türk gençliği

istanbul'da iki evden yaklaşık 400 bin ₺ değerinde ziynet eşyası çaldığı iddia edilen ve daha önce hırsızlık suçundan 102 kez kaydı bulunan 22 yaşındaki kadın, 103. defa yakalanarak cezaevine gönderildi.

türkiye'de gençler arasında şiddet neden artıyor?

türkiye neredeyse her gün yeni bir şiddet olayına tanık oluyor. failler ise çoğunlukla genç erkekler. uzmanlar, ataerkil kültür, eğitim sistemi ve sosyoekonomik koşulların şiddet artışını körüklediğini söylüyor.

hem çocuk, hem mükerrir denklemi karmaşık hale getiriyor. türkiye’de 2020 yılında 10 binden fazla çocuk ceza ve infaz kurumlarına girdi, bu 100 bin çocuk nüfusta 135 çocuk demek. 2007 yılında bu rakam 11’di. nüfus yüzde 15, rakamlar 14 kat arttı!

son veriler 2022 yılında güvenlik birimlerine 200 binden fazla “suça sürüklenen çocuğun” geldiğini gösteriyor. 78 bini tıpkı e.ö. gibi yaralama suçuna karışmış. birden fazla kez bu suçu işleyenlerin oranı da en az yüzde 30. mükerrer suçun öncüsü hırsızlık suçu ikinci sırada. daha önemlisi, çocuk nüfus içinde (12-17 yaş) suça sürüklenen çocukların oranı 100 bin nüfusta 2 binin üzerinde seyrediyor. türkiye genelinde 100 bin nüfusta 300 civarı hükümlü olduğu düşünülürse, çocuklarda beş katı daha fazla olan bu oran gelecekteki suç patlamasını müjdeliyor. 2009 yılından 2020 yılına kadar nüfus yüzde 15 artarken, hükümlü sayısı beş katına çıktı. bu patlamanın öncü göstergelerini 2012 yılından sonra katlanarak artan suça sürüklenen çocuk sayısında görmek mümkün.

bu kalabalık, adli istatistiklerde de görünüyor. geçen yıl savcılıklara 170 bin suça sürüklenen çocuk geldi. önceki yıldan gelenlerle birlikte rakam 300 binin üzerinde. savcılar 207 bin çocuk için karar verdi, bunların 78 bini için kamu davası açıldı, mahkemeler 98 bin çocuk için karar verdi, 40 bin mahkumiyetin 21 bini hapis cezasıydı. sayıları her gün artan çocuk ağır ceza mahkemelerinde 6 bini yeni gelen 13 bin çocuk yargılandı. 2 bin 500 çocuğa hapis cezası verildi.

2023 yılında tüm ceza mahkemelerinde çocuklara verilen 71 bin mahkûmiyet kararının yüzde 58’i hapis cezasıydı, oysa 2012 yılında hapis cezalarının oranı yüzde 25 civarındaydı. oysa ceza mahkemelerinin yetişkinler için verdiği hapis cezalarının ortalaması yüzde 26-29 aralığında. hapis cezalarının oranı iki katına çıksa da çocuklar yüz binlerle ifade edilen rakamlarla suça sürüklenmeye devam ediyor.

eğitimden kopuş: 10 çocuktan dördü yoksulluk riski altında

türkiye'de okul dışında kalan çocuk sayısı bir yılda yüzde 38 arttı. uzmanlara göre bu durum artan çocuk yoksulluğuyla ilişkili. eğitim politikaları da sosyoekonomik düzeyleri düşük olan çocukları sistem dışına itiyor.

türkiye'de çocuk yoksulluğu son günlerde çok boyutlu olarak tartışılıyor. son dönemde gençler arasında artan şiddet olaylarının ana etkenlerinden biri yoksulluk olarak görülürken eğitim başarısındaki düşüş ve eğitimden kopuş da yoksullukla ilişkilendiriliyor.

milli eğitim bakanlığının (meb) açıkladığı resmi verilere göre 2023-2024 eğitim öğretim döneminde 612 bin 814 çocuk eğitim dışında kaldı. bir önceki dönem bu rakam 442 bin 643'tü.

uzmanlara göre sosyoekonomik dezavantajları azaltmak için ana araçlardan biri olan kamu eğitim hizmetleri, mevcut haliyle bu dezavantajları azaltmak bir yana artırma etkisine sahip.

