ölümden sonra yaşam var mı sorunsalı

insanoğlunun varoluşundan itibaren süregelen belki de en eski sorunsal.. ölümden sonra yaşam var mı?

bu soruyu yalnızca ontolojik açıdan yani varlık felsefesi açısından değil de edebi açıdan incelememiz de mümkündür. edebi eserlerde bu soruyu soran kahramanlara, onların bu konu hakkındaki içsel çatışmalarına ve hatta mistik anlatılar beraberinde ölümsülüğe dair birçok konuya yer verilip imgeler yaratılmıştır, haliyle de bu konular edebiyat dünyasında asırlar boyu yankılanan bir tema oluşturmuştur.

biraz daha dikkat edildiği vakit fark edilecektir ki “ölüm” kavramı edebiyatın en merkezinde yer alan kavramlardan bir tanesidir. bunun sebebi “ölüm” kavramı genel itibarıyla edebi metinlerde varoluşun sonu olarak değil de belki de yeni bir başlangıcın habercisi olarak anlatılmaya meyillidir.

shakespeare, hamlet’inde “olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu.” sözleriyle beraber edebiyat dünyasında ölümden sonraki yaşam ile ilgili güçlü bir yankı yaratmayı başarmıştır. hamlet, yaşam ve ölüm arasında bir sınırda dururken aslında insan zihninin bilinmezliğe karşı duyduğu endişe ve korku duygusunu işler. “uyumak, ama düş görebilirsin uykuda, o kötü.” dizeleri beraberindeyse karanlık olarak tasvir edilen ölümün bilinmezliği içerisinde bir yaşamın olabileceğine dair imada bulunuluyor.

dante, ilahi komedya’sında edebi anlamda ölümden sonra yaşamı detaylı bir şekilde tasvir etmeyi başarmıştır. cehennem, araf ve cennet olarak üç bölüme ayrılan bu eserde ölümden sonra insan ruhunun geçeceği yollar alegorik bir şekilde anlatılmıştır. yazar, insan ruhunun ölümden sonra hesaba çekileceğini ve bahsedilen hesaplaşma neticesinde ödüllendirileceğini veya cezalandırılacağını savunur. bakıldığı zaman dante’ye göre ölüm bir son değildir, aksine bir duraktır. insan ruhu aslında farklı bir dünyaya yola çıkmıştır bile, bu yolculuk edebi anlamda ölümden sonraki yaşamın tasavvurunu güçlü bir zemine oturtmaya olanak sağlamış olur.

edebiyatta ölümden sonraki yaşamı biraz daha karanlık ve umutsuz bir şekilde ele almak isteyecek olursak tolstoy’un ivan ilyiç’in ölümü eserine göz gezdirmemiz yeterli olacaktır. ölüm korkusuyla yüzleşen bir adamın içsel bunalımına şahitlik ettiğimiz bu karanlık yolculukta ana karakter, ölümün yaklaşmasıyla beraber aslında yaşamın ne kadar anlamsızlaştığı üzerine durur. ölüm, onun için bir son değildir. tüm hayatın şifresini çözdüğü bir andır aslında. ölümden sonra yeni bir yaşama başlama umuduna tutunmak yerine ölümün ne kadar keskin, bilinmez, kaçınılmaz ve gerçek olduğu fikrini aşılamaya çalışır eser bize. yani modern çağın edebi metinlerinde, ölüm sonrası yaşamı bir teselli olarak görme fikri ortadan yavaş yavaş kaybolmaya başlar. bu tesellinin yerini; ölümün, varoluşun kaçınılmaz sonu olarak tasvir edilmesi alır.

kafka’nın dönüşüm eserinde ölüm, fiziksel bir yok oluşun da önüne geçer. gregor samsa’nın bir sabah uyandığında kendisini böceğe dönüşmüş olarak görmesi insanın kendi varoluşsal gerçekliğiyle yabancılaşmasını simgeler. böceğe dönüşmüş olmak aslında metaforik olarak ölümü simgeler. insan kendi kimliğini kaybettiği zaman ölümü bu kimliksizlik içinde bulmaz mı zaten? kafka, ölümden sonraki yaşamın bilinemez olduğunu vurgularken aynı zamanda yaşıyor olmanın da ölümden farksız olduğundan bahseder.

ölüm sonrası yaşam kavramının en derin yankı bulduğu ve belki de bu konu üzerindeki en eski edebi anlatılardan birisi olan homeros’un odysseia destanında, odysseus’un hades’e yolculuğu ve bu yolculukta ruhların ölümden sonra da varlıklarını sürdürdüğüne dair anlatılar mevcuttur. zaten homeros’un bu destanda ölüler diyarı olarak tasvir ettiği yerde fiziksel bütünlüğünü kaybetmiş ruhlar vardır, bu ruhlar fiziksel varlıklarını kaybetmiş olsalar bile bir şekilde bilinçlerini korumayı başarmışlardır.

