köy enstitüleri

en değerli öğretmenleri yetiştiren güzide kurum.

her iyi ve güzele tırpan vuran sağ iktidarlar buna da yapmış yapacağını,
1954 de menderesin demokrat partisi kapatarak, bir ülkenin adeta geleceğini karanlığa itmiş.

sözde mazlum kahraman "adnan menderes" tarafından kapatılan güzide eğitim kurumu. adnan menderes kafası hala devam ettiği için cahil toplumlar yetişmeye devam edecek maalesef.

(bkz: köy enstitülerinin kısa tarihi)
ilgilileri için okunasıdır.

beyaz zambaklar ülkesi'ni okuyanlar kırsaldaki korkunç sefaleti ve cehaleti bilir. osmanlı kırsalı o dönem belki fin kırsalından bile beterdi. dönemin anadolu kırsalını anlatan tek bir eser dahi okumuş birinin içi sızlamıyorsa köy enstitülerinden komünist yuvası diye bahsetmesi normaldir. aynı zihniyet üniversiteyi de fuhuş yuvası olarak görüyor.

1923 yılında 5 bin okulu ve yalnızca 10 bin öğretmeni olan, neredeyse hiç doktoru olmayan fakir cumhuriyet'in en önemli kalkınma hamlesidir. halkın %80'inin kırsalda yaşadığı düşünülürse yeterli kaynağı olmayan genç cumhuriyet için son derece akılcı bir çözümdür. sonraki yıllarda iklim ve kırsal alan anlamında türkiye'ye benzer ülkelere de bu kalkınma metodu bm tarafından önerilmiştir. bu enstitüler sadece okur yazarlık değil, tarım ve sağlık gibi osmanlı kırsalının yüzyıllardır kökünü kazıyan dertlere de çare oluyordu. zaten çok hızlı netice vermişti: okur-yazarlık hızla yükselmiş, tarımsal üretim artmış, bebek ölüm oranları düşmüş ve nüfus da haliyle artmıştı.

proje doğu vilayetlerinde de uygulanabilseydi ne aşiretler ne de feodalite kalır, pkk gibi bir derdimiz de olmazdı. köylüyü topraklandırma yasasına karşı çıkan büyük toprak sahibi adnan menderes tarafından abd talimatıyla sonlandırıldı. gerisi malum.

cumhuriyet tarihinin en büyük girişimlerinden sadece bir tanesiydi. devlete hatırı sayılır emeği vardır.

kapanması hangi akla hizmettir anlaşılmayan eğitim kurumları.

düşünsene bundan 60-70 yıl önce bugün eşek düdüklenen köylerde çocuklar keman çalıp beethoven falan biliyordu.

bu ülke insanına yapılmış en büyük iyiliklerden biri olduğunu düşündüğüm eğitim kurumları. nüfusun yoğunluğunun belli merkezlerde toplandığı 70'ler sonrasında değerinin yeniden anlaşılıp tekrar aktif hale getirilmemesi çok büyük saçmalık. şu zamana kadar kapanmadan devam ettiğini düşündüğümde, ülke geneline yayılan bir nüfus, bununla beraber sanayinin de daha yaygın olması, tarımın belki de daha teknolojik olarak tüm ülkeye yayılması ve avrupa için bir tarım merkezi olan; bununla beraber entelektüelitenin toplumdan kopmadan herkese ulaştığı, belki de dünya çapında müzisyen ve sanatçıların yetiştiği bir ülke olabilirdik

anadolu'yu cennete çevirebilecekken kapatılıp insanımızı cehalete teslim ettiğimiz gerçek eğitim yuvaları.

içimde resmen yaradır köy enstitüleri.
istanbul'dan kars'a kadar tren yolculuğu yaparken köylerimizin nasıl zavallı olduğunu görmüştüm. insanımızın ne denli cahil olduğunu da anlatmaya gerek yok.
kapatılması bize yapılan en büyük kötülüklerden biri.
eğer hala faaliyetleri devam ediyor olsaydı bugün yaşadığımız üretim, dengesiz nüfus dağılışı, eğitim gibi sorunlarını asla yaşamazdık.

en yakın zamanda yenilenmiş bir modelle tekrar gündeme gelmeli ama nerede bizde milleti düşünen devlet büyükleri.
hizmet kelimesi dillerden düşmez ama işte halkı da fakirliğe, cahilliğe de siyaset sürükler.