yaşadığı dubai'den sözcü gazetesi yazarı saygı öztürk'e konuşan peker, güney amerika ülkelerindeki kartel savaşlarının bir benzerinin türkiye'de yaşanabileceğini ileri sürerek, "... bunun aynısı brezilya’da yaşandı. orada büyük kriminal suç ailelerinden güç, başka yapılara geçti. meksika’da, kolombiya’da da yaşandı. karteller gidip kendileri adam öldürmüyor. türkiye de esasen çok tehlikeli, yaşanacak bir şey daha var. devletin burada tedbir alması lazım. brezilya, meksika, kolombiya da yaşanan şeyin aynısı, ‘kötü insan doğası’ her yerde aynıdır, değişmez. türkiye’de de yaşanacak" iddiasında bulundu.

peker şu öngörüsünü paylaştı: "aile yapımız bozulmadığı için türkiye geriden gidiyor. ama süreç hep aynı. önceden aile tarzı olanlar. ondan sonra sokakta oluşan genç gruplar. sonra da devletten ayrılmış büyük kartelleri kuran yapılar. yani şu an türkiye benim görüşüme göre üç- beş seneye kadar böyle bir yapıya evrilecek. bu genç grupları altında toplayan bu karteller oluşursa o zaman pkk’nın şehit ettiği görevli sayısından fazlasını düşünün çünkü meksika’ya kolombiya ya bakın bizim pkk’nın 40 senede şehit ettiği insan orada bir sene de kartel savaşlarında ölüyor."

"yakın çevrem de bilir. bugün yaşanacak olayları ben seneler öncesinden anlatmıştım. bu bize ait olan bir şey değil, bu insana ait bir şey. her dönemin kendine ait bir dokusu var, bir rengi var. bir çocuk diyelim ailesinin maddi imkanları yok. babası ölmüş ya da cezaevine girmiş veya bir sebeple babası ayrılmış. annesi bir yerde temizliğe gidiyor. bu çocuk en kötü gecekonduda yaşıyor ve o gecekondunun hemen yanında dev gibi gökdelenler. gecekondu burada, gökdelen burada ve o çocuğun annesi o gökdelenlerde yaşayan insanlara hizmete gidiyor. belki annesine kötü davranılıyor, belki gittiği yerlerde cinsel tacize uğruyor.

o çocuk gururlu bir çocuk ve ‘ben nasıl bir adamım’ diyor. ‘o beni doğurdu, annemi nasıl kurtaramam?’ diyor. ilk eline geçen kolay parayla altına bir araba çekiyor. yaşıtlarına bakıyor, onlarda daha iyileri var. hemen onların içine girmek istiyor. önce biraz para kazanıyor. işte belki bir süre cezaevinde yatıyor, yaşı küçük olduğu için az yatıyor. sonra bakıyor altındaki araba, kıyafeti güzelleşiyor. 17-18 yaşında her imkana ulaşıyor. annesini güzel yaşatmaya çalışıyor. ‘gerekirse ben genç öleyim ama böyle mutlu öleyim’ diyor.

'yeni yapılar oluşuyor'

ne mi olacak? devletten ayrılma, ordudan atılma veya mecburi hizmetini tamamlayıp ordudan ayrılan, genç, çılgın, şiddet eğilimi olan tipte bazı subay arkadaşlar var. devlette görevli olanların devreleri nasıl kolombiya da devlet içinde görev yapmış, hani bizim 28 şubat süreci filan onun gibi değil onu söylemiyorum. birkaç özel harekatçı yapıdan bahsetmiyorum. tamamen kriminal ama polisin, askerin çalışma sistemini bildiği için de yakalanmaları pek mümkün olmayan ve yapısal olarak asker kökenli veya özel harekat, polis kökenli oldukları için daha sert, radikal grupları oluşturdukları an sıkıntı büyür.

ekstra: bu tiplerin sayısı artacak ileride. türkiye'de bilindik bir gerçek vardır, sıradan insanlar devletten, polisten, askerden çok korkar. ama eskidendi bu. yeni türkiye'de, özellikle 25 altı genç erkeklerde bu korkuların olmadığını görecek insanlar. öğretmenlere, doktorlara yönelik saldırıların yıllar içinde silahlı güvenlik güçlerine de yöneleceğine şahit olacaklar.