yeraltı edebiyatı

-yeraltı edebiyatı- diye bir şey yoktur. zira bir edebiyat türü olarak yeraltı edebiyatı yoktur, lakin bir ''pazar''-''market'' olarak mevcuttur. ''yeraltı'' sadece bir üretim biçimi, ana ağdan kopuk küçük bir ağ, bir çoğaltma ve sunma tekniğidir.*

böyle bir edebiyat türü mümkün mü değil mi tartışma konusudur ancak günümüzde bu "türün" kapsamında sayılan eserlerin alayı biçimsel olarak aynıdır. aynı zamanda içerikleri de inanılmaz benzerlik gösterir.

olmazsa olmazları:

problemden ölüp bitmiş bir adam.
karakteri bozuk bir takım insanlar.
kasvetten erimiş tükenmiş bir çevre.
argonun cilası yeni çekilmiş bir üst versiyonu.
çok enteresan sayılabilecek "uç" ne kadar olay varsa, sıradanlaştırma.
kara bulutlar altında yalnız gezen klinik vakalar... vb.

gazapizm'in inanılmaz kıyak albümünün ismidir.

(bkz: rahatsız edici edebiyat)

ana akım edebiyatın alternatifine verilmiş afili bir isimden fazlası değildir. okurunu "bunları bile okuyorum" gibi bir şişinmeye sevk etmesi de ana akım edebiyatın sahip olduğu amaçlardan farklı bir amacının olmadığına delildir.

üzücüdür ki coğrafyamızda edebiyat zaten alternatif kültürdür bu yüzden bu boş ismin alıcısı da çoktur.

hakan günday'ın da bu edebiyatın içinde sayıldığı çok derin değilse okuması güzel bir edebiyat türü

gazapizm'in güzel bir şarkısı.

hakan gündayın kendi söylemiyle böyle bir edebiyat türü yoktur. kendisi diyor ki yeraltı edebiyatı sayılabilecek bir tane eser vardır oda dostoyevski yer altından notlardır. tamamen bir kategorize etme çabası içine girenlerin satış kazanç için bir yerinden uydurduğu isimdir.

çok büyük yanılgılara gebe.

sistemi reddeden, eroin alıp, havaya 4 el ateş ederken aynı zamanda tavşanlarla sevişen karakterlerin resmedildiği romanların yeraltı edebiyatı kategorisinde görüldüğü sanrısına kıl oluyorum.

yeraltı edebiyatı toplumun kaybedenlerini, kazananlarını, ağlaklarını, patronlarını vs vs anlatmak zorunda değil, büyük yanılgı bu. şimdi bunu izah etmem zor kelimelerle ama eserin bütünlüğünden, dönemin şartlarına kadar geniş bir yelpazede etiketlendiriyorum o kategoriye giren kitaplarımı.

atıyorum, genç werther'ın acıları da döneminde bu şekilde anılabilirdi. hayal gücü ve sosyal kabullerle ilgili bu daha çok. şu an o kitabı okuyup intihar etmem ama zamanında bunu yapanlar olmuş. o eserde de werther hocamız "ver kokaini ver seksi, hayat boş hacı" diyen birisi değildi.

çölde yaşayan uyuşuk bir bedevi olsam, kıçımı kaldırıp devemin yanına kadar yürüyemediğim için, simyacı benim en büyük yeraltı edebiyatı eserim olurdu. ama yaşadığım dünyada simyacı ucuz bir hint öğretisinden öte gidemiyor. ben onu "100 adımda zirveye çıkın" kitaplarının yanına iliştiriyorum. derin işler.

tüm bu anlaşılmayan mevzuların yanında, entel camia, böyle bir kategori olamaz deyip deli ediyor beni. şıp diye masaya yatırasım geliyor onları.

gösteri peygamberi ve dövüş klübü kitapları bu kategoriye girer.
bu iki kitabın da yazarı olan chuck palahniuk önemli yazarlarından biridir.

eskiden süper sonik bulsam da artık oldukça eril geliyor. bol cinsiyetçi küfür bol kan bol cinayet.

bende genellikle kusma isteği uyandıran edebiyat türü.

yeraltı edebiyatı'nda genellikle anti-kahramanların revaçta, kapitalizm eleştirisi de olmazsa olmaz. anti-kahraman nedir diye de soranlar olur elbet. ahlak timsali karakterlerin zıttı, bilinen, sevilen, örnek 'karakter' özelliklerinin tersini göreceğiniz, toplumun dışından, 'yeraltından insanlar'. yeraltı edebiyatı son zamanlarda amerikan yazar chuck palahniuk'un fight club'u ile popüler kültürde tanınmaya başlandı. ancak bununla başlamıyor, bu yalnızca yeraltı edebiyatının popüler kültürde değer kazanması için önemli bir dönüm noktası. bukowski gibi yazarlar bu türün bayrağını çekiyor. fark edebileceğiniz gibi absürdizmin oluk oluk aktığı bir nehir. edebi kaygı taşınmaz genellikle, söz ağızdan çıktığı gibi, sokak diliyle yazılır. insanlar, inançlar, tabular, hepsinin ne önemi var? yani edebiyatta bir doktor başkahraman ise, yeraltı edebiyatında da bir alkolik, bağımlı, fahişe, ya da bu lanet düzene aşina herhangi biri. ancak dediğim gibi tam net bir tanım bulunmuyor, kimileri için sokak edebiyatı, kimileri içinse yasaklara bir kılıf oluyor yeraltı. benim içinse hepsinin toplamı ediyor.

