kadın şair olmaması sorunsalı

sizin görmemeniz o kişiyi yok etmez. şiiri cinsel organla yazabileceğini sanan yazar martavalı. birhan keskin sizin amel defterinizi dürer lan ! gülten akın şiir yazarken senin deden bile hayatta değildi... ömrünü şiire veren biri olarak bunu duymak çok acı. şair olmak için erkek olmak yetiyorsa kerimcan durmaz yazsın benim bir şiirimi... bakalım gücü yetiyor mu?

klasik türk edebiyatı için anlarım da cumhuriyet dönemi edebiyatı için geçersiz iddia.

kadın şair yoktur argümanı ne kadar boşsa bu argümana verilen bazı yanıtlar da o kadar boştur. herif kadın şair yoktur diyor, diğeri iyi niyetli de olsa aslında bomboş olan nilgün marmara var savını ileri sürüyor. böyle tekil ve dar kapsamlı cevaplar işin arka planını göz ardı ediyor. tarih boyunca şairler, filozoflar, âlimler, bilimle uğraşanlar, romancılar filan çok büyük oranda erkekler olmuştur. bunun sebebine ve tarihsel arka planına odaklanmak gerekir. ataerkil toplum ve zihniyet yapısını tahlil etmek gerekir. kadınların iktisadî gelişmeler ve güç ilişkileri neticesinde eve kapatılmasına yoğunlaşmak gerekir. din, devlet ve genel olarak otoritelere bakmak gerekir. kadının kendine ait odası mı var diye sormak gerekir. kadın şair yok diyenlere gülten akın var naaber demenin slogan atmaktan başka bir anlamı yoktur. geleneksel ilişki biçimlerini içselleştirmiş, dinine asla ve kat'a laf söyletmeyen, "erkeğini" baş tacı eden kadınların bu konuda söyleyebilecek dişe dokunur bir şeyleri zaten yoktur. hegel'in efendi-köle diyalektiğine de bakmak gerekir. kadınların tarih boyunca boyun eğmekten başka seçeneği yoktu tarzında bazı indirgemeci yorumları da ciddiye almamak gerekir. gönüllü kölelik diye bir şeyin de olduğunu bilmek gerekir. beş yüz yıl önce kadınların örgütlenmesi vesaire tabii ki kolay değildi. hattâ iki yüz yıl önce bile günümüzde konuşulan eşitlik talepleri çok marjinaldi. oysa bugün böyle değil. dünya değişti ve akıl almaz biçimde dönüştü. bugün bir kadın pekâlâ erkek dünyasından kopabilir. özgür ve bağımsız kadınlar zaten bunu savunuyor. ama büyük çoğunluğu hâlâ gönüllü köle durumunda. kimilerinin de gönlü râzı değil ama birey olabilmek için gerekli imkânlardan yoksun. batı toplumlarında bu mücadeleler verildi. yüzlerce yıllık savaşımlar sonucunda bir şeyler değişebildi. kanlı savaşlar yaşandı. insan hakları, eşitlik, özgürlük ve kardeşlik öyle gökten zenbille inmedi. kilise otoritesine karşı savaş verildi. doğrudan dini eleştiren ve hattâ dine saldıran aydınlanmacı büyük zihinler ortaya çıktı. bilim, sanat, felsefe ve edebiyat gelişti. özgür düşünceli bireyler yetişti. eleştirel akıl gelişti. bunların hiçbiri islâm toplumlarında yaşanmadı. türkiye'de bile yaşanmadı. tanzimat'tan itibaren bazı hareketlenmeler görüldü ama hiçbiri dinden ve gelenekten arınmış fikirleri ihtiva etmiyordu. dinin ve osmanlı'nın temellerine dönerek medenileşeceklerini sanıyorlardı. insanları dinle özgürleştireceklerdi. daha sonra cumhuriyet devrimci bir tarzda ortaya çıktı. atatürk batılı ve ilerlemeci bir zihniyete sahipti. âhir ömründe türkiye'nin medenileşmesi için pek çok şey yaptı. ama bunlar tabii ki yeterli değildi. elinde sihirli bir değnek yoktu neticede. zihniyet değiştirmek kıyafet değiştirmeye benzemez. bu toplum değişimin her türlüsünden korkar çünkü. tutucudur. statükocudur. dolayısıyla batı'da verilen mücadelelere benzer hareketler gelişmeden hiçbir şeyi değiştiremezsiniz. kadın şair konusu münferit bir mesele değildir. bütüncül bir bakış açısıyla meseleye eğilmek gerekir.

