entropi

evrenin "yarın yaparım" deme şeklidir.

1990 lı yıllarda samanyolu tv de avni çetinkurt tarafından sunulan enteresan program. fizik, evren, uzay - zaman gibi konuları bilal e anlatır gibi anlatırdı.

allah belasını versin amatör fizikçilerin ağzından düşmez kimin ağzından entropi duyuyosanız bilin ki fizikten bi bok anlamıyo..

bir termodinamik terimi.

bir fizik yasası. özetle kapalı bir sistemdeki düzensizliği ve bunun zamanla artmaya gösterdiği eğilimi ifade eder.

daha önce defalarca yazıldı, açıklandı. ben şimdi başka bir konuya değineceğim.

insanlar çağlardan beri ölümsüzlüğün sırrını bulmaya çalıştı. son yıllarda bilim insanları da yaşlanmayı geriye döndürmeyi başarabilir miyiz sorusu üzerinde çalışıyor. yaşlanmak, artık doğru şekilde çalışamayan hücrelerin moleküler atıklar nedeniyle biyolojik bir çöplüğe dönüşme sürecidir. yani bir anlamda insan vücudunda da düzensizliğe doğru bir eğilim vardır.

teorik fizikçi michio kaku şöyle der: evrendeki her şey düzensizliğe doğru eğilim gösterir. örneğin bitkiler zamanla solar, çürür. metaller paslanır ya da yukarıdaki örnekte olduğu gibi, canlı vücudu zamanla bir atık merkezine dönüşür. o halde yaşlanmayı geri döndürmek termodinamiğin bu meşhur kanununu çiğnemek anlamına mı gelir?

burada kilit ifade kapalı sistemlerdeki "toplam entropi"nin sürekli artmasıdır. o halde bir taraftan entropiyi azaltmaya yönelik bir iş yaparsanız diğer tarafta bunu telafi edeceksiniz demektir. o halde tersi şekilde, herhangi bir alandaki entropiyi artırırsanız, yaşlanmayı geri çevirerek bunu telafi edebilirsiniz demektir.

yuvarlak solucanlar üzerinde yapılan bir çalışma, yaşlanmayı insanlarda da durdurmanın ve geri çevirmenin belki bir gün başarılabileceğine ilişkin ilk işaretleri vermiş durumda.

evrende düzensiz dağılımı işaret etmesi gerektiği için 'evrendeki her şeyin' tamlamasının tanımında gedik oluşturduğu ilke.

yine kim bana sataştı diye düşünmesi için nick altını hortlattığım yazar.

ama konum o değil. bilimsel takılıyorum bugün.

entropinin kardashev ölçeği ile ilişkisinden bahsedeceğim. dolayısıyla konuyu bilmeyen varsa önce o ölçek hakkında okuma yapıp gelirse daha iyi olur.

teorik fizikçi michio kaku'ya göre entropi, bahsi geçen ölçekteki gelişmiş medeniyetlerin kaderini belirleyecek koşul olabilir. şöyle ki;

entropi, her zaman artış gösterir yasaya göre. bu da bize her şeyin "ölmesi" gerektiğini dolaylı yoldan söyler. zira bozulmak, çürümek, paslanmak gibi eylemler zaman içerisinde mutlaka gerçekleşir ve bu eylemler bir canlı ya da cansızın ölümünü sembolize eder aslında.

ölçekteki 2. ya da 3. tip ileri seviyeli medeniyetler, hiçbir şekilde sonunu düşünmeden enerji üretirse ne olur? bunun sonucu atık ısı miktarının çok yüksek olması olacaktır. bu zaten entropinin gereğidir. fakat bunun bir sonu olmazsa, bu durum medeniyetin sonu anlamına gelir. zira bu kadar büyük miktarda atık ısının neticesi, üzerinde yaşadıkları gezegenin aşırı derecede kirlenmesi ve bir noktadan sonra yaşanmaz hâle gelmesi anlamını taşır.

bu durumda ortaya şu sonuç çıkar:
medeniyetleri o ölçekteki gibi şu tip, bu tip diye ayırmak yerine başlıca 2 tipe ayırabiliriz; ilki entropiyi göz önünde tutarak gelişimini ona göre, dengeli ve kararlı bir şekilde sürdüren*, ikincisi de entropinin neden olacağı sonuçları düşünmeden fütursuzca hareket ederek kendi medeniyetinin sonunu kendi eliyle getiren.

