zaman tüneli

lübnan'ın son can simidi ve erdoğan'ın kırılma noktası

on yıllar sonra ilk kez, israelli ve lübnanlı yetkililer geçen hafta naqoura'da bir araya gelerek tarım, altyapı ve ticaret konularını görüştüler. bayraklar ve fotoğraf çekimleri yoktu, sadece iş görüşmeleri yapıldı. israel jetleri neredeyse her gün hizbullah hedeflerini vurmaya devam ederken, israel beyrut'a masadaki tek gerçekçi kurtarma paketini sundu: kırk yıldır ülkeyi felç eden iran'ın vekilinin ortadan kaldırılması karşılığında ekonomik canlanma sağlanması.

matematik acımasızdır. lübnan ekonomisi 2019'dan bu yana %40 küçüldü, para birimi değerinin %98'ini kaybetti ve nüfusun %80'i yoksulluk içinde yaşıyor. hizbullah'ın roketleri ve şantajları, yabancı yatırımların, elektriğin ve ülkedeki umudun kaçmasının ana nedenidir. israel ve amerika birleşik devletleri açık bir ültimatom verdi: lübnan devleti litani nehri'nin güneyinde tam egemenliğini geri kazanacak, yoksa idf işi askeri yolla bitirecek. naqoura görüşmeleri havuç, tehdit olarak sunulan kara operasyonu ise sopaydı.

bu, recep tayyip erdoğan için varoluşsal bir kriz.

on beş yıl boyunca türkiye'yi, bölgedeki sünni islamcı davaların vazgeçilmez destekçisi olarak konumlandırdı. suriye onun himayesi altında olmalıydı; ancak bunun yerine, israel uçakları şu anda türkiye sınırına kadar uzanan hava sahasını kontrol ediyor. gazze meselesi, washington'a ankara üzerinde yeni bir baskı kurma aracı sağladı. hizbullah'ın çöküşü, onun levant'taki son ciddi dayanağını elinden alacaktır. onun beslediği müslüman kardeşler ağları, trump yönetimi tarafından terör örgütü olarak tanımlanacak. doğu akdeniz'deki gaz, türkiye'yi kasten ıska geçerek israel, kıbrıs ve yunanistan üzerinden avrupa'ya akıyor. atina, israel'den silah satın alıyor ve abd'nin f-35'lerine sahip olacakken, türkiye'nin ekonomisi %24'lük enflasyon ve kesinleşen resesyonun altında debeleniyor.

erdoğan'ın son on yılda yaptığı her stratejik hamle ya başarısız oldu ya da bir yük haline geldi. bir yanlış hesaplama daha (suriye'de pervasız bir hamle, yunanistan'la deniz sınırında riskli bir politika ya da yeni abd yaptırımlarına karşı gelme) rejimini geri dönüşü olmayan bir noktaya getirebilir.

lübnan acımasız ama basit bir seçimle karşı karşıya: can simidini tutup uluslararası destekle hizbullah'ı etkisiz hale getirip ülkeyiyeniden inşa sürecine başlamak ya da “direnişe” sarılmak ve onunla birlikte batmak. israel sonsuza kadar beklemeyeceğini açıkça belirtti.

ortalık yatıştığında lübnan nihayet yeniden egemen bir devlet olarak nefes alabilir. bu arada israel karşıtı politikaların en güçlü savunucusu olan türkiye, bölgesel düzenin kendisi olmadan, taraflar büyük ölçüde kendisine karşı sağlamlaşırken neler olduğunu izlemek ve nasıl sonuçlandığını düşünmek zorunda kalacak.

erdoğan'ın ayakta kalma şansı her saniye azalıyor, kendi ülkesinin eğitim sisteminin endoktrinasyonuna inanıyormuş gibi davranıyor ve burasının orta doğu olduğunu unutmuş gibi görünüyor.

bu bir ideoloji değil. bu, stratejik bir beceriksizliğin sonucu...