jean paul sartre

“yalnızım, ama bir kente yürüyen ordu gibiyim.”
bulantı, jean paul sarte

fransız filozof.

varoluşçuluk bir hümanizmadır'da platon'un "öz varoluşun öncülüdür" söylemine karşı ürettiği "varoluş özden önce gelir" söylemine, kara orman'ın tezenesi martin heidegger, "letter on humanism" adlı denemesinde "metafizik bir önermenin ters çevrilmiş hali yine metafizik bir önermedir" gibisinden şık bir yanıt vererek kendisini birazcık okşamıştır.

yine de aklı başında, nispeten ayakları yere basan bir felsefesi vardır kendisinin, severiz.

demek cehennem bu. hiç aklıma getirmezdim böyle olacağını… acı, ateş, kızgın ızgara hepsi sizsiniz demek… ne gülünç şey! kızgın ızgaranın ne gereği var: cehennem başkalarıdır.

"bir şey sona ermek için başlamıştır.
serüven uzamaya gelmez, ona anlam veren ölümüdür yalnız."

gönlümün idolü simon de beavouir 'un sevgilisi. varoluş denince akla ilk gelenlerden..
ulus baker den sonra varlık ve hiçliğine başlayacağım yazar.

de beavouir'in sevgilisi olmakla birlikte camus ile de ebedi dostluk, ezeli düşmanlıkları vardır. camus ve sartre arasındaki ilginç bir hikayeyi okumak isteyenler buyursunlar. (bkz: https://www.google.com/amp/...)

bulantı

görünüşünden nefret eden hatta kendisinden “balık gözlü yaratık” şeklinde bahseden halkın içinden biri. bunalımlarının ve bulantılarının meyvesini almayı başarmış, başarılı filozof. varoluşçu felsefenin öncülerdinden. gerek dilini, gerek olaylara bakış açısını ve hikaye anlatıcılığını fazlaca beğendiğim; kitaplarını zevkle okuduğum kişi.

ahmet arslan'ın oyun yazarı değil mi o diye celal şengör'e pasladığı, eziklediği filozof.

kendine özgü varoluşçuluk felsefesi,marksizm ve felsefe içerikli romanlarıyla tanınan fransız yazardır.bulantı,varlık ve hiçlik,yaşanamayan zaman,varoluşçuluk ve sözcükler okuduğum kitapları arasındadır.

2. dünya savaşı sonra özellikle 60'lı yıllara damgasını vuran varoluşçuluk akımının fransız filozofu. döneme etkisi hiç kuşkusuz çok önemlidir. varlık ve hiçlik kitabı varoluşçuluğun kutsal kitabı gibidir.

eğitim sürecinde kimsenin öncülük etmemesi sayesinde erken yaşta bulantı kitabıyla tanıdığım kişi. ondan olacak ki bu yaşımda hayatın özünde anlamsız olduğunu kabullendim ama bu benim için bir problem değil. itinayla yaşıyorum yine de. hem sartre'ın da dediği gibi "anlam arayışında olduğun sürece asla yaşayamayacaksın."

freud'u takıntı haline getiren bundan dolayı meşhur denemesi varlık ve hiçlik'te ego analizine girişerek psikanalizi basitleştirmeye çalışan varoluşçu filozof. içten içe kendi varoluş felsefesinin psikanaliz karşısında yenilgisini kabul edemiyormuş gibi davranarak, varlık ve hiçliğin uzun bir bölümünü metapsikoloji karşısında varoluş ve öz tartışmasına ayırır. ayrıca gerek özel hayatı, gerekse felsefesi nedeniyle çok da sempatik birisi sayılmaz kendisi.

fakülte yıllarında bulantı’yı okumuştum. bundan evvel de insanlardan çok hazzetmezdim ama kitaptaki tasvirler bana bazı insan ve olaylardan nasıl tiksinileceğini ayrıntılarıyla öğretti. özellikle son zamanlarda çok sık yaşıyorum bu hali ve hiç memnun değilim.
diyeceğim o ki; önemli ve etkili bir yazardır sartre. okuyunca olaylara ve insanlara bakışınız okuduğunuza pişman olacağınız kadar değişebilir.

sinekler isimli oyununda sartre, kendi ahlak anlayışını çok hoş bir şekilde aktarmıştır.

orestes'in babası öldürülmüştür. hem de annesi ve annesinin sevgilisi tarafından. şehrini terk etmek zorunda kalan orestes kendini yetiştirmiş, eğitimli ve özgür bir insan olarak yıllar sonra geri döner. bir de kız kardeşi elektra vardır, o da annesinden nefret etmektedir. annesi ve sevgilisini öldürme planları yapan orestes bir noktadan itibaren tanrı jüpiter ile konuşmaya ve onun değerleriyle hesaplaşmaya başlar.

ve hikayenin sonunda orestes her şeye rağmen intikam planını gerçekleştirir. kendi doğrularıyla ve iradesiyle hareket etmiştir. bundan rahatsızlık duymaz. vicdanı rahattır. öte yandan kardeşi elektra derin bir pişmanlık içerisindedir.

sartre burada güzel bir metafor kullanmıştır. kabul edilmiş ahlak değerlerinin karşısına özgür iradeyi, kendi eyleminin tüm sorumluluklarını üzerine alabilmeyi koymuştur. sartre'a göre hikayenin ahlaksızı kız kardeş elektra'dır, çünkü pişman olmuştur. pişmanlık özgür iradeye, insanın kendisini gerçekleştirmesine aykırı düşmektedir. bu nedenle bir ahlaksızlıktan bahsedilecekse o şey pişmanlıktır.

sapına kadar determinist bir insan olarak özgür iradeye bu denli anlam yüklenmesi hiçbir zaman kafama oturmasa da sartre'ın ahlaka bakış açısını ve sinekler oyununu ilgi çekici bulmuşumdur.

''sapyoseksüel'' kavramının gelişimine ve hatta kimbilir ''varoluşuna'' en büyük katkı sağlayan 20.yy. filozoflardan biridir şüphesiz. büyük bir filozof, aktivist olmasının yanında o tipine ve boyuna rağmen aynı zamanda çok da çapkın bir adammış.

proust'tan tiksinir, heidegger'den nefret edermiş aynı zamanda.

hayatı boyunca yalnızlık çekmiş , ama cenazesine binlerce kişi katılan filozof, düşünür, ve yazar. egzistansiyalizm akımının kurucusu. albert camus'' ün rakibi. simon de beavoir ' in mektup arkadaşı. dış görünüşünü hiçbir zaman sevmedi...

fransız yazar ve düşünür. varoluşçu marksizm şekillendirmesi ile yaşadığı çağa damga vurmuştur. 1964'te kazandığı nobel edebiyat ödülünü reddetmiştir. (bkz: bulantı)isimli romanıyla zamanında hayatı sorgulatmıştır.

bulantı adlı şaheserin yazarı varoluşçu yazar. yaz aylarında izinde buzlu kola eşliğinde su gibi akar.

etkileyici dili ve sıradışı yaklaşımları ile belli bir seviye üzeri okuyucunun daha kolay sindirebileceği kitapları mevcuttur. bi' heves alıp kitaplarını tozlanmaya bırakan çoktur. oysa o kitaplar bünyesinde yeni bir bakış açısı yaratmanıza yarayacak ne çok cümle gizler.