ön yargı

dur ve bir dakika düşün, ön yargılı olma.

her insan iyi olmayabilir, ama her insanda bir iyilik mutlaka vardır. kimseyi kabaca yargılamayın çünkü; her iyinin bir geçmişi*, her günahkarın bir geleceği* vardır.

-oscar wilde-

zannetmek fiilinin öteki adı.

ön yargılarımıza zaman zaman güvenmek de gerekir. sonuçta hepsi zaman içinde, çevremizdeki insanlar üzerindeki deneyimlemelerimize istinaden oluştu. yani hepsi çöp değil. insan neticede. birinde gördüğümüz ve kişiliği hakkında fikir edindiğimiz bir davranışın benzerini, hiç tanımadığımız birinde gördüğümüzde, o kişi hakkında da genel geçer bir fikrimiz olur.

bir durum veya kişi hakkında önceden verilmiş olumsuz hüküm.

her insana ön yargı ile yaklaşmak gerekir. herkes kendini iyi göstermeye çalışır ama gerçek karakteri farklıdır.
hemen güvenmek değil, ön yargılı olup deneyerek zamanla güvenmek gerekir.
hele sanal asla güvenilmemesi gereken bir mecra. burada herkes yalancı çünkü. samimi olmaya da güvenmeye de gelmez.

atomu parçalamak, parçaladığın atomu geri birleştirmek bile mümkün olabilir belki bir gün ama ön yargıdan kurtulmak o atomu birleştirmekten daha zordur her zaman.

küçük prens kitabında giysileri kötü olduğu için fikirleri kâle alınmayan gök bilimci adam üstüne güzel bir şeyler giydiğinde herkes ve jüri üyeleri ona söz hakkı veriyor, fikri dinleniliyor örneğin, işte o adamın yaşadığı ön yargıdır.


kimse veya bir şeyle ilgili olarak belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargı anlamına gelir.

biri ak partisi'ne oy veriyorsa hayasizdir gozumde. cok yargiliyim bu konuda.

"ön yargıyı yıkmak atomu parçalamaktan daha zordur." der einstein. ve bu konuda maalesef ki oldukça haklı.

her insan da biraz olur. bazıları ben de hiç ön yargı yok derse bilin ki ön yargının yanında yalancılıkta vardır.

insanları eleştirmek için bulunmaz bir koz 'dur. olayların başını sonunu bilmeden konuşurlar.hayat onlara güzeldir.

mümkün oldukça eğitimsiz insanlar tarafından yapılan hayatın hemen hemen birçok alanında görülen bir eylem hali.

her bir duruma, olaya ön yargı ile yaklaşmak, sorgulamak yetisinden aciz olmak.

ön yargılı olmak da zor, böyle insanlar için üzülüyor, bu insanlara daha muasır bir yaşam, daha eğitimle geçen bir ömür diliyorum. cehalet denilen kavram gerçekten dünya üzerinde en büyük problemlerden biridir ve ön yargı de cehaletten kaynağını alır.

size bu konuda bir hikaye anlatacagim. merak eden yazarlar zahmet edip okuyup, az da olsa bilinclenebilirler.

ben, psikolojisi bozuk ve psikiyatriste giden, antidepresan tedavisi goren bir insanim. hayatim boyunca, kresten, suan okudugum universiteye kadar her zaman dislandim, ve hic arkadasim olmadi malesef.

simdi, 2 yil onceydi. yasim, 16'ydi. dershaneye gidiyodum. fakat gitmiyodum, psikolojim iyice cokmustu. ve sabaha kadar uyuyamayip, sabah 5'inde 6'sinda sokaklara damliyordum. oglene kadar gezip, eve donup uyuyordum.

aylardan muhtemelen mayis, sene 2022. sicak bir ilkbahar gunu.

o donem, 5 senedir gormedigim, ortaokul askim olan yasemin'i, psikolojim o kadar bozuktu ki, bulma karari aldim. evet ne alaka diye sorarlar adama o kadar yalnizdim iste. ayrildigim okula, 5 sene sonra geri donecek, sinifi bulacak, yasemin evet hani beni hatirladinmi ben 6ci siniftaki cocuk diyecek ve ilani ask edecektim.

kararimi almistim, tum gece boyunca uyumamistim. onun okul cikisinda yanina gidecektim. sabah 7'de kalktim yerimden, zaten uyuyamamistim, gittim parkin yolunu tuttum. o gun okul bitene kadar bos bos dolasip, okul bitince yasemin'in yanina gidecektim.

parka gittim, oturdum. yanda bir deniz feneri. agacin altinda oturmusum, o parkta hep oturdugum yer orasiydi. aniden yanima, gencken sarisin oldugu tek tuk kalan sacindaki ve sakalindaki solgun turuncu renklerden hissedilen, kirli sakalli, yaklasik 173 boylarinda oldugunu tahmin ettigim, yasini 50 sandigim fakat sonradan galiba 38-39 oldugunu ogrendigim bir adam, oturdugum banka yaklasti.

yanima oturdu, veya izin aldi tam hatirlamiyorum. elinde bir sise alkol, diger elinde sigara. tipik bir serseri. basladi konusmaya. cok iyi rusca biliyormus falan, cok komik hikayeler anlatti ki guldum. burda simdi konumuz o hikayeler degil ama gencliginde cok capkin bir adam olmus falan. yandaki deniz fenerini de zamaninda o boyamis.

ailemi falan sordu, annem var dedim. nerde calisiyor dedi. falanca parktaki falanca sirkette. aa neresi orasi dedi. sasirdim. cunku bu sehirde yasayan herkes o parki bilir, o parka giden herkes de o sirketi bilir. karisindan bosanmis, karisi rusyada olan ve bir de cocugu olan bu adam neden burayi bilmiyordu.