ruhsal çöküntü içindeki bireyin çalakalem yazım türü. pis moruk olan bukowski ekmek arası ile iyi örnekler arasındadır. ya da kötü örnek, bilemedim. kamış, bira ve işeme...

edebiyatın, af buyrun, ırzına geçtiler madam!

çoğu öğrencinin parasızlıktan bodrum katlarında yaptığı edebiyata yeraltı edebiyatı denir.

aslında çok kafa karıştıran bir kaç tanımı var. eğer kitapçılarda yeraltı edebiyatı raflarında gördüğümüz kitaplar gerçekten yeraltı edebiyatına mensupsa, o halde tolstoy ve ya dostoyevskiyi de rahatlıkla kendi dönemlerinin yeraltı yazarları olarak ele alabiliriz. zira onlar da kendi çağlarının çarpık gerçekliğini, sosyal problemlerini, karakter hezeyanlarını ustaca ele almışlar.

ancak sisteme tavır alarak; esere bandrol yedirmeden, herhangi bir yasal ve ya kurumsal denetime sokmadan, eseri doğrudan okuyucuyla paylaşmaksa -ki bence de esas karşılığı bu- aslında raflarda gördüklerimizin asla bu türle alakası yok.

kafamı dağıtmak için okuduğum, belki ileride karaladığım yazılarımı bir araya getirerek bende okuyucudan sonra katkı koyanların arasına katılacağım edebiyat türü...

ingvar ambjörnsen'in tavandaki kukla kitabı tam da bu başlığa örnektir.
t: dünyada bir çok örneği olan farklı, zaman zaman sıkıcı, zaman zaman akıcı edebiyat türü.

dostoyevskinin en sevdiği edebiyat türü.
yeraltından notlar.

sert, aykırı, eleştirel, çoğunlukla gerçekle hayalin ince çizgisinde varolmaya çalışan yeraltı edebiyatı; alkolizmin, cinselliğin, sıradışılığın, küfrün dışa vurumudur.
özellikle dostoyevski nin yeraltından notları türün okunmaya değer kitaplarından biri.

ben kötü bir insan değildim. ne aksi bir adamım, ne de uysal biriyim. ne alçağın biriyim, ne de namuslu, ne onurlu biriyim, ne bir kahramanım,ne de bir korkak. ben hiçbir şey olamadım.

yazılanlara baktım da bazıları tekrara girecek olsun.

edebiyat, sanat iyi olanı, biçimsel olarak ve içeriksel olarak güzel olanı anlatmak gibi bir misyon ediniyor genellikle kendine. işte söz sanatları, tek ve büyük aşk anlatıları, iyilerin kazanması vs gibi.

fakat yeraltı edebiyatı başlığında diğer sanatları da düşünecek olursak. edebiyat/sanat güzel olanı, güzel bir şekilde anlatmak zorunda değil. zaten bu belli bir doğrunun olmadığı ve hiç bir zaman da olmayacağı sanat sanat için mi yoksa halk için mi gibi bir tartışma.

yeraltı edebiyatı bu güzel olanı, güzel bir şekilde anlatmanın anlamsız olmasından çıkıyor biraz da.

evet eril dil olacak, evet cinayet, fuhuş, uyuşturucu olacak, üstte yazan birine katılıyorum toplumdan dışlanan, sevilmeyen bir anti-kahramanı olacak.

bu sizi rahatsız edebilir, zorlama gelebilir, bu edebiyatı seven insanlar boş insanlar gelebilir. amma lakin ki bu edebiyatı seven, elimden geldiğince çoğu kitabını okuyan biri olarak değildir.

elbette eleştirilebilecek kısımları var. örneğin bandrol işi yazılanlardan bir tanesi.

fakat ruhumuzun asi, tutunmayı reddeden, kontrollü dibe vurmaktan hoşlanan fakat modern hayat koşullarında bu tarafını elimizden geldiğince baskı altına alan bizleri, akşamları sigaramızı yakıp, bu türe ait kitaplar eşliğinde asla yaşayamayacağımız hayatları, olayları okuma keyfini küçümsemek de hoş değil.

son olarak:

asilerin,
kaybedenlerin,
hayalperestlerin,
küfürbazların,
günahkârların,
beyaz zencilerin,
aşağı tırmananların,
yola çıkmaktan çekinmeyenlerin,
uçurumdan atlayanların...
dili, sesi yeraltı edebiyatı...