yani geçmişten günümüze bakıldığı zaman, ölümden sonra yaşam kavramı edebi eserlerde varoluşsal krizler nedeniyle veya kimlik bunalımları sonucunda ele alınmış olur. sisifos söyleni’nde sisifos, bir kayayı sonsuza dek dağın tepesine kadar taşımakla görevlidir. bu döngüsel çaba insanın ölüm karşısındaki umutusuz ama kaçınılmaz mücadelesini simgeler. camus, ölüm sonrası yaşam fikrini çoktan bir kenara bırakmıştır bile, onun için daha bi ehemmiyet taşıyan ve odaklanmasını gerektiren konu yaşamın ne derece absürt olduğudur. insan, hayatını anlamlı da kılabilir anlamsız da fakat ölüm kesin bir sondur. insanın da bu gerçekliği farkında olarak yaşaması gerekmektedir.

nihayetinde; edebi eserler ölümden sonrasını anlamlandırmaya çalışırken insanın bu yolda sonsuzluk arayışını gözler önüne serer. edebiyatın kendisi için “insanın ölümsüzlük uğruna verdiği çabanın yansıması” desek çok da yanlış olmaz. yazarların ölüm hakkında yazıyor olmalarının sebebi belki de kendi varlıklarını ve düşüncelerini sonsuzluğa taşımaktır, iddia ettikleri gibi ölümden sonra bir yaşam olmasa bile yazıları sayesinde ölümsüzlüğe ulaşmayı başarmış olacaklardır.

belki de gerçek ölümsüzlük; ölümden sonraki yaşamda değil, ölümden sonrası için yarattığımız anlamlarda saklıdır..

var olduğuna inanıyorum ama dünyada tasvir edilenlerden tamamen farklı olarak.

doğumdan sonra var idiyse ölümden sonra da vardır.

yani tıbben ve fiziksel açıdan yok ama siz var olduğuna inanabilirsiniz.
tamamen kişisel özgür iradeniz.*

insan enerjidir, üzerinde yapılan işlem ne olursa olsun enerji kaybolmaz, yok edilemez. yani et beden ölebilir ama enerji olarak yola devam edeceğimize inanıyorum.

primat maymuna maymun insan dönüşmesi ile ilk insan 3,3 milyon yıl önce yaşamış.
sene 2024 kesine yakın tahmine göre 11,5 milyar insan ölmüş, ölen hayvanın, böceğin ,börtünün haddi hesabı yok.öldükten sonra bir zeus'un kulu geri dönmemiş yada haber vermemiş ,ben buradayım siz nasılsınız dememiş.
öldün bitti ,doğa yasası bu gerisi lafı güzar olup haybeye lak laktır.

"kesine yakin tahmine gore 11.5 milyar insan ölmüs"

109 milyar insan öldü* tahmine gore. 11 degil.

bak mesela, max sozluk yazari.

bu filozoflara neyi neden soruyosunuz ki siz.

adam milyon yillik insanlik tarihinde 11 milyar kisi öldü saniyor. ve kesine yakin tahmin diyor.

valla bunu iddia edip yayan bundan geçinenlerin hepsi, bu uydurdukları yokmuşçasına, bu dünya nimetlerinin peşinde maymun olmayı bile göze alır tavır içindeler. kalanların da bu yüzden kafaları karışık.. bir kesimi ise, gülmekten cevap veremediler.

elimizde bilirkişi yok ama kapı gibi bilgiler var

önemli olan ölmeden önceki yaşam. hayat bağzılarına güzel.

ölümden sonra bir yaşam olup olmadığına dair geçmişte insanları manipüle ederek kandırmak daha kolaydı.

elimizde, ölümden sonra da hayatın devam ettiğine dair en ufak bir delil yok. hiçbir şey yok. çok basit yani bunu görmek. yaşamsal faaliyetlerimiz sonlanınca hikaye bitiyor. nalları dikiyoruz ve toprağın bir parçası oluyoruz zamanla...

cennet de cehennem de bu dünyada. burada yaşayanlar insanlar kurguladı bunları, buradaki insanlar isterse eğer dünya cennet olur istemezse cehennem olur. yahudilikte de cehennem ya da cennet yoktur. mesih beklenir dindarlar tarafından. ama bazı yorumlarında denir ki tanrı müdahale edene kadar elinden gelen her şeyi yapıp dünyayı güzelleştirenler mesih geldikten sonra daha çok ödüllendirilecek.

dünyayı daha iyi ve yaşanabilir hale getirmeye çalışan ülkeler ve toplumlar daha iyi hayatlar sürmüyor mu?

yok tabi ki.
varsa bile farkında olmazsınız. yeni bir şey sanırsınız.

sana ne lazımdı ?
yaşamdan neyi kastediyorsun ?
burada ki gibi zevkü safa mı ?
ya şuanda yaşadığını zannettiğin, aslında bir rüya ise ?
niyetin rüyayı tekrar görmek mi ?
cennete gidip hurilere ve nurilere kavuşmak mı ?
sabah kahvaltısına oturup 70 ton yemek mi ?

insanın düşmanı insandır, anla............................................................

burada çok yaşadında öbür tarafı kaldı

*

geride kalanlara var, işine yarar mı?