diyarbakır

türkiye'de görmek istediğim yerlerin başında gelir

1-diyarbakır
2- gaziantep
3- şanlıurfa

doğru yazılışı diyarbakır mi yoksa diyarbekir mi merak ediyorum.

dışarıdan gelen sevgili dostlar yüzünden yerlilerin artık hicbir şeyin tadını alamadığı şehir.
çünkü namaz kılan adamın da fotoğrafını çekme merakınız var, ciğer şişini ağzınıza sokarken selfie cekme merakınız...
on gözlü köprü desen galata köprüsü gibi balık tutan tutana bir kalabalık her gün.


siz ne kadar ziyaret ederseniz her şey o kadar pahalılasıyor.
farkındayım sorun sizde de değil ama sizden de kaynaklı bir şey var.
çünkü siz gidiyorsunuz ama sonra bize kalıyor faturası.
siz çok ziyaret ettiğiniz için mesela hasanpaşa güzergahında kiralar allah katında.

neyse siz değilsiniz tek suçlu.
bizde de var, onlarda da.

batıdaki birçok kentten daha iyi bir şehir planlamasına sahiptir.

sur olayları olmadan önce gitmiştim çok da beğenmiştim açıkcası güzel bir şehir.

medeniyet kokan muhalif şehir.

şehrin diğer isimleri; amed ve amid dir. amed dendiği zaman, surların içinde kalan eski diyarbakır kastedilir. yani diyarbakır genel bir isim iken, amed ise; surların içinde kalan eski yerleşim bölgesinin ismidir.

şehir dicle nehrinin kıyısına kurulmuş, surlarla çevrili, yedi kapısı olan yerleşkeden oluşmuştur. şehrin dicle nehrinin kenarında kurulmasının nedeni; dışarıdan gelen herhangi bir saldırı anında, nehrin düşman karşısında set oluşturmasıdır. dicle nehrinin bereketi ile şehrin yeme içme ihtiyacı bir asır öncesine kadar hevsel bahçelerinden karşılanırdı. bu durum, şehri hem dışarıya bağımlı olmayan bir şehir haline getirmiştir. hemde bulunduğu bölgede ekonomik açıdan söz sahibi olmasının en büyük nedenidir.

şehrin simge meyvesi karpuzdur. diyarbakır karpuzunu diğer şehirlerde yetişen karpuzlardan ayıran özelliği; kumda yetişmesi ve güvercin gübresi ile gübrelenmesidir. bu özel yetiştirme tekniği ile, 30-40 kilogram ağırlığa varan, kendine has lezzeti olan müthiş bir meyve elde edilir. pirinç*, pamuk, tütün*, domates*, buğday, arpa, üzüm* şehrin kendine özgü lezzetleri olan tarım ürünleridir.

diyarbakır, bölgedeki diğer şehirler gibi osmanlı hakimiyetine geçince; safeviler ile osmanlı arasında set görevi görmüştür. osmanlı; şii safevilere karşı, kürt sünni askerleri ön safta tutarak, safeviler ile arasında set oluşturmuştur. bu durum osmanlı'nın, bölgedeki feodal düzene taviz vermesinin asıl nedenidir. çünkü osmanlı, aşiret reislerini ve ağaları destekleyerek bölgedeki gücü kontrol edeceğini, bölgeye hakim olmanın, aşiret reislerinin ve ağaların insiyatifine bağlı olacağını biliyordu. feodal düzenin, bu bölgede osmanlı ile beraber güç kazandığını söylemek yanlış bir çıkarım olmaz. merkezi yönetim osmanlı nın kontrolünde, yerel yönetim aşiret ağalarının kontrolünde olmak kaidesi ile, bu durum osmanlı yıkılıncaya kadar devam etmiştir. cumhuriyet kurulunca aşiret düzeni güç kaybetmiş, bu durum iç savaşlara neden olmuştur. şeyh sait isyanı, bu perspektif ile değerlendirildiğinde anlam kazanır.

12 eylül 1980 darbesi sonrası, birbirine zıt iki fraksiyon ortaya çıkmıştır. kürt sol hareketi pkk ve kürt islam hareketi hizbullah. bu iki fraksiyonun hareket merkezi ve başkenti diyarbakır dır.

sur içi, şehrin en eski yerleşim yeridir. on gözlü köprü, ulu cami, hasan paşa hanı, unesco dünya kültür mirası listesinde diyarbakır surları ile beraber yer alan hevsel bahçeleri, dört ayaklı minare, meryem ana süryani ortodoks kilisesi, hz. süleyman türbesi * bu bölgede yer alır.

mahalle kültürünün şehre hakim olduğu yıllarda, şehir çocuğu * diye tabir edilen, her mahallenin gençlerinden oluşan belli gruplar vardı. bu gençler gönüllü olarak mahallelerindeki asayişi sağlardı. her mahalle, diğer mahallelerin gençleri ile koordinasyon halindeydi. hırsızlık, gasp vb. gibi olaylarda mahalle gençleri olaylara müdahil olur, belli bir caydırıcılık oluştururdu. tüm dünyada olduğu gibi, mahalle kültürü yerini kentleşmeye bıraktı. kentleşme ile beraber, şehir çocuğu kavramı amacını yitirip, hırsızın uğursuzun kendini tanımladığı bir kimlik haline büründü.

