insan mantıkla mı karar verir yoksa duygularıyla mı sorunsalı

bilindiği üzere duygu dediğimiz olgular, aslında beyinin salgıladığı kimyasalların seviyelerinde oluşan değişikliklerden ibarettir. yine bilindiği üzere beynimiz üzerinde yüzde yüz kontrol sahibi de değiliz. bu da demek oluyor ki bu kimyasalların salınımını keyfimize göre kontrol edemiyoruz. burada bence tecrübe kavramsal olarak göz önüne alınmalı. yaşadıklarımız bilinçaltımızı şekillendirirken bu karşılaştığımız durumlara karşıda bizi daha bir hazırlıklı hale getiriyor. örnek vermek gerekir ise, ilk defa karanlıkta kalan birinin beyninden salgılanan adrenalin oranı ile hayatı boyunca karanlıkta yaşamış birinin oranı aynı olmayacaktır. bu şekilde bakar isek, çok gezmiş, çok okumuş, çok tecrübe etmiş, çok yaşamış kişilerin kararlarında mantığın ön planda olması daha muhtemel görünüyor. belki de insan belli bir tecrübeden sonra tamamen hissizleşir. ancak böyle bir noktada bile verilen kararların herhangi bir duygudan noksan olduğunun söylenemeyeceğinden yanayım.

‪duygu, başlangıcı kendiliğinden olandır. sonucun ya meyvesini yer ya da ceremesini çekersiniz.‬
düşünce, başlangıcında destek gerektirir. sonunda bir cereme bulunmasa da başında çaba ve zahmet olduğundan, insan bundan ekseriyetle kaçınır.

en içten duygularımla söyleyebirim ki; mantığıyla karar verir.

insan genel olarak irasyonel bir canlıdır.

verdiği rasyonel kararlar ölçüsünde de mükafatını alır. ayrışır.

hani buna mı takıldın diyeceksiniz ama çok affedersiniz seksist bir başlık olmamış mı sizce de? insanlık denseydi çok güzel olurdu.
ve insanların dönem dönem duygularıyla veya mantıklarıyla karar verdikleri olur. her ikisini de doğru yerlerde kullanmayı bilmeliyiz.

karşısındaki olay ya da kişiye göre değişecek durum. şu var ki bir insanın karakteri olarak gördüğümüz şeylerin çoğu patolojik olabiliyor.

mesela çok adrenalin tutkunu birisine düzenli lityum verirseniz evde kazak örer. eski duyguları körelebilir.

sağlıklı bir kişiye rivotril ilacı verirseniz karşısındaki kişiden nefret edip kıtır kıtır kesebilir.

ya da intihar bombacılarını düşünün. insan hangi duygu ile bir amaç uğruna ölmeyi düşünebilir? basıyorlar ilacı adama yolluyorlar kendini patlatmaya.

buradan şunu çıkarıyorum. çoğu davranışımız, duygumuz patolojik. yani vücudumuzdaki kimyasallardan kaynaklı. peki mantıklı düşünme bunun neresinde? aslında duygularımız normal aralıkta seyrettiğinde mantıklı kararlar veriyoruz. fakat bir şekilde bu kimyasallar azalır ya da çoğalır ise duygularımız da bambaşka oluyor.

bunun en iyi örneklerinden birisi bipolar duygudurum bozukluğudur. tedavisinde önce taşkınlık ilaçlarla bitirilir. kişi bu taşkın hallerinde genelde çok mutludur. peki neden çok mutlu bir kişinin elinden mutluluğunu alıyoruz? çünkü o çok mutlu olma hali aşırı özgüven veriyor kişiye. kişi hayatıyla ilgili çok büyük ve saçma sapan kararlar veriyor. kişi kendini durduramıyor. tedavi edilmezse önce mutluluk sinirli olmaya çevriliyor. sonra hezeyanlar görüyor. bu sırada beyin ufak da olsa hasarlanmaya başlıyor.
kişinin elinden bu çok mutlu olma duygusu alındıktan hemen sonra kişi depresyona giriyor. bu sefer o kadar üzgün oluyor kişi, intihar meyili oluyor. bunların hepsi ancak ilaç desteği ile aşılabiliyor.

demek ki neymiş? kişinin mantıklı kararlar alabilmesi için önce duygularının yani kimyasal ya da nörotransmitter'ların standart seviyelerde olması gerekiyor. mantık ile duygu birbirinin zıttı değildir. mantıklı karar alabilmek için sağlıklı duygular gereklidir.