bunu kendi medeniyetimize de uygulayabiliriz. çok fazla bilgi üretmek amacıyla tüm ağaçları kesip kâğıda dönüştürmek ya da çok sayıda elektronik cihaz üretmek için doğadaki her kaynağı dibine kadar kullanmak, bunları yaparken de tükettiklerimizin yerine yenisini koy(a)mamak, sonuçta dünya üzerindeki insan neslinin tamamen tükenmesine neden olacak bir kirlilik yaratır. bu yüzden kafamızı sadece teknolojide daha ileri olmaya değil, aynı zamanda bunu, dengeleri bozmadan yapmaya da yormak zorundayız.

evrimle celisir gibidir. aslinda evrim karsitlarinin "dogaya bilmem ne koysan bozulur insan nasil kendi kendine olmustur?" seklinde olan ve dalga gecilmelere doyulamayan argumanlarina bilimsel bir bakis gibidir. aslinda biyolojiyle alakasi yoktur ya...

evrimin kanunu vardir. yani nasil ki bir elmanin yere dusunu goruyoruz, evrimi de o kadar dogrudan olmasa da goruyoruz ki bir teorisi var yani bir kanun ki bir teorisi var yer çekimi gibi.

dogada entropi yuksek seviyededir. yani dogaya birakilan bir cansizin entropisi yuksektir. entropi yuksekligi nedir? maksimum duzensizlikte olacak dogaya birakilan. ve enerjisini disari verip minimum enerjide olacak. dogadaki cansizlardaki ilerleyis bu sekildedir.

entropi dedik mi endotermik ve ekzotermik olayini anlamamiz bize yararli olabilir.

endotermik reaksiyon nedir?
ısi alan tepkimelerdir. yani tepkimenin devam etmesi icin surekli disaridan enerji almasi gerekir. bu yuzden cisim cevresini sogutur kendi ise isinir. tum tepkimelerin baslamasi icin belirli bir sicaklik-enerji gereklidir. ama devam etmeleri icin degil. tabii olaya genel olarak bakarsak durum bu sekilde.

peki ekzotermik reaksiyonlarda ne olur?
cisim disariya isi verirken disariyi isitir. kendisi ise soğur. boylelikle enerjisi duser. bu tepkimeler bir kez basladi mi devam etmeleri icin enerji vermenize gerek kalmaz. enerjilerini disariya vermeleri ile minimum bir enerji haline gecerler. enerjileri de duzensizlige hizmet eder. komur yanar, cevreyi isitir, kendi kul olur. bunlara kendi kendine devam eden tepkimeler denir.

sorun surada: bir insan evrime ve enropiye inaninca krtaya sacma sapan bir mantik karmasasi cikiyor. dogada her sey komur yaninca kul olmak gibi bir egilim icerisinde ise galaksilerdeki duzen, simetri, geometri, altin oranlar... bu ikisi celisiyor gibi gozukuyor yani duzensizlige olan egilimin arkasindaki duzen!?

mantikta ki mantik denen seyin temelleri milat oncesi yasayan bir filozof tarafindan atilmistir ve sonra bilimi yapilmistir sayilarla falan formulize edilmistir ve ben pek sicak bakmamisimdir bu dala, bir safsata turu vardir. bu safsata turunde alakasiz ama dogru olan iki seyin birbiriyle celismesi konu alinir.

mesela gergin olan sey esnektir. (fizik)

insan bazen gergin olabilmektedir. (psikoloji)

gergin olan insan esnektir. (safsatanin daniskasi)