'eğitim romantizmi' ve 'minnak komünistler yetiştiriliyor' hikayelerinin ötesinde kırsalı hedef alan kalkınma projesinin uygulama yöntemlerinden bir tanesidir.

köy enstitüleri, kırsal kalkınmayı hedefleyen ekonomi temelli bir projedir. eğitim yönü ise yöntemsel olarak tamamlayıcı bir rol üstlenmektedir. adının bir lise ya da (öğretmen) meslek okulu değil, 'enstitü' olması, söz konusu projenin kapsayıcı ve geniş çaplı olmasına; başında 'köy' ibaresinin bulunması da bu projenin doğrudan hedefine işaret eder.

enstitülerin kurulduğu yıllarda türkiye bir tarım ülkesidir. ağır sanayi hamlelerinin yanı sıra, öncelikli sanayi gelişiminin birincil hedeflerinden bir tanesi yerli hammaddenin sanayi üretimi içerisinde kullanılmasıdır. iplik, dokuma ve sigara gibi hammaddesi tarıma dayalı üretim sanayisinin gelişmesi de aynı günlere tekabül etmektedir. dolayısıyla tarıma dayalı sanayi üretiminin hammadde sürekliliğinin ve kalitesinin sağlanabilmesi için tarımsal üretimin de sürekliliğinin ve niteliğinin arttırılması gerekmektedir. bunun yolu ise geleneksel tarımsal üretim teknikleri yerine, verimliliği ve çeşitliliği artıracak modern tarımsal üretim tekniklerinin ve araçlarının köylüye öğretilmesidir. bu noktada bu görev için öğretmenin seçilmiş olması da mantıklıdır. zira kırsal alanda sürekliliği olan ve kırsal yaşama adapte olarak oranın bir parçası haline gelen unsur o dönem için öğretmen figürüdür. bu bağlamda öğretmen, her alanda öğretici ve uygulayıcı olarak seçilmiştir. bu nedenle köy enstitülerindeki öğretmenlere tarım teknikleri ve hayvancılıkla ilgili derslerin uygulamalı olarak verilmesi boşuna değildir.

enstitülerin bir diğer amacı da tarımsal ve hayvansal üretimin birincil aktörü olan tebaa köylüyü, bu üretimin meslek erbabı olan çiftçiye dönüştürmektir. zira köylü, sosyolojik bir tanımlama, çiftçi ise mesleki bir tanımlamadır. bu nedenle enstitü, feodal yapı ve ilişki içerisindeki köylüyü, tebaa ve ırgat konumundan çıkartıp, bireysel bir tarım işletmecisi haline getirmeyi amaçlamıştır. köylüyü feodal ilişkilerden çıkartmanın yolu olarak da 'eğitim' öngörülmüştür. yine köylüye keman çalmayı, klasik müziği öğretmek; köylüyü kendi feodal kutusundan çıkartıp evrensel bir birey haline getirmeyi amaçlamaktadır. köylüyü topraklandırma kanun tartışmalarının da aynı döneme tekabül etmesi tesadüf değildir.

enstitülerin kapatılma hikayesinin arkasında ise türkiye'nin kalkınma stratejisinin değişmesi yatmaktadır. yani, komünizm vb. hikayeler yalnızca işi kılıfına uydurmaktır. zira 1954 yılında kapatıldıktan kısa bir süre gerçekleşen 1960 darbesi sonrası türkiye ithal ikameci kalkınma modeline geçmiştir. adnan menderes'in darbeyle indirilmesinin önemli nedenlerinden bir tanesi de sovyet rusya ile yakınlaşmasından ziyade, tarımsal üretim sübvansiyonlarından vazgeçmek istememesi ve ithal ikameci modele geçmek istememesidir. zira adnan menderes, aldığı oyun büyük bir oranını kırsal kesimden almaktadır.

