çelişki

bir ya da daha fazla önerme arasında uyumsuzluk olması durumudur.
çelişkili iki önerme birlikte değerlendirildiğinde genellikle birbiriyle zıt olan iki mantıksal sonuç ortaya çıkar. bu konuda aristo'nun çelişmeme kanunu der ki "bir şeyin hem kendisi hem de tersi aynı koşulda ve zamanda doğru olamaz.

tanımlarımda görülen durumdur. bir tanımım, diğerini tutmuyor. fakat bence insan istediği tanımı girebilmeli. yani kafasındaki cümleleri birer-birer yazabilmeli. o yüzden bu çelişki. sorun tanımlarımda değil, bendeymiş.

daha iyisine layıkmışım, hangi kitaptan ezber bu mişmişmişte......neyse neyse. "bendeymiş" deyince direk simge * damarım tutuyor. *

bir önerme doğru ise değeri bir, yanlış ise değeri sıfırdır. bileşik önermelerde sonucun daima sıfır olmasına çelişki denir. tam tersi için (bkz: totoloji)

gizli gezinmeyi tasvip etmeyen, neredeyse ahlaksızlık olarak gören bir yazarın kendisinin de gizli gezinmesi... birbiriyle çelişen, paralel olan zıt iki durum.

kaypakların çabuk yön değiştirmesiyle oluşan durum.

arzuların bastırılması, çelişkileri, ikilik algılamamızı zorlaştırır; duyguların tanınmasına değil, bastırılmasına hizmet eden her şey, insanın kendisi ve diğerleri arasında köprü kurmasını olanaksızlaştırır (bkz: bilinçdışına itim). nietzsche'nin de böyle buyurdu zerdüşt'ünde bunun örneklerine rastlarız:

"ama kısa bir aradan sonra yine güldü ve yatışmış bir tavırla, şöyle dedi: insanların arasında yaşamak zordur; çünkü susmak öyle zor ki —hele bir geveze için."

burada, insan olduğu gerçeğini unutan nietzsche'nin, kendi kendine böbürlenmesinin parodisini yaptığını ve bu şişinmeyi de zerdüşt yoluyla taklit ettiğini görüyoruz (nietzsche, zerdüşt ile o kadar özdeşleşmiştir ki aralarında ayrım yapmak neredeyse imkânsızdır). nietzsche'nin, diğerleri gibi hastalıklı olduğunu unutarak insanları kabul etmemesi bir çelişkiydi. nietzsche'nin kendisini algılayabilmesinin tek yolu, zerdüşt'ünü yeryüzüne indirmek ve "hastalıklı" olarak gördüğü insanlarla temas etmesini sağlamaktı. nitekim zoroaster de, müritlerini yanına almaksızın nietzsche'nin rol modeli olamazdı.