bu gibi sacmalamalarin onune gecmek adina mantik gelistirilmistir zaten. yani kardesim romantiklik etmeyiniz. fizikle evrimi makul olmayan, romantik sekilde iliskilendirip kafa s..meyiniz. canlilik enropiye karsi cikmak degildir. endoterm tepkimelerde olan cok da farkli degil ve biz bu tepkimelere canli gozuyle bakmiyoruz. bir yerde bu yapisal duzensizlik duzene sebep oluyor olabilir ya da bilimsel olarak duzenden bahsetmek cok mantikli olmayabilir. belki de su anki fizik yasalarina uygun olmayacak sekilde bir olusuma dair kalkismalar oldu ve bunlar da ayni evrimdeki gibi elendi. belki de su an daginiklik dedigimiz sey farkli bir surecten gecerek var olsaydik duzenin ta kendi olacakti. bilimin babalarindan olan bir konuyu kullanarak diger bir babayi oldurmeye calisiyorsunuz. entropi ile evrimi kiyasliyorsunuz, yapmayin. ikisi de bilim. ayni sey. evrime inanmiyorsan entropiye de inanamazsin. tanri'nin bir seyleri nasil yarattiginin insanlar tarafindan ortaya cikartilmasi onun yok oldugu ya da yoklugunun kanitlanmaya calisildigi anlamina gelmez.

bir fizik terimidir.

 fizikte bir sistemin mekanik işe çevrile-meyecek termal enerjisini temsil eden termodinamik terim anlamına gelir.

genellikle bir sistemdeki rastgelelik, kaos ve düzensizlik olarak nitelendirilir ve s ile gösterilir.
düzensizlik ile aynı doğrultuda ilerler, düzensizlik arttıkça entropi de artar, bir sistemin tamamen düzenli olması entropisinin sıfır olduğu anlamına gelebilir.
bir sistemin -273.15 santigrat derecede (0 kelvin) entropisi sıfır olarak kabul edilir.



bilgi kuramında entropi bir iletinin bilgi içeriğini ölçer. bu bağlamda entropi ilk defa 1948'de (gbkz: claude e. shannon tarafından tanımlanmıştır. ayrık bir rassal değişken'in entropisi)

denklemiyle ifade edilmiştir.

gittikçe dağınıklaşan ve düzensizleşen entropi örneği

genellikle "düzensizliğin ölçüsü" şeklinde kısaltılan; daha doğru bir ifadeyle "kullanılmayan, boşa giden termal enerjinin ölçüsü" şeklinde ifade edilebilecek fiziksel olgudur. artışı, düzensizliğin artması diye ifade edilir. maddenin bozulması ( örn. bardağın kırılması, çiçeğin solması, ölüm...) düzensizliğin, dolayısıyla entropinin artışı demektir. tabi bu bilimsel bakınca böyle. ben ise entropiyi enerjinin gözünden düşünüyorum. aslen evren bir enerji yumağı. ancak, big bang sonrasında özellikle dört temel kuvvetin etkisiyle işler değişiyor ve sıkışan, kümelenen, yoğunlaşan enerji maddeyi oluşturuyor. ne var ki bu enerjinin istediği bir şey değil. enerji kendi halinde mutlu mesut yaşarken bir noktadan sonra yoğunlaşıp madde denen bir şeye dönüşmekten oldukça rahatsız. tabi eski haline dönmeye çalışıyor. bu sebeple de, evrendeki her şey bizim düzensizlik dediğimiz bozunmaya uğruyor ve aslında bize göre bozunma olan bu durum big bang öncesi var olan mutlak enerjinin olağan durumu. yani entropi dediğimiz şey aslında temel enerjinin özüne dönme çabasından başka bir şey değil.

entropi;

canlılar için; yaşlanma katsayısı
cansızlar için; eskime katsayısı

yüzey sıcaklığı ile doğrudan ilişkili bir matematiksel formülü vardır. her ne kadar ölmemizin sebebi olarak gösterilse de doğmamızın da sebebidir.

bazı bilim insanları; zamanın var olmasının sebebinin entropi olduğuna dair tezler ortaya atmıştır. mutlak sıfır noktasında (-273,3c'de yani entropi sıfır iken) moleküler boyutta titreşim durunca zamanın etkilerinin de ortadan kalktığını söylüyorlar. tamam etkileri kalkıyor eyvallah da zamanın ortadan kalktığını söylemek ne kadar doğru bilemedim. her şeyi zaman gösterecek :d

tenet filminde de işlenen bir fizik konusu.

işe çevrilemeyen enerjinin termal enerjisi olarak tanımlanıyor. bir sistemdeki düzensizlik olarak da biliniyor.
filmdeki entropi bağlantısı şöyle; masaya atılan kurşun geri geliyor, fizik kurallarına göre bumerang olmayan bir cismin geri gelmesi neredeyse imkansızdır.
replik ise şöyle'' kullanılmayan enerji entropi ile geri gidiyor".

