yüzyıllık yalnızlık

buendia ailesi ile macondo kasabasının, gelişiminin ve çöküşünün paralel olarak anlatıldığı, gabrial garcia marquez romanı. hayatımdan okuduğum en muazzam şeylerden biri.

hangi karakter kimdir, ne iş yapar onu açıklayıp, karakterleri karıştıranların akıllarındaki soru işaretlerini gidermeye çalışacağım. bir çok okuyucunun yaşadığı sorunu bende bundan 3 sene önce ilk okuma denememde bende yaşamış, kitabı fırlatıp küfürler savurmuştum. sakin bir zihinle okuyunca her şey yerli yerine oturuyor.


bundan sonrası bolca spoiler içerir.

------------

1. kuşak

ursula ıguaran

buendiaları çekip çeviren yüce, ulu, bilge şahsiyet. ömrünün sonuna kadar aileyi ayakta tutmuş, o öldükten sonraysa aile paramparça olmuştur. hayatının büyük bir bölümünde şekercilik yaparak ailenin geçimi sağlamıştır.

jose arcadio buendia

macondo’nun kurucularındandır. kasabanın nereye kurulacağını, düzenin nasıl olacağını, evlerin nereye yapılacağını belirleyen şahsiyet. melquiades’in getirdiği icatları alır, tanrıyı gafil avlayıp fotoğrafını çekmeye çalışır, kasabanın kurucularını yanına alıp yeni yerleri keşfe çıkar, karısının sakladığı altınları yalvar yakar alıp simya uğraşında kullanır, buzu ilk gördüğü zaman buzun dünyanın en önemli icadı olduğunu söyler. melquiades'in: ''soyun atası ağaca bağlanır, sonuncusunu da karıncalar yer.'' sözünde olduğu gibi, delirdiği zaman bahçedeki kestane ağacına bağlanmış, ölene kadar ağacın altında yaşamıştır. kitap boyunca bir kaç yer hariç tam adıyla anılmıştır.
öldüğü zaman gökten çiçek yağmıştır.

2.kuşak

jose arcadio

ursula ve jose arcadio buendia'nın büyük oğulları. jose arcadio buendia, karısı ve beraberlerindekiler yeni bir yerleşim yeri aramak için yola çıktıklarında dünyaya gelmiştir. macondo’da dünyaya gelen ilk çocuk kendisi değil kardeşi albay aureliano buendia’dır. iri yarı, sık saçlı, kocaman aletli olarak anlatılır. pilar ternera ile olan ilişkisinden bir çocuğu olacağını duyunca macondo’ya gelen çingenelerle beraber gitmiş, yıllar sonra geri dönüp üvey kardeşi rebeca ile evlenmiştir. bu evlilik sonrasında anneleri ursula tarafında evden kovulmuşlardır. kimliği hiçbir zaman öğrenilemeyen biri tarafından da öldürülmüştür. genellikle jose arcadio olarak geçer.

albay aureliano buendia

ursula ve jose arcadio buendia çiftinin ikinci çocuğu olan albay, macondo'da dünyaya gelen ilk insandır. sessiz, içine kapanık ve meraklı biri olarak tarif edilir. önsezileri çok kuvvetlidir. çocuğu yaşındaki remedios’a aşık olmuş ve onunla evlenmiştir. kuduz bir köpeğin ısırdığı kadını öldüren askerleri gördükten sonra macondo’da isyan başlatmış ve başarılı olmuştur. isyan sonrasında arkadaşıyla beraber general victoria medina'nın güçlerine katılmak için macondo’dan ayrılmıştır. ömrünün büyük kısmını savaşlarda geçmiş, bir yerden sonraysa değerlerinden uzaklaşıp, güç zehirlenmesi yaşamıştır. bunun farkına varınca muhafazakarlarla bir anlaşma imzalayıp savaşmayı bırakmış, gümüş işçiliğine geri dönmüş ve macondo’da son nefesini vermiştir.
pilar ternera ile ilişkisinden oğlu aureliano jose dünyaya gelmiştir. kitapta aureliano buendia ya da albay aureliano buendia olarak geçer.