şehrin yemek kültürü gaziantep, şanlıurfa, mardin, adıyaman ile benzerlik gösterse de, kendine has lezzetleri mevcuttur. meftune ve kaburga dolması şehre özel lezzetlerdir. ciğer kebabı; adana, şanlıurfa ve gaziantep ten farklı olarak iri kıyım doğranıp pişirilir. az pişmiş ve az baharatlı tüketilir. burma kadayıf ve son yıllarda popüler olan soğuk baklava diyarbakır'a özel tatlılardır.

gezip, görülmesi gereken bir şehirdir.

asıl adı diorcity'dir, zamanında odynesus tarafından kılıcın üstünde duran saat anlamına gelen dior kelimesi tercih edilmiştir. city olarak adlandırılması da eyalet olması sebebiyledir, normalde new diorcity olacak iken çok uzun olacağı düşünülüp bu karardan vazgeçilerek diorcity olmuştur.

bu aralar soğuğuyla an itibari ile yağan karıyla eskiyi yad ettiğimiz kışı hatırlatıyor. değişen iklimden kaynaklı mı artan barajların etkisinden midir bilinmez kaç yıldır diyarbakıra doğru dürüst kar düşmüyordu. yeraltı suları azalmış ufak dereler çoktan kurumuştu. soğuk üzse de biriken kar taneleri beni mutlu ediyor.

karpuzu ve kekosuyla ünlü şehir.
ha bir de sabah mideyi katlederek yenilen ciğeri.
ama, diyarbakırlı bir insan delikanlı ve adam gibi adamsa, evi arabayı emanet et git 2 sene gelme.
gözün arkada kalmaz.

nedeni bilmediğim bir şekilde içimin ısındığı şehir. bir diğeri de bursa'dır.

diyarbakır’ın güzelliğine güzellik katan günler yaklaşıyor. mart ve kasım ayları diyarbakırın klasman aylarıdır. en azından benim için öyledir. bu aralar şehrimin reklamının yapılmamasına seviniyorum. hep gitmek istemişimdir diyenler, gelip görmeyin bir şey kaybetmezsiniz!

en son 2012 yılında ziyarete gittiğim memleketim.

şimdi diyarbakır türkçesi diye unique bir olgu var. o yaz diyarbakır'da iken bir gün suriçinde bir mahalle bakkalına girmiştim. son derece terbiyeli ve kendimden emin bir sekilde düzgün bir istanbul türkçesi kullanıp sordum,

- abi bir paket kemıl soft alabilir miyim?

herif durdu bir süre. o durunca ben de afalladım hafiften. neyse ki jeton çabuk düştü. hemen düzelttim türkçemi ve sorumu yineledim,

- abeeii saaan zeahmet bi kamel verisen?

dedi ki : benim baaaşım üstüne.

askerliğimi bir ilçesin de yaptığım sıcak aşırı sıcak memleket.

doğunun parisi diyorlar.

yılmaz odabaşı’nın bir nehrin tükenişi şiirinde ismi geçen şehrimiz.

benim için hep diyarbekirdir.

çevresinde bir gram bakır içeren maden yoktur. bakır işlemeciliği de sadece buraya değil, esas olarak mardin ve antep gibi, soykırım öncesi yoğun ermeni nüfusun yaşadığı tüm güneydoğu anadolu şehirlerinde yaygındır. anadolu'yu taştan kuşa türkleştirmek, diğer uluslara ulusal kimliklerini unutturmak için cumhuriyetten başlayarak yer adlarının türkçeleştirilmesi, bir zamanlar buralarda yaşamış insanların tüm bıraktıklarının yıkılması (mezarlıkların tahribi dahil), yıkılmayacak kadar değerli olanların hapishane, memişhane, kerhane olarak kullanılara değersizleştirilmesi, ya da camiye çevrilmesi kampanyasının sonucu olarak ismi diyar-ı bekirden diyarbakır haline getirlmiştir. ilk adı amidadır. insanların bildiği gibi adlandırmasında, konuşmasında, kullanmasında bir sakınca yoktur. mesela antep'te mazmahor köyünün adının bağlarbaşı yapılmasına karşın halen mazmahor diye kullanılması gibi. ya da "müslüman memleketinde gavur dağı" olur mu diye dağın adını nur dağı yapınca, gavur dağı salatasının yok olmadığı gibi.

hayatımda yendiğim en güzel ekmeği diyarbakır’da yedim tabi bunun matematik konusuyla hiç bi alakası olmadığına şaşıranlar olacak aranızda.

insanı der geçerim.
not: diyarbakır'da sıfır sermayeyle bir gün adlı bir video çekip gurbetteki arkadaşlarınızı kıskandırabilirsiniz<3

beş yıldır yaşadığım şehir. kendimi yapılandırdığım, çok değiştiğim şehir. varsa buradan birileri yazsın, bezgin 'de bira ısmarlarım.

#1047642
şu şarkı sözlerini kulağımda çınlatan şehir.

"diyarbekir vaya mına".