insanoğlu kendine en faydalı olan kararı vermeye çalışır, duygularıyla hareket ederse daha sonradan pişman olma olasılığı çok fazladır, mantığınızı dinleyin.

yaşam siyah-beyaz değildir. gün gelir mantıkla gün gelir duyguyla.

duruma göre değişen konudur.
genelde mantığımızla karar vermemiz gereken yerde duygularımızla karar verip yanıldığımız için mantığıyla karar veren insanlar hep mükemmel gibi gözükür. oysa yerine ve zamanına göre gerektiği gibi karar veren ve en önemlisi kararının arkasında durabilen insan mükemmeldir.

mantığın her geçen gün duygu, duygu nedenli salgılanmış hormonlar ve düşüncenin izlediği nöron dizgisinin değişmesi nedeniyle kararların kök olarak duygularla veriliyor olması. sanılanın aksine bir sorunsal değildir.

libidosuyla.

kişiden kişiye değişir bu durum. en faydalısı ikisini birbirine uydurduğun kararlar olacaktır. eğer birbirlerine düşüyorsa da değişir. mantığınla karar vermen gereken durumlar vardır, duygularınla hareket etmen gereken anlar vardır. bunların ayrımını iyi yapmak gerek. sadece mantıksal kararlar insanla eşleşmez. çünkü ozaman robottan bir farkınız kalmaz. sadece duygusal kararlar ise hayatla bağdaşmaz. çünkü aldığınız darbelerden artık yaşayamaz olursunuz. ikisinin de analizleri yapılıp duruma göre doğru olduğuna inanılan karar verilmeli. teorikte söylemesi kolay tabi ama pratiğe dökmek zor olabiliyor. ama öğreniyoruz, öğrenicez be yazar arkadaşlarım.

karşımdakine öğüt verirken bütün mantığıyla ele alıyorum olayları. tabi kişiden kişiye de değişir karşımdaki mantık istiyorsa yaparım bunu. fakat iş kendime gelince yine bütün aklımı kullanırım bütün sonuçları ele alırım ve yine duygularım ağır basar. eh böyle böyle öğreneceğiz ne yapalım.

duygusal beyin bağırsak derim, aslında aldığımız bir çok kararda bağırsaklarımız mantığımızdan daha etkiliymiş.

insan kararlarını 2 farklı sistemle alır. ilk sistem ilkel sistemdir. düşünmeden yapılan duygu ile karar verilen refleks gibi ama refleks olmayan davranışlardır. ikinci sistem de gelişmiş beyin ile yani düşünerek karar almamızı sağlayan sistemdir. burada duygu sıfır değildir ama mantık ön plandadır. duygusal dediğimiz insanların aslında daha dürtüsel olduğunu kabul etmemiz gerekiyor.

mantıkla hareket ettiğini söyleyip duygularıyla hareket etmeyen kimseyi görmedim. ben ise tabi ki mantığımla hareket ederim :)

hayatimda hep duygularimla hareket ettim. sonu hep hüsrandi. keske mantigiyla hareket edebilen biri olabilseydim.

tanıdığım insanlar üzerinden konuşacak olursam duygularının kendisini yönlendirmeye müsade edenler dibi görmüş ama bunun farkında olmamakla beraber etrafındaki insanları da olumsuz etkileyip onları duygusal yönden sömüren insanlardı.

ciddi anlamda normale göre duygulardan yoksun tanıdıklarım, garip bir şekilde ilk bahsettiğim insan çeşidiyle ortak bir yönleri vardı. bu da etrafındaki insanları hüsrana uğratmalarıydı. genel olarak hayatta başarılı olmalarına rağmen etrafındaki insanları mutsuz eden tiplerdi.

bir de duygularını mantık süzgecinden geçiren insanlar vardır. genelde ihtiyatlıdırlar. yaptıkları seçimlerden kaynaklı olarak kolay kolay hüsrana uğramamakla beraber etrafındaki insanları da duygusal olarak rahatsız eden kişiler değillerdir.

bir fincan kahvenin 40 yıl hatrı vardır demiş atalarımız ve mantığı inkar etmişler. bende bu yolda ilerleyip cümle bela ve musibetleri görüyorum , olanca kazığı yiyorum. ne mantığı kimse kendini bernard bolzano sanmasın. mantıklı kararlar almalıyız ama önce kahvelerimizi içelim dediğim sorunsal. gerçi benim için değil.*

mantık görünümü altında duygulardır.