fyodor mihayloviç dostoyevski

adının türkçe telafüzü tam olarak: fyodır mihaylaviç dastayevski'dir.

biraz da fonetik bilgisi vermek gerekirse; rusça'da, vurgu altındaki e, o'lar hiçbir zaman değişmez, oldukları gibi telafüz edilir, misalen dostoyevski'yi ele alırsak, burada vurgu e'dedir(vurgunun nerede olduğunu bilmek isterseniz kiril alfabesinde dostoyevski yazısını bulursanız, e'nin üstünde olduğunu görürsünüz) vurgu e'de olduğu için e olarak telafüz edilir, lakin vurgudan önce gelen ilk soldaki o harfi a olarak okunur, ondan sonraki o ise gene a olarak okunur ama biraz daha ı sesine yakın. kısacası dastayevski olarak telafüz edelir. rusçada e harfi türkçedeki e harfi değildir ye gibi bir çift sesli harfe yakındır. bizim türkler okunuş olarak düşündüğünden, iki harf gibi göstermişlerdir. y harfi yok yani rusçada. rusçadaki y harfinin karşılığı türkçede u'dur.

dünyanın en önemli ilk 3 romancısından biridir. diğeri için (bkz: tolstoy). üçüncü tartışmaya açıktır.
rustur. halkın insanıdır. hiçbir zaman aristokrat ya da elit kesimden olmamıştır.

hayat öyküsünü biraz irdeleyince dahi olduğunu düşündüğüm ve hayranı olduğum yazardır. yaşadıklarının yarısını yaşasak bırak yazmayı çömelip bir köşede ölmeyi bekleriz çoğumuz, ee doğal olarak ölümsüzlüğe kavuşarak karşılığını almıştır.

romanlarındaki yaşanmışlıkların bir kısmı ailesinin veya kendisinin başından geçtiği için kişiye duyguları bu kadar net aktarabildiğini düşündüğüm efsane yazar.

romanlarına 3 farklı yüzyılın insan karakterlerini sığdırabilmiş ender yazarların başında gelir.

kitapları incil'den sonra en çok satan rus edebiyatçısı.

çok baba bir adamdır kendisi. adı geçtiği anda içimde acayip bir saygı oluşur. kendisinin okuduğum okumadığı tüm kitaplarını baştan sona, zamanı geldiğinde, bir kış dönemi boyunca vodka ve sigara eşliğinde okuyacağım.

çok sağlam adam çok.

hayat hikayesini yazmaya gelmiştim, benden önce yazılmış... çocuklarını anlatayım o zaman ben de. ilk eşinden çocuğu olmamış, anna ile dört çocuk yapmışlar.
ilk çocuğu aleksey. dört yaşındayken ölmüş ve çocuğunun ölümü dostoyevski depresyona sokmuş. (çocuğunun ölümü gören her baba gibi...)
güzel bir ayrıntı; karamazov kardeşler'de kardeşlerin en iyi kalplisinin adını, ölen çocuğunun ismi olan aleksey koymuş.
ikicisi sonya. doğduğu ay ölmüş.
bu iki çocuktan sonra hayatta kalmayı başarmış diğer çocuklar, lyubov ve fyodor..
lyubov avropada doğmuş ve hayatının çoğu dönemi orada geçmiş. babası gibi yazar kendileri.
en küçük çocuk fyodor hakkında hiçbir bilgi yok.

bir kitabı yazmaya başlamadan önce kitaptaki karakter sayısı kadar mezar gezen yazar.*

kalk da iki shot votka atalım dediğim yüce yazar, epilepsi olması da vesilesiyle beyin kimyasının değişik olduğunu düşünürüm. normal insan beyni bu kadar kısa sürede bu kadar üretken olamaz. millet kumar borcu için bankaya gidip kredi çekeceği süre içinde kumar borcu için roman yazmış adamdır.

dostoyevski dostoyevski'dir, yalındır ve çıplaktır. kurduğu dünya ve gerçekliği tektir, ona inanmak ve inanmamak arasında değil, ona inanmak ya da reddetmek durumunda kalırsınız anlattığı gerçekliğe girince. tutkulu ve marjinaldir, her cümlesi tek tek evrenin son anına kadar yaşayabilir. duvar örer, sıva yapmaz. ördüğü duvarda insanlar ve hayatlar vardır. renkler, kokular, göz boyayan tüm o vesaireler yoktur. okuduğunu anlamayan ya da buna doğal tepki olarak sırt çeviren her insan gibi dostoyevski'yi sevmemeniz olası. çünkü "o seni seviyor," "aslında her şey güzel olabilir" gibi umutlar dostoyevski'nin gerçekliğinde (böyle sığ) varolmazlar.

