öğrenilmiş çaresizlik

öğrenilmiş çaresizlik kötü bir şeydir, insanın elini kolunu bağlar, ama daha da kötü olanı, kişinin öğrenilmiş çaresizliğin sadece dışsal olmadığını, kendisinin de onun üretilmesine katıldığını anlamasıdır. birey iktidarla -iktidar ilişkilerinin bir taşıyıcısı, parçası olarak- mücadele eder; bu ilişkilerin hem faili, hem kurbanı, hem de dönüştürücüsüdür.

bazen ne yaparsan yap dönüp dolaşıp aynı yere gelirsin tam da bu tanım o işte. mesela çirkin birisiyseniz sizden çok daha güzel bir insan tarafından reddedileceğinizi bilirsiniz.

bataklık gibidir çırpındıkça düşündükçe daha çabuk batarsın çevrede tutuncak bir dal yoksa vay haline

" organizmanın göstermiş olduğu tepkilerin sonuca ulaşmaması durumunda, sonucu değiştiremeyeceğine karşı oluşan inanç ile gelen bir ruh hâli durumu." diyebiliriz.

(bkz: durumumuz yoktu sevisemedik)

şeyhim kâinata alışamadım ...

#

bunu yenmenin en iyi yolu galiba yaşanılan şeye rağmen ümit etmek geleceğe dair yoksa bu ruh hali insanin yakasına yapışıyor

beklentiye girmeyen insanların öğrendiği çaresizliktir.

belki de hayatın en iyi öğrettiği şeydir.

piyango bileti almak.
çıkmayacağını bile bile almak.

işte o umutla milyarlar kazanıyorlar...

temelde başarıyla bağdaştırılır. bir şeylerin değişmesi bunu yapabilmek başarıdır çünkü. ulaşmak istediğine giden yolda kendini paralasan da yapamayacağının aklından çıkmadığı ve kendini basit, kimsesiz, işe yaramaz olarak gördüğün, içinden çıkmaya çalışsan da hiçbir şeyin değişmeyeceği düşünceleriyle baş başa kaldığın, yerinde saydığın, dört duvar arasında sıkışıp kalmaktır.

hayvanat bahçelerinde sık görülür.

kaçamayacağını anlayan 'hayvan' artık kaçma girişiminde bulunmaz.

insanı olabileceğinin çok altında tutan psikolojik sıkıntıdır. potansiyelinizi karşılatmaz beslenmemiş güdük ağaç gibi bodur kalırsınız. hayatınız boşa akar gider elinizden.

insani umutsuzluga sevk eden seylerin ana kaynagidir.

çok kötü bir duygudur. insanın umudunu kırar. boşa çaba gösterdiğinin kanıtı gibi olan bir durumdur.

aileniz bile sizi algılamadığında/algılayamadığında dışarıdaki insanlar beni nasıl algılar ki,zaten ana baba dediklerimden dolayı çok kırıldım, eloğlunun veya elkızının beni üzmesine izin veremem diyip gardımı çektim herkese.sadece yakınıma almıyorum,dostluğa hayır, yakın arkadaşlığa vs. hayır diyorum.bunu yapmak zorundayım çünkü yaralanabilirim.insanları hiyerarşik bir şekilde yakınımdan uzağıma doğru olacak şekilde sıraladım.ana baba kadere rıza gösterdiğim için dibimdeler,başka hiç kimse yakınıma gelmeyecek,hep bir sınırım olacak/olmalı.
ah be sözlük bu öğrenilmiş çaresizliğimin avantajları da mevcut.herkesi sevebilmemi sağlıyor, yaşadıklarımı yaşamasaydım hoşgörülü olamayabilirdim belki.belki islamiyet'in hakiki düşüncelerine daha yavaş yaklaşabilirdim,insanlara sırt dayamamak gerektiğini dışarıda kötü şeyler yaşayarak öğrenebilirdim gibi gibi sıralayabilirim.
bilemiyorum bunu bırakmak istemiyorum.yaralanınca var olan düzenimin yerle yeksan olmasından korkuyorum.beni duygusal insanlar biraz da olsa anlayabilir diye düşünüyorum.
ne yaşamış olursam olayım yaşadıklarım için elhamdülillah,yaşamadıklarım için de elhamdülillah.gardımın varlığına da elhamdülillah.umudumu kaybetmiyorum.bu şekilde yaşayabilmek de güzel.yaşayabileceğime inanıyorum.sonuçta birçok insan çok çekti gitti bu dünyadan,80 yıllık ömrüm var zaten.o'nun rızasını kazanıp da gideyim be sevgili sözlük.
rabbim bu dünyada da bol mutluluklar nasip etsin bizlere,öbür dünyada da bol mutluluklar nasip etsin.
her şeye rağmen hayat devam ediyor.gülümsemeye devam edin kardeşlerim.

onyekuru'dan koşu var.

öğrenilmiş çaresizlik için, bu konuyu anlatmak için okuduğum eğitim fakültesinde galatasaray'ın yıllarca fenerbahçe'yi kadıköy stadında yenememesi örneği verilmişti.

tam yirmi sene boyunca galatasaray, en büyük rakibi fenerbahçe'yi kadıköy'de yenemedi. ben bir taraftar olarak desteklediğim takım olan galatasaray fenerbahçe stadına gideceği zaman beraberliği başarı olarak gördüm yıllarca. ki çoğu zaman bu başarıyı da yakalayamadık.

birçok röportajda dinlediğim ve izlediğim üzere galatasaraylı futbolcular da galibiyete inanmıyordu kadıköy'e giderken. soyunma odası tünelinden sahaya çıkarken dizlerinin titrediğini söyleyen futbolcular bile vardı.

ta ki 2019 - 2020 sezonunun 23. haftasındaki 1-3 biten maça kadar. galatasaray'ın üçüncü golü attığı dakikaya kadar benim de ümidim yoktu. hala son dakika fenerbahçe'nin bir gol atıp beraberliği kurtaracağını düşündüm.

tanımın başında yazdığım cümleyi duyana kadar içimdeki öğrenilmiş çaresizlik yakamı bırakmadı. ve galatasaray yirmi yıl sonra galip geldi. bir an a.r.o.g geldi aklıma. izleyenler hatırlar.

özetlemek gerekirse insan mağlup olmaya başladıkça galibiyet bir mucize gibi gelmeye başlıyor, hem futbolda hem hayatta.

türkiye'nin son 25 yıldır güncel olan durumudur. görürsünüz, duyarsınız hatta çözümleyebilirsiniz bile ama diğerlerine anlatamazsınız. bu sizde sistematik bir bıkkınlık ve yorulma hali yaratır. aynı konu hakkında konuşmaktan bile erinecek noktaya gelirsiniz. mesela yine başta verdiğim örneğe geri dönüyorum;

bu ülkede , herkes, sistemin ekmeğini yiyerek; kişisel etik yargılarını satışa çıkardığı için, artık herkesin bir fiyatı var. geçmişte kaldı onurunu/ soyadını düşünen insanların haklı duruşları ve direnişleri. baktıkça üzülüyorum, bu ülkede para ve statü için, herkese istediğini kolayca yaptırabilirsin.kapalı kapılar arkasında hiç bir koşulda pazarlığın limiti yok ve ne yazık ki bu güzelim devlet, bu güruhun iradesine bırakıldı. işte bu paragrafın tamamı " öğrenilmiş çaresizlikti."

tam olarak bu