bizim zaman algımızda sebep her zaman sonuçtan önce gelirken filmde bunun tam tersi görülüyor, sonuç sebepten önce geliyor, zamanda yolculuk olmadığı takdirde hiçbir nesne önce kırılıp sonra eski haline gelemez.

entropinin sembolü s'dir.
bir sistem tamamen düzenli ise entropisi sıfır kabul edilebilir.
entropiye göre neredeyse her şey çürür, eskir ve doğan herkes ölür, çünkü başa dönemiyoruz. sebep sonuçtan önce geliyor, ölmenin sebebi doğmuş olmak olduğu için.

filmden o kare/

#903056 hakkında girilen bu tanım gerçekten etkileyici.

entropinin sıfırlandığını varsaymak bile zamanın durduğunu/ zamansal yolculuk ihtimalini düşündürüyor ve bu müthiş bir şey.

entropi; bir sistemdeki rastgelelik ve düzensizlik olarak tanımlanıyor.
sembolü ise s

çürüyen her şeyin entropi yüzünden olduğu biliniyor. ölüm dâhil.

sıfırlanmasına neredeyse imkansız gözüyle bakılan kavram.


evrendeki düzensizlik/ çürüme/ zamanın durdurulamaması/ sebebin her zaman sonuçtan gelmesi entropinin en temel ve bilinen özelliklerinden kabul ediliyor.

önce doğar, sonra büyür, en sonunda ölürsün, doğduğun için ölürsün, bu entropidir.

bizim zaman algımıza göre sebep her zaman sonuçtan önce gelmek zorunda.
aksi olursa ne olacağını tahmin etmek imkansız.

wannart.com/icerik/24230-te...

düzensizlik ve çürümektir.
bu da zaman sayesinde ve zaman yüzünden olur.
yani entropiyi zamanın ta kendisi olarak da düşünebiliriz. entropinin sıfırlanması zamanın yok oluşuyla sağlanabilecek gibi duruyor.

zamanın bir an durduğunu ve aynı anda binlerce zamana gittiğimizi düşünelim, zaman karmaşası gibi yani.

entropinin yok oluşu ölümü de yok edecektir, yaşamı olduğu kadar...

bir sistemdeki veya evrendeki düzensizlik olarak bilinir. bir sistemin mekanik işe çevrilemeyecek termal enerjisini temsil eden termodinamik terim anlamına gelir.

zamanın kendisi olarak da düşünebiliriz. zaman her şeyi düzensizleştirip, çürütüp, en sonunda da öldürüyor. karşı konulamaz, durdurulamaz. entropi en azından insanlar tarafından sıfırlanamaz, gibi duruyor.

âdemoğlunu uyutmayan fizik konusu.
bir sistemdeki düzensizlik, var olduğu müddetçe evrendeki her şeyi çürümeye mâhkum eden terim.

sıfırlandığında kimsenin ne olacağına dair hiçbir fikri yok, zamanın yokluğunun neye benzediğini kestiremiyoruz. çünkü zaman yoksa sebep sonuç da yok, işte dananın kuyruğu orada kopuyor.
tenet filmini hatırlayalım, bulaşık eldiveni takan bilim insanı kadının başrol oyuncusuna silah sıktırdığı mermi sahnesi.

bizim algılarımızda sebep her zaman sonuçtan önce gelir. bir bardak önce kırılıp sonra düşemez. düştüğü için kırılmıştır.

zaman yoksa sebep sonuç da ortadan kalkar, çünkü yer çekimi de gitmiştir. yer çekimi yoksa ne düşüp kırılabilir ki?

bir mevzu daha, youtube videolarını hatırlayalım.

zamanın şimdi normal hızda olduğunu varsayalım, peki ya hızlandırılırsa ne olacak, çünkü zaman geçiyor ama sabit, algılarımıza göre sabit, 1 saat 60 dakikada geçiyor. peki ya 1 saat 20 dakikada geçerse?

işte entropi tam olarak bu. zamanın hızı değişirse ne olacak?

(bkz: her yer her yerde)

koruyucusu olmayan her sistem kaosa sürüklenir yasası.

evrende de kaos yoktur belli bir fiziksel sistem harici koruyucusu ve sürdürücüsü vardır.