doğu toplumlarından birinde yaşayan bir erkek olmayanların kolay kolay anlamayacağı yazardır. gogol de aynı. ne zaman bir kızla bu iki yazarı konuşsam “yaa klasikler evet çok iyiler.” yorumundan fazlasını duymadım. dostoyevski yeraltı, gogol de palto’dur. bu yazarları efsane yapan neva bulvarı ya da kumarbaz değildir.

edit: ölü canlar, öteki ben, ezilenler, suç ve ceza da iyidir. bunları da okuyun. insancıklar ve budala da gözünüzden kaçmasın.

edit2: dostoyevski kesinlikle beyaz geceler değildir. unutun o işi. beyaz geceler’den fazlasıdır.

her kitabını çok sevdiğim bir yazardır. suç ve ceza adlı romanıyla çok ünlüdür ülkemizde.

karamazov kardeşler kitabıyla gönlümde taht kurmuş rus yazar.

kendisi victor hugo ile aynı masaya oturtup, jean valjean'mı daha sefil yoksa raskolnikov mu daha suçlu diye tartışırken görmek istediğim meşhur rus yazar. ya da valjean mı suçlu yoksa raskolnikov mu? bu iki kurgu karakter yan yana gelse ne konuşurlar?

benim için kilometre taşı olan suç ve ceza kitabının yazarı.

beğeniyle karşılanan ilk romanı insancıklar'dan sonra yazdığı öteki ve ev sahibesi ile olumsuz yorumlar aldıgi icin depresyona giren yazar. ancak yazar, kendisini ruhsal çöküntüye götüren düşüncelerden uzaklaşmayı bildi. dış dünyadan kopan zihninin parçalanışını kendi çözen yazarın eserlerindeki ruhbilimsel açıdan en zengin tema da çift kişilik temasıdır. kendini ortadan kaldırmaya çalışan benzeriyle sürekli çatışma hali içerisinde bulunan bir memuru anlattığı öteki adlı yapıtında daha sonra da işleyeceği bir tema olan çift kişilik temasını işlemişti.

romanlarında genellikle rusya'yı, kapitalizmi, komünizmi, iyiliği-kötülüğü, cahilliği, yenilikçiliği, geleneği, ortalama rus'u romanlarındaki karakterler üzerinde imgeleştiren yazar.

en iyi örnekleri için:

(bkz: karamazof kardeşler)

(bkz: yeraltından ıspanaklar)

sevmek, güzel birine aşık olmak değil, o kişide bilmediğin bir zamanın, beklenmedik bir anında kendini bulmaktır.
- dostoyevski

(bkz: dostoyevski-budala)

"biri eğer senden gözlerini kaçırıyorsa; emin ol ki o gözlerde sana ait bir şeyler vardır." demiş ünlü rus yazarı, gönlümüzün efendisi.

hayat hikayesini üç aşağı beş yukarı herkes biliyordur ama neredeyse 'kendini anlatıyor', dediğimiz delikanlı romanı onun hakkında bize çok şeyler söyler. bunca travmayı yaşamamış olsaydı fyodor'umuz, dostoyevski olur muydu bilinmez. roman karakterlerinin genelde fakir ama müthiş derecede onurlu/gururlu olmaları, aslında dosto'nun yazar olarak onlara kendinden bir parça kattığının ipuçlarını verir. kimisi raskolnikov (bkz: suç ve ceza) gibi cebindeki son 20 bakır kapiki bir sokak kadınına verir, kimisi de nastasya filipovna (bkz: budala) gibi, kendisiyle evlenmesi için prense şart koştuğu 100 bin rubleyi alıp ateşe atıverir. (yine de onunla evleneceğini söyler) (bkz: karamazov kardeşler)'deki kolya'yı da unutmayalım: bacak kadar boyuyla komple gururdan mamül fakir çocuk, alyoşa karamazov'a sağlam ders verir.

bu dünyadan dosto geçti, iyi ki geçti...