amaranta

ursula ve jose arcadio buendia çiftinin üçüncü ve son çocukları. üvey kardeşi rebeca ile beraber büyümüşler ve aynı adama aşık olmuşlardır. pietro crespi’nin rebeca’yı tercih etmesi üzerine ne olursa olsun onların evlenmesine mani olacağına dair yemin etmiştir. büyük ağabeyi jose arcadio macondo’ya döndükten sonra rebeca ile evlenmiş, pietra crespi kendisine kalmıştır. ama pietra crespi’nin bütün yalvarmalarını karşılıksız bırakmış ve onun intiharına yol açmıştır. daha sonra küçük ağabeyi albay aureliano buendia’nın silah arkadaşı albay gerineldo marquez ile bir gönül ilişkisi olmuş ama onunla da evlenmemiştir.
albay gerineldo marquez’in ortada olmadığı bir zaman da, elinde büyüyen yeğeni aureliano jose(küçük ağabeyi albay aureliano buendia’nın oğlu) kendisine olan aşkını itiraf etmiş ama onada karşılık vermemiştir. ömrünün sonuna kadar kimseyle evlenmemiş, bakire kalarak ölmüştür.

3. kuşak

arcadio

pilar ternera ve jose arcadio’nun gayr-i meşru oğulları. annesinin pilar ternera oldunu hiçbir zaman öğrenememiştir. albay aureliano buendia ve arkadaşları savaşa giderken macondo'nun yöneticisi olarak tayin etmişlerdir. yönetici olduğu dönemde güç zehirlenmesi yaşamış, halkı baskı altına almıştır. işi iyice azıtınca babaannesinden dayak yiyip koltuğundan olmuştur. tekrar başa geçtiğinde muhafazakar güçler macondo'ya saldırmış ve arcadio'nun güçleri yarım saatte yenmişlerdir. yenilgi sonrasında yakalanıp kurşuna dizilmiştir. annesi olduğunu bilmediği pilar ternera'yla bir ilişki yaşamak istemiş, ondan karşılık alamayınca santa sofia de la piedad ile evlenmiştir.

aureliano jose

albay aureliano buendia ve pilar ternera'nın oğulları. halası amaranta'nın elinde büyümüştür. amaranta'ya aşkını itiraf etmiş ama karşılık bulamamıştır. tiyatroda arama yapan askerler tarafında öldürülmüştür.

(albay aureliano buendia'nın on yedi oğlu daha olmuş, on yedisi de aynı gün öldürülmüştür. macondo'ya tren getirende, buz fabrikası kuranda albay'ın oğullarıdır.)

4. kuşak

4. kuşak ve sonra ursula ve jose arcadio buendia'nın büyük oğulları jose arcadio'nun oğlu arcadio'dan devam etmiş, albay'ın bütün oğulları öldürülmüştür.

güzel remedios

santa sofia de la piedad ve arcadio'nun kızları. yüzünü göreni delirtecek kadar güzeldir ama bunu hiçbir zaman umursamamıştır. erkeklerin tavırlarını aptalca bulur. evin içinde çıplak gezer. macondo'da düzenlenen karnaval'da kraliçe seçilmiştir.
bahçede çarşaf katlarken rüzgarla beraber uçup gitmiştir.
(en sevdiğimdir)

aureliano segundo

santa sofia de la piedad ve arcadio'nun oğulları ve jose arcadio segundo ikiz kardeşi. ismi aureliano olanların tersine sakin ve meraklı değil, atak ve heyecanlı bir yapısı vardır. karısı fernanda güzellik kraliçesi olarak macondo'daki karnavala getirilince ona aşık olmuş, uzak bir yerde yaşayan fernanda'nın babasına gidip kızı istemiştir. bu evlilikte istediğini bulamayınca petra cortes'e sığınmıştır. metresi petra cortes'le beraber hayvancılık yapıp çok kazanmıştır. kazandığını partilerle yiyip bitirmiş, ömrünün sonunda metresiyle beraber piyango işine girmiştir.

jose arcadio segundo

santa sofia de la piedad ve arcadio'nun oğulları ve aureliano segundo'nun ikiz kardeşi. kardeşinin aksine sakin bir yapısı vardır. melquiades'in yazdıklarının şifresini çözmeye çalışmış ama başarısız olmuştur. muz şirketinde çalışan işçilerin haklarını korumak için uğraşmış ama başarısız olmuştur. devlet tarafından susturulmak istenen işçiler ve işçi yakınlarıyla beraber kurşuna dizilmiş, öldü sanılıp vagona koyulmuştur. kendine geldiğinde vagondan kurtulmuş ve macondo'ya geri dönmüştür. macondo'ya geri döndükten sonra kendisini melquiades'in yazmalarını çözmeye adamıştır.

