.

iki porsiyona tekabül eden iskender’e denir.

büyük bir komutan.

arka bahçede misafir ağırlayanlar arasından çıkmış en büyük komutan.

hollandalı tarihçi jona lendering tarafından kaleme alınan kitap. tamamen dönem kaynaklarına bağlı kalan yazar, avrupalı olmasına rağmen büyük iskender efsanesini deyim yerindeyse yerle yeksan etmiş. 300 spartalı filmiyle doruğa çıkan pers (doğulu/asyalı) ön yargısına kapılmaması ve tarihi batı merkezli bakış açısıyla yorumlamayışı sayesinde ortaya objektif bir eser çıkmış. yeri geldiğinde yunanlar/makedonlar için de "barbar" ifadesi kullanması gayet münasip olmuş.

büyük iskender'i tek taraflı bakış açısıyla anlatan, onu âdeta tanrı ilan eden, kısacası yağcılığın sınırlarını zorlayan makedon kaynakları kıyasıya eleştirilmiş. yer yer satirik bir söylem kullanılmış. askerlerini etkilemek için mizansene başvuran, manipülasyon ve yalanı politikasına alet eden, şahsi kinini toplumsal bir ideal gibi pazarlayan iskender'in ipliği pazara çıkartılmış.

günümüzde yunanistan'ın çılgınca sahiplendiği iskender'in aslında yunan şehirlerini nasıl ezip geçtiği, kserkses'in büyük seferinde makedonlarla nasıl işbirliği yaptığı, atina ve sparta'nın mö 400-300'lerde pers altınlarına nasıl tav olduğu güzelce izah edilmiş. iskender'in granikos, issos, gaugamela'daki üç büyük meydan muharebesinde pers kralı adına savaşan yunan paralı askerlerle karşı karşıya gelmesi, esir aldığı (çocuk yaştaki) pers şehzadesini öldürmesi, yine esir aldığı soylu kadınlara önce alicenaplık gösterisi yapıp ardından haremine katması dikkat çekici detaylardı.

bu tarafsız, bilgi dolu, sadece ve sadece gerçeklerden beslenen kitabı bütün tarih meraklılarına tavsiye ediyorum.

büyük devlet adamı.

bir rivayete göre komaya girmesi üzerine öldüğü zannedilerek canlı canlı gömülen ve tarihe adını yazdırmış hükümdar.

fakat mete han, cengiz han veya timur gibi dönemsel bir şahsiyetti. sadece fetih politikası yürüttüğü ve savaştan başka hiçbir şeyden anlamadığı için ölümünden sonra emekleri boşa gitmiş, bu yüzden etkilerini günümüze kadar aksettirememiş ve bir hz.muhammed, bir kraliçe 1. elizabeth, bir george washington veya bir mustafa kemal atatürk gibi günümüze kadar etkisini sürdürememiştir.

komutanlık anlayışında savaşın da önemli bir yer almasına rağmen politikaları barış ve istikrar üzerine kurulu şahsiyetlere bakarsak;

hz.muhammed = peygamber, komutan, diplomat, tek bir değer altında toplum oluşturan. (2 milyardan fazla müslüman halen takipçisidir.)

kraliçe elizabeth = kraliçe, komutan. (günümüz ingilteresinin mimarı.)

george washington = komutan, kurucu başkan. (amerika birleşik devletleri kurucusudur.)

mustafa kemal atatürk = komutan, devlet adamı, diplomat, devrimci, öğretmen, kurucu lider. (türkiye cumhuriyeti kurucusudur.)

büyük iskender ise maalesef...

sanırım yanlış anlaşılmışım.

din her zaman insanların motivasyonu olmuştur. özellikle cennet ve cehennem anlayışı islam'dan bin yıllarca öncesine dayanır ve savaşlardaki motivasyonu sağlardı. bu açıdan bakarsak hz.muhammed ile büyük iskender arasında bir paralelliğin olduğunu düşünüyorum.

ilave olarak hz.muhammed bir dinin yayılması için mücadele etse de bunu dönemin kurallarına uyarak sağlamaya çalışmış; hz.musa gibi kavmine beddua etmemiş veya hz.isa gibi eziyetli bir ölüme gözü kara gitmemiştir. bunu savaşmak zorunda kalarak çözmeye çalışmış ve ayrıca dönemin en medeni ülkesi sayılan doğu roma imparatorluğuna elçi göndererek diplomatik yöntemleri de kullanmıştır.

öte yandan büyük iskender'in vesile olduğu tarihi ve kültürel değerler de halen tarihi ve kültürel bir değer niteliği taşır. günümüzdeki etkisi de tarihi ve kültüreldir. mevcut global bir politikaya etkisi yoktur. evet; helenistik dönem çok değerli eserler içerir. fakat günümüzde kabul etmeliyiz ki bu eserler sadece kültür ve sanat çerçevesinde ele alınmakta.

özetle yukarıda bahsettiğim adı geçen ülkeler gibi günümüz politikalarına yön veren ülkeler kuruluşlarındaki felsefelerinden hareketle politika üretmektedirler. bu açıdan baktığımızda ne mete han, ne atilla (attila), ne timur, ne cengiz han ne de büyük iskender artık güncelliğini koruyamamıştır. fakat derseniz ki "o kadar zaman geçti, normaldir; o zaman çin'e bakmalısınız. çin derin tarihten gelen geleneklerine sahip çıkan ve bunu uluslararası ilişkilerde gerek askeri, gerek siyasi ve gerekse de ekonomi olarak etkin bir şekilde kullanan bir ülke konumundadır.

sevilir sevilmez o ayrı; tarihe mal olmuşlar mıdır evet; fakat günümüzde herhangi bir etkileri artık bulunmamaktadır. bu entry bunu açıklamaya çalışmıştır. neden derseniz tarihten günümüze halen güncelliğini korumakta olan yönetim anlayışları mevcuttur. bunların hiçbirisi günümüze kadar gelemeseydi büyük iskender de kralice elizabeth ile aynı segmentte olacaktı. kastedilen bu.

yukarıdaki entry'de islam dininin peygamberi ile büyük iskender kıyas ediliyor da bir kere kulvarları farklı.

birisi dini bir önder yani muhammed'i kıyas edeceksek zerdüşt, buda, mani, isa, kong-zi (konfüçyüş), mo-di (mozi), lao-tzu gibi dini ve felsefi figürler ile kıyaslamak daha doğru. hatta zeus, odin, ra ile bile kıyaslasak daha mantıklı. he belki hem kumandan hem dini önderlik göstermesiyle firavun akhenaton'a benzerlik kurulabilir.

diğer bir durum ise iskender sadece yakıp yıkmamış, kendisinin yunan dini ve kültürünü her yere yaymak gibi bir vizyonu vardı. fakat tek başına yetmeyince doğu (özellikle fars/pers) kültürleri ile sentezleyerek helenistik döneme sebep oldu. o sebeple kendisini kiros ve attila ile kıyaslamak daha mantıklıdır. zira bu üçü o dönem bilinen dünyada hakimiyetini global alanda hissettiren üç kişiden biridir.

#3708101
katıldığım yerler olmasına rağmen hatalı yorumların bulunduğu komutan.
büyük iskender'e dönemsel bir faaliyet demek kanımca oldukça yanlış bir ifade. helenistik kültürü yalnızca savaş ve fetihlerle oluşturduğunu düşünmek çok yanlış bir yorum olur. büyük iskender’i yalnızca dönemsel bir figür olarak değerlendirmek bana eksik bir yaklaşım gibi geliyor. çünkü onun bıraktığı etki, yaşadığı çağın sınırlarını çoktan aşmış durumda. yunan felsefesi, sanatı ve bilim anlayışı, babil’in kadim bilgeliği ve doğu’nun zengin gelenekleriyle birleşerek bambaşka bir kültürel sentez ortaya çıkardı. bu sentez, sadece fethedilen coğrafyaları değil, tüm akdeniz dünyasını derinden etkiledi.

ayrıca iskender’in kurduğu şehirler, yalnızca askeri üsler değil; kültür, bilim ve ticaret merkezleri olarak da işlev gördü. iskenderiye kütüphanesi, bunun en çarpıcı örneklerinden biridir. bu nedenle iskender’i, “dönemsel bir figür” olarak küçümsemek yerine, antik dünyanın kültürel ufkunu genişleten bir dönüm noktası olarak görmek çok daha adil olur.

peter green, iskender’in doğu ve batı kültürlerini kaynaştırma girişimini “helenistik dünyanın temel taşı” olarak değerlendirir. benzer şekilde paul cartledge, iskender’in yalnızca bir fatih değil, aynı zamanda “kültürel bir katalizör” olduğunu vurgular . dolayısıyla onun etkisini dönemsel sınırlara hapsetmek, hem antikçağ tarihine hem de sonraki yüzyıllarda gelişen kültürel etkileşimlere haksızlık olacaktır.

imparatorluğu ölümünden sonra dağılmış olabilir, bu yaratılan kültürel etkinliği ve etkiyi azaltmaz. devlet devamlılığı farklıdır, arda kalan miras ayrıdır. halen daha gördüğümüz bir çok mimari esere, kullanılan dillere/kültüre/dinlere dahi etkisi olmuş birisidir.

yok ben yârım porsiyon istiyorum