-ben yeni ciktim da
+nerden?
-hapisten
+hmm
-serefsizlik yapti deyyus, g..une taktim bicagi, pisman da degilim.

hapisten yeni cikmisti, 11 sene hapis yatmis, yarisi normal hapis, yarisi ev hapsi.

hapiste, uyurken oldurulmesin diye yataginin altinda şiş saklayan, tam yanimda oturan, yari sarhos, sigara bittikce israrla art arda yenisini yakan, soyledigine gore bir evi bile olmayan, hatta hapisten henuz taptaze cikmis ve sehre bile henuz o sabah donmus bir adam...

11 sene.

hapis, oldurmus. birisini oldurmus. pisman degilmis.

katil.

o an bir g..t korkusu icimi sardi. lan yaninizda katil olsa siz napardiniz? hemen kalkip kacmayi dusundum, fakat 10 saniye sonra, oglum muhammed dedim icimden, bu adam katilse kacmanin faydasi yok, zaten seni bulup oldurucektir. o sebepten otur oturdugun yerde dedim ve icimi bir guven sardi.

sen burda ne ariyosun, sevgilini mi bekliyosun haa hinzir diyip guldu. ben de guldum ve durumu acikladim.

istersen senin yerine ben gidip kiza onu sevdigini soyliyim falan dedi bu abi.

sigara icme pismanliktir ben pismanim bu meretten dedi, uyusturucu kullanmiyorum, yillarca kullananlara karsi savastim, suan ev ariyorum ve genc bir kiz ariyorum evlenmeye dedi...

kalkti gezmeye, istersen gel dedi. gezdik. kuponcu gorduk. cebinde 1 kurusu yoktu, art arda o an orda 3 kupon tutturdu para aldi. cok sigma bir abiydi.

pazara gittik. orda arkadasiyla konusup ev ayarlatti. birlikte cay ictik. yemek almayi teklif etti...

sonra sen yoluna ben yoluma eyvallah dedi ve gitti.

o gunden sonra gunlerce o abiyi hep gece-gunduz demeden o parka, o banka gidip arasam da bi daha bulamadim.

demem o ki, onyargi kotu bisey arkadaslar. distan serseri gibi gozuken, katil bu adam, aslinda pirlanta gibi birrisi cikti.

o sebepten, insanlari gorunumlerine veya gecmislerine gore degerlendirmeyin.

ne demis necip fazil,

benim gecmisim bir copluk olabilir,
ama coplugu sadece kopekler karistirir...

peki yasemin?...
o da bana kalsin :)

ısteyen istediği kadar inkar etsin .ama bu turkiyenin genelinde var .konuşmadan tanımadan oturup bir yemek yemeden .sadece görüntüsüne hüküm verilip a bu sudur abu budur .keşke bu özellik bütün dünya insanından silinse.

ön yargı ile yaklaşmadıgımız insan mı var allah aşkına?
kıyafetine bakar yargı dağıtırız; fakir olduğunu bilmeden.
gecesini gündüzüne katmış iyi yerlere gelmiş birini görürüz ; kesin torpille geldi deriz
bir yerinde yara izi vardır, başından bir hastalık geçmiştir; ay ne çirkin diye bakmayız.
konuşamıyor, göremiyor, lal diye hafife alırız bizden daha iyi yerlerde olunca çamur atarız.
zengin olur; kesin onun bunun hakkını yiyerek geldi deriz.
çok güler hasta mı bu deriz sebebini bilmeden
çok ağlar niye bu kadar mızmız deriz...
deriz işte arkadaşlar
önyargı dediğimiz kavram illet bir hastalık.
öyle bir yapışıyor ki üstümüze çıkarıp atmak mümkün değil.
bir yerden temizliyor bir yerden iyice pisletiyoruz
gerçekten kolay değil, hiçbirimiz için.
unuttuğumuz tek bir şey var : bizim kimseyi beğenmiyor oluşumuzun, kimsenin de bizi beğenmeme olanağını unutuyoruz.
hiçbirimiz kusursuz değiliz, önemli olan birbirimizi o kusurlarla sevip, kabullenebilmeli.

en başta hissettiğimiz ve çoğu zaman gerçek çıkan yanlış anlamalar

bilip bilmeden konuşmak

önyargıları parçalamak, atomu parçalamaktan daha zordur.
albert einstein.

az tecrübeli ve özgüvensiz insan işidir.
bir insanı tanımadan, ne olduğuna dair yargıya varmamak gerektiği aslında apaçık ortadadır.

yargısız olunamaz ön, orta, son olur. yargı egemen tutum

sözlük anlamı kişilerin kaynaklara bağlı kalmadan peşin hüküm sürmesidir.

nietzschenin dediği gibi; bir insan hakkında herhangi bir deneyim, herhangi bir değerlendirme onu tümüyle değerlendirmemizde yetersiz kalacaktır. değerlendirmeler acelecidirler ve öyle olmak zorundadırlar.