uğruna şiir yazılabilecek birinin olmamasıdır.

cahil insan beyanı

ve sapfo, leyla saz, hatice nakiye hanım, halide edip adıvar, nilgün marmara, gülten akın, anna ahmatova, emily dickinson, emine ışınsu, lale müldür, didem madak, sylvia plath mezarlarından bal-ı leblerini uzatıp hep birlikte: kalbim kırıldı kalbim kırıldı. pepe bana hiç inanmadı, şarkısını söylemeye başladılar. ismini hatra getiremediğim tüm diğer kadın şairlerimizden özür dileyerek...

rütbemi görmemiş yazardır.*

ben kim oluyorum şaka bir yana, gülten akın, birhan keskin, didem madak, nilgün marmara, füruğ ferruhzad, anne sexton, naile dire, deniz durukan, sıla, evet sıla, hepsi şairdir. kadın şairdir demiyorum. erkek şairlerde erkek olduğunu belirtmediğimiz gibi!

hayatlarını şiire vakfetmiş bu kadınları yok saymak, emeğe yazık, ayıptır, başlık açmadan önce bir kez daha düşünün derim...
şairlerin cinsiyeti yoktur ayrıca, onlar hem kadın hem erkek olabilir yazarken. işte şair olmak budur.

nice kadın şair vardır da sizin haberiniz yoktur.
hem kadın şair olmasa ne olur? ne güzel demiş turgut uyar *
kimin şair olacağına kadınlar karar verir.

bir şeyden haberi olmayınca o şeyi yok sanmak sorunsalını ne yapalım peki.

madem öyle şu başlığa bir sennur sezer şiiri bırakalım;

gördüm
bilirim
gülümser cefayla ölenler
yüktür cesetleri cellatlarına
ve sevdiklerinden uzak
mezarsız gömülenler
gözleri yarı örtük
güneşle dönerler
kır lalelerine

vay bana!
sevdiklerim mezarsız
mezarlarım ıssızdır.

acaba kadınların kısıtlanmasından dolayı olmuş olabilir mi? ya da erkeklerin baskıcı ve cinsiyetçi tavırlarından dolayı? dünyanın en çok satanlarından olan harry potter serisinin yazarının sırf kadın olduğu anlaşılmasın diye ismini kısaltarak kitaplarını j.k. rowling imzasıyla piyasaya sürdüğünü bilmeyen yoktur. acaba tüm bunlar çok başarılı kadın şairlerin ünlenememesine neden olmuş olabilir mi? sadece soru.

ben deniz de yirmi yıldır şiir yazarım. lakin daha ünlü olmadım. belki yarın belki yarından da yakın. belki ben ölünce çocuklarım bastırır kitabımı. şimdilik defterlerimde ve sayfamda.

tükenirdi monolog
kaçarken içine düştüğüm kara toplum
big bang sonrası büyük yalnızlık bilinmeyeni
saçlarında titreyen iblisler karartırken güneşi
üst üste gömülürken
saydam yaşamlar
bir yankı duyulurdu hiç'likten
bütün yalnızlıklarınızın ilenci
korusun çoğulluklarınızı
cinnet koyun erdemin adını
maskelerinizi kuşanıp yalanlarınızı çoğaltın
hepiniz mezarısınız kendinizin...

nilgün marmara


insan ruhunun yalnızlığını sözlerine, eserlerine yansıtır çoğu zaman. nice kadın yazar, şair, ressam var ki insan ruhuna dokunan. bazen kafamızı kaldırıp yanımıza bakmak bile yeterli olabiliyor görmek için.

buraya yazmadan google’a yazsan böyle bir başlık olmayacaktı. bu provakatif başlığı kınıyorum.

s#₺#mde olmayan sorunsal. tek derdim kadın şair olmaması ya hıamına.

gülten akın, didem madak, birhan keskin, nilgün marmara gibi şairlerimizi tanımama sorunudur.

hayır kadın şair vardı. şu anda da var. eskiden olanlar "kadın" oldukları için "şair" olamadı. şimdikilerin çoğu da aynı sorunu yaşıyorlar. ama merak etmeyin. eninde sonunda onları da tanıyacağız ve okuyacağız. onlar da hak ettileri ünvanı alacaklar. zaman alsa bile.

kadın şair var ama onları anlayabilecek kimse yok

genç osman'ın boğulduğu günden beri şiir okumamış bir güruhun sorunlarından. *