5. kuşak

reneta remedios(meme)

aureliano segundo ve fernanda'nın kızları. annesinin isteği üzerine rahibe okuluna gitmiştir. arkadaşının evinde gördüğü mauricio babilonia'ya aşık olmuştur. mauricio babilonia eve girmeye çalıştığı sırada, fernanda'nın bahçeye yerleştirdiği korumalar mauricio babilonia'yı belinden vurmuş ve babilonia sakat kalmıştır. bu olay sonrasında aklını yitirme noktasına gelen meme, ömrünün sonuna kadar konuşmamış, suskunluğu tercih etmiştir. annesinin bulduğu bir rahibe okuluna yerleşmiş, ömrünün sonuna kadar macondo'ya dönmemiştir.

jose arcadio

aureliano segundo ve fernanda'nın oğulları. annesinin isteği üzerine roma'ya gitmiştir. ilahiyat okuluna başladıktan kısa bir süre sonra okulu bırakıp meczup bir hayat yaşamıştır. macondo'ya döndüğünde büyük ninesi ursula'nın sakladığı altınları bulmuş, savurgan bir hayat yaşamaya başlamıştır. evinden kırbaçlayarak kovduğu arkadaşları tarafından içki dolu havuzda boğularak öldürülmüştür.

amaranta ursula

aureliano segundo ve fernanda'nın kızları. annesinin isteği üzerine brüksel'e gidip rahibe okulunda okumuştur. ailedeki kadınların çoğunun tersine oldukça modern ve açık görüşlüdür. brüksel'de tanıştığı gaston ile evlenip macondo'ya geri dönmüştür. ursula'nın ölümünden sonra harabe haline gelen buendia malikanesi eski eski haline getirmeye çalışmıştır. eşi gaston işi için brüksel'e döndüğü yeğeni aureliano ile beraber olmuş, macondo'ya döneceğini haber veren gaston'a aureliano'yu sevdiği söylemiştir. aureliano'nun yeğeni olduğunu hiçbir zaman öğrenememiş, oğlu aureliano'yu doğururken ölmüştür.

6. kuşak

aureliano

meme ile mauricio babilonia'nın oğulları. annesi ve babasının kim olduğunu ömrünün son anlarına kadar öğrenememiştir. doğduktan sonra annesinin kaldığı rahibe okulundan macondo'daki fernanda'ya gönderilmiş, fernanda öldürmeyi beceremediği için ev hapsine mahkum edilmiştir. ninesi hayatta olduğu süre boyunca dışarıya adımını atmamış, evin içinde gizlenmiştir. hayatının melquiades'in yazmalarını çözmeye adamış ve başarılı olmuştur. amaranta ursula ile birbirlerine aşık olup evlenmişler, bu evlilikten aureliano doğmuştur.
amaranta'nın teyzesi olduğunu hiçbir zaman öğrenememiştir.

aureliano

amaranta ursula ve aureliano'nun oğulları, son buendia. büyük büyük ninesi ursula'nın akraba evliliğinde doğacak çocuklarda korktuğu gibi kuyruklu doğmuştur. melquiades'in: ''soyun atası ağaca bağlanır, sonuncusunu da karıncalar yer.'' sözünde olduğu gibi karıncalar tarafından yenerek öldürülmüştür.

--------

elimden geldiğinde kim kimdir açıklamaya çalıştım. buendialar dışında kimseyi anlatmadım çünkü onları karıştıracağınızı sanmıyorum.
eğer kitabı azami dikkatle okursanız karakterleri pek karıştırmazsınız. zaten bir paragraf için iki farklı aureliano'dan ya da jose arcadio'dan bahsedildiğini pek görmezsiniz. sadece dikkat istiyor, abartıldığı kadar zor bir kitap değil.


unutmadan ekleyeyim, 184. sayfada başlayan bölümü tekrar tekrar okuyun. bundan yıllarca önce yazılmış bir kitabın geçerliliğini nasıl koruduğunu gözleriniz ve yaşamınızla bir kez daha görürsünüz. edebiyat budur!

pastirmalicorekle gereksiz anılarını öğrenelim serisinde bugün:

okulda zoraki okutulduğu için büyük olasılıklar okurken fenalık basmıştı beni. aynı şey ince memed'de de başıma gelmişti çünkü bilmiyorum zorla güzellik olmuyor sanırım. birde insan bir kitaba zamanında soğuyunca o soğumayı aşması da zor oluyor. yoksa gabriel garcia marquez'in yazımına kötü bir şey asla diyemem. ama konuya ilginiz yok onun başına o gelmiş bu olmuş yok sınavda şunu sorarlar derken o güzelliği kaçırıp kötü bir anı olarak hafızanıza kazınıyor böyle.

içerisinde şöyle bir paragraf bulunmayan kitap:

detaylı bilgi için

böylesine değerli yapıtlarla ilgili yazarken azami dikkat lütfen.

karakterleri birbirleriyle karıştırmadığınız ve olayları hiç kaçırmadığınız sürece dünya edebiyatının en güzel kitaplarından birini okuyacaksınız. ancak bir noktada olayı kaçırırısanız ya da kim kimdi diye sormaya başlarsanız geçmiş olsun, en anlaşılmaz ve çekilmez kitaplardan birini okuyacaksınız.

hiç beğenmediğim, döne döne aynı olayların olduğu, aşırı sıkıcı kitap. amma övmüşsünüz. sanki dünyadaki en iyi kitap bu. net söylüyorum alakası bile yok. gaza gelip kitapçıya koşmayın.

bu kitaba verilebilecek en doğru ad yüzyıllık yalnızlıkmış ve vermişler tebrik ediyorum. okuması bence inanılmaz zordu ve bitirmek için inat etseydim geçen süre yüzyıl gibi gelirdi. yalnızlık da cabası. ama dediğim gibi bence böyle. yoksa bu kitap bir çok listede var ve çok iyi kitap olduğu söylenir. sadece ben henüz anlayacak kadar olgun değilim.

kitaba başladığım ve bitirdiğim sürenin arası epeyce uzundur. okurken severek okuduğum ama bırakınca da bir hafta elime almak istemediğim nadir kitaplardandır. okurken, ‘bu kimdi ya!’ ya da ‘başlarım böyle işe, bu neydi şimdi!’ dediğim çok olmuştur. nitekim bitirdiğim ve iyi ki okuduğum dediğim kitaplardan biridir.

içinde ölümden, akraba evliliğine, idamdan, çeşitli hastalıklara dair neredeyse hayata dair her şeyi barındıran über marquez kitabı. okunmalı, okutulmalı.

baş döndüren bir büyülü gerçekçilik romanı. her karakterin başından geçen olaylardan onlarca roman çıkabilecekken yazardaki nasıl bir zenginliktir ki tek bir romana sığdırmış hepsini. yazar aklının bütün sınırlarını zorlamış, hayal edilebilecek her şeyi etmiş, tüm birikimini, tüm yeteneğini bu kitapta bıraktı, artık kendisine hiçbir şey kalmadı sanıyorsunuz okurken.
kitabın başındaki soy ağacı yetersiz geliyor. okurken bir kağıda soy ağacını kendinizin çizmesini, karakterlerin başından geçen olayları not almanızı tavsiye ederim. yoksa aurelianolardan, arcadiolardan başınız dönecektir.

kitap okumaya yeni yeni başlamış, kitap okuma alışkanlığı henüz oturmamış kişiler için uygun bir kitap olduğunu söyleyemem. cümlelerin süslü oluşu, olay örgüsü ve karakterlerin fazla oluşu kitabı anlamakta biraz engel oluyor. ben kitabı 4 sene önce okumaya başladım ve bitiremeyip yarıda bırakmıştım. o zamanlarda kitap okumaya yeni başlamıştım. daha sona tabi fazlaca kitapla haşır neşir oldum. kitabın kalanını da şimdi yeni bitirme başarısını gösterdim. üst seviye anlatış tarzını benşmemek kolay değil. kitap, bir sülalenin yüz yıllık sürecini ele alıyor. kitapta tarih bir çok kez tekerrür ediyor. ensest ilişkiler, akraba evlilikleri bir hayli fazla. aslında ilk okuduğumda kitabı bırakmