sherlock holmes

ertesi gün onun ayarladığı gibi buluştuk ve toplantımızda bahsettiği baker caddesi no. 221b'deki odaları inceledik. birkaç konforlu yatak odası ve neşeyle döşenmiş ve iki geniş pencereyle aydınlatılan tek, geniş, havadar bir oturma odasından oluşuyordu. john h. watson

"üç garrideb" hikâyesinde, karmaşa sırasında watson'ı vuran hırsızı, kanını akıtacak kadar sert biçimde hırpalamış ve "eğer watson'ı öldürseydin, bu odadan canlı çıkamazdın." diyecek kadar da hassasiyet ve öfke göstermiştir."

amerika'ya giderek bir irlanda göçmeni kılığına bürünen holmes, bu uzun görevin sonuçlanmasıyla birlikte artık yaklaşmakta olan dünya savaşı'nı kastederek, dostu watson'a şu sözleri söyleyerek gerçek anlamda bir dönemin kapanışını vurgular: "bir şark rüzgârı geliyor, watson. (...) öyle bir rüzgâr ki ingiltere'de böylesi esmedi. soğuk ve acı bir rüzgâr bu watson ve bir çoğumuz karşısında çürüyüp gideceğiz. fakat yine de tanrı'nın rüzgârı bu ve fırtına dindiğinde, güneşin altında daha temiz, daha güzel ve daha güçlü bir toprak yatacak."

sherlock holmes, kesinlikle, birlikte yaşanması
güç bir insan değildi. iş yaparken sessizdi ve
muntazam alışkanlıkları vardı. geceleri yatma ve
sabahaları kalkma saatlerini aksattığı pek nadir
olurdu ve her sabah, ben kalkmadan önce
kahvaltısını edip çıkardı. bazen gününü kimya
laboratuvarında, bazen teşrih odalarında ve
bazen de kentin en düşük yerlerinde yaptığı uzun
yürüyüşlerle geçiriyordu. çalışma azmi geldi mi
hiçbir şey gücünü azaltamazdı ama, ara sıra bir
hâl olur, oturma odasındaki kanepede neredeyse
tek bir kelime etmeden ve kılını kıpırdatmadan
saatlerce otururdu. bu tür durumlarda,
gözlerinden, hayâllere daldığını ve boş boş
baktığını fark ederdim, tüm hayatının ölçülülüğü
ve iradesi yasaklamamış olsaydı, uyuşturucu
bağımlısı olduğundan şüphelenebilirdim.
haftalar ilerledikçe, ona duyduğum ilgi ve
hayattaki amaçlarına beslediğim merak yavaş
yavaş derinleşerek arttı. kişiliği ve görünüşü, en
dikkatsiz kişinin bile gözünden kaçmazdı. boyu
bir sekseni geçiyordu, öyle ki, eğildiğinde bile
oldukça uzun boylu görünüyordu. zekâ pırıltıları
okunan gözleri, etkileyiciydi. yukarıda sözünü ettiğim uyuşukluk dönemleri dışında; şahin
gagasına benzeyen ince burnu, tüm yüz
görünüşüne atiklik ve kararlılık ifadesi veriyor,
çıkık ve sivri çenesi de bir adamın kararlılığına
işaret ediyordu. ellerinde her zaman kurumuş
mürekkep ve kimyasal madde lekeleri vardı.
kolay kırılabilir tıbbî araç gereçlerini kullanırken
onu sık sık gözlemleme fırsatını bulduğum için,
olağanüstü hassasiyete sahip olan parmaklarının,
nasıl bir dokunuşa sahip olduğunu biliyordum.
bu adamın, merakımı ne kadar kamçıladığını ve
kendisiyle ilgili her konudaki suskunluğuna bir
son vermesi için gayret ettiğimi itiraf edersem,
okuyucu, benim herkesin işine burnunu sokan
bir insan olduğumu düşünebilir. ama beni
yargılamadan önce yine de hayatımın ne kadar
boş geçtiğini ve dikkatimi çekecek hiçbir şeyin
olmadığını unutmayın. havanın çok güzel olduğu
günler dışında sağlığım, dışarı çıkmama izin
vermiyordu ve beni çağırıp, günlük hayatımın
monotonluğuna son verecek hiçbir arkadaşım da
yoktu. bu şartlar altında, arkadaşımın üzerindeki
sır perdesini seve seve kabullendim ve
zamanımın çoğunu bu sırrı çözmeye harcadım.
tıp okumuyordu. bir soruma verdiği cevapla,
stamford'un bu konudaki düşüncesini
doğrulamıştı. kendisini herhangi bir bilim dalında
bir yere getirecek ya da bilgi dünyasına açılan
herhangi bir kapıdan geçmesini sağlayacak hiçbir
çalışma için çaba harcamıyordu. yine de birtakım
çalışmalarında gösterdiği heves dikkate değerdi
ve eksantrik sınırları içinde, bilgisi o kadar geniş
ve ayrıntılıydı ki gözlemleri beni gerçekten de
hayrete düşürmüştü. hiçbir insan, belirli bir
görüş açısına sahip olmadan bu kadar çok çalışıp,
öyle kesin bilgileri kesinlikle elde edemezdi.
düzensiz okuyup öğrenenler, bilgilerinin
doğruluğu açısından çok az dikkate değerdir.
hiçbir insan, çok iyi bir sebebi olmadıkça,
kafasını küçük meselelerle meşgul etmez.
holmes'ün bilgisizliği de, bilgisi kadar
olağanüstüydü. çağdaş edebiyattan, felsefeden ve
politikadan neredeyse hiçbir şey bilmiyordu.
thomas carlyle'dan birkaç dize alıntı yapmam
üzerine, saf bir şekilde onun kim olduğunu ve
neler yaptığını sordu. kopernik düzeni ve güneş çalışarak sisteminin nasıl oluştuğundan habersiz olduğunu görünce şaşkınlığım doruk noktasına çıktı. on dokuzuncu yüzyılda herhangi bir medenî insanın,
dünyanın güneşin çevresinde döndüğü gerçeğini
bilmemesi o kadar garipti ki bunları bilmediğine
kendimi zor inandırdım.
"şaşırmış gibi görünüyorsunuz," dedi
yüzümdeki şaşkınlık ifadesine gülerek. "şimdi
öğrendiğime göre, bu öğrendiklerimi unutmak
için elimden gelenin en iyisini yapmalıyım."
"unutmak için mi?"...
"bakın," diyerek açıklamaya başladı, "insan
zihninin, boş bir çatı katına benzediğini ve
insanın bu çatı katını kendi seçeceği mobilyalarla
döşeyeceğini düşünüyorum. yalnızca bir aptal,
önüne gelen her bilgiyi kapar, böylece, ona
faydası dokunabilecek bilgiler kalabalıklaşır ya
da birçok şey birbirine girer ve o bilgiye ihtiyacı
oldu mu güçlükler yaşar. ama becerikli ve usta
bir kimse, zihnine, ya da çatısına, bir şeyler
alırken son derece dikkatlidir. işini yapmasına
yardım edecek aletlerden başka hiçbir şeyi
yoktur ama bunları da sınıϐlandırmış ve kusursuz bir düzene sokmuştur. o küçük odanın
duvarlarının esnek olduğunu ve her ölçüde
genişleyebileceğini düşünmek hata olur. emin
olun ki, zaman geliyor, zihninize kattığınız her
bilgiyle, önceden bildiğiniz bir şeyi
unutuyorsunuz. bu yüzden, önemsiz bilgilerin,
önemlilerin önünü tıkamaması çok büyük önem
taşıyor."
"ama söz konusu, güneş sistemi!" diye karşı
çıktım.
"dünyanın güneşin çevresinde döndüğünü
söylemenin," diyerek sabırsızlıkla sözümü kesti,
"bana ne faydası var? dünya isterse ayın
çevresinde dönsün, ne benim ne de işim için
hiçbir önemi yok."
tam işinin ne olabileceğini sorma noktasına
gelmiştim ki tavırları bu sorumun iyi
karşılanmayacağını gösterdi. kısa konuşmamız
üzerine düşünmeye koyuldum ve bu
konuşmadan birtakım sonuçlar çıkarmaya
çalıştım. kendi ilgi alanıyla âlâkası olmayan
hiçbir bilgiyi edinmeyeceğini söylemişti. bu
yüzden, sahip olduğu bilgiler ancak işini görecek
kadardı. çok iyi olduğunu bana gösterdiği birkaç
özelliğini zihnimde numaralandırdım. hatta bir
kalem alıp onları defterime not ettim. yazmayı
bitirdiğimde, yazdıklarıma gülmekten kendimi
alamadım. defterimde şunlar yazılıydı:

sherlock holmes'ün özellikleri:
- edebiyat bilgisi: sıfır.
- felsefe bilgisi: sıfır.
- astronomi bilgisi: sıfır.
- politika bilgisi: az.
- botanik bilgisi: değişken. genel olarak
belladon, afyon ve zehirler konusunda bilgisi iyi.
bahçıvanlık hakkında hiçbir şey bilmiyor.
- jeoloji bilgisi: pratik ama sınırlı. bir bakışta,
toprak türlerini birbirinden ayırabiliyor. yapılan
yürüyüşlerden sonra bana, pantolonundaki
çamur lekelerini gösterip renklerinden ve
koyuluğundan, bu lekelerin londra'nın hangi
bölgesinde üzerine bulaşmış olabileceğini söylüyor.
- kimya bilgisi: çok derin.
- anatomi bilgisi: kusursuz ama sistematik
değil.
- kriminoloji bilgisi çok fazla. yüzyılda
yaşanmış ve işlenmiş olan bütün cinayet ve
skandalları en ince ayrıntısına kadar biliyor.
- iyi viyolonsel çalıyor.
- yetenekli bir eskrimci, boksör ve kılıç ustası.
- ingiliz yasaları üzerine iyi bir pratik bilgisi
var.
yaptığım listede oldukça çok ilerlemiştim ki,
kâğıdı umutsuzluk içinde ateşe attım. "bu
adamın, tüm bu özellikleri kendinde
buluşturarak çalıştığı ve bu özelliklerin hepsine
sahip olmasını gerektiren işinin ne olduğunu tam
olarak bir öğrenebilirsem," dedim kendi
kendime, "bu merakımdan bir an önce
kurtulabilirim."