farklı boyutlarda fabrikalar anlamına gelen ithal ikameci modelin o dönem ki en büyük eksikliği fabrikalarda ihtiyaç duyulan iş gücü, yani işçidir. nüfusun büyük bölümü kırsalda yaşadığı ve tarımsal üretimle ilgilendiği için köylünün, çiftçilikten vazgeçerek şehirlere gelmesi ve işçi olması gerekmektedir. köylüyü köyünden çıkaracak şey ise tarımsal sübvansiyonların kaldırılarak köylüyü şehre gelmeye mecbur bırakmaktadır. 1960 sonrası köyden kente göçün hızla artması tesadüfi değil, bilinçli bir politikanın ürünüdür. bu amaçla köy enstitüleri darbe öncesi kapatılarak köylünün geleneksel üretim ve feodal bağlara geri dönüşü ya da devamlılığı sağlanmış, darbe sonrası ise tarımsal sübvansiyonlar kesilerek köylünün ekonomik olarak şehre göç etmesi sağlanmıştır.

kapatılması alınan en saçma kararlardan biridir. meslek liseleri açarak aynı şeyi yapmaya çalıştılar ama olmadı haliyle.

şov niyetine küçük şehirlerde açılan üniversiteler bulunduğu şehri kalkındırmak adına köy enstitüsü tarzında görevler üstlenebilir. çünkü küçük şehirler nüfus azlığından dolayı çok az yatırım alırlar. bir bölgenin gelişmesi için öncelikle tarımın gelişmesi lazım.

kapatılmasını büyük bir talihsizlik olarak nitelendirebileceğimiz eğitim yuvamızdı. siyasi çıkarların gözü kör olsun, ne diyelim ki.. yücel'in çiçekleri

kırsal nüfusu eğitmek, cumhuriyet devrimlerini onlara benimsetmek ve minimum masraf ile hızlı bir şekilde öğretmen sayısını artırmak amacı ile kurulmuş enstitülerdir.

senelerdir duyarım bunu. şöyle iyiydi böyle iyiydi. e kardeşim niye hiç bir politikacı seçim programına almıyor o zaman? niye köyler kasabalar istemiyor? nedir bu işin aslı? okuma yazma bilmeyen köylüyü eğittik. e şimdi bir sürü üniversite varken köylüyü ikna edebilir misin enstitü mezunu olmaya? o da şehirdeki gibi üniversite istiyor. hatta köyden çıkıp memur olma hayalini kuruyor. “madem köyün var git hayvan yetiştir bak kredi veriyorlar” dedim kadına. “sabaha kadar pirelerden uyuyamazsın. öyle kolay değil o iş “dedi. herkes konfor peşinde. evlere temizliğe gitmeyi tercih ediyor köyde kalacağına. devir değişti.

bir öğretmen adayı olarak eğitim bilimine giriş dersi kapsamında üzerine fikir yürüttüğümüz bir proje olan yalınayaklar hareketinin köy enstitüleri ile ilgili olduğunu düşünüyorum.



bir de john dewey'in türkiye maarifi hakkında rapor isimli bir çalışması var.

cumhuriyetin kuruluş felsefesini ve en temel öğretileri ile birlikte , bir bütün olarak tüm toplumun eğitim düzeyini artırmak amacı ile 1940'ta kurulmuş, "hayat akademisi" dir.


"sürer, eker, biçeriz biz,
güvenip ötesine;
milletin her kazancı,
milletin kesesine .."

iyiydi kötüydü, komünist yuvasıydı falan filan.

şunu bir itiraf edelim; köy enstitülerinin kapanmasıyla beliren boşluğu tarikat kursları ve en önemlisi, fetullah'çılar doldurmuştur.

revize etmek, iyileştirmek yerine yoketmeyi tercih ettiğimiz her şeyin cesedine çakallar üşüşüyor, o cesedi yiyip bitirdikten sonra da dakikasına bizim etimize diş geçiriyorlar.

(bkz: 15 temmuz 2016)

keman çalan çoban.
nota bilen ırgat.
ne kadar romantik.
kafa hala aynı kafa, heykel yapıp yatı çıplak gezerek modern olabileceğini sanan bir kitle.
diğer yandan bakıyorsun memleket bütün atılımlarını gerici diye yaftaladıkalrı adamların döneminde gerçekleştirmiş.

yıllar içinde maalesef siyasete alet edilip kapanmış kurumlar.
şimdi internet var, internetin çektiği yerlerde halen insanlar ilim-kültür ile yan yana olabiliyor tabii.
yeniden açılmasını da isterdim lakin köylüleri özellikle son 20 senede öyle bir zehirlediler ki artık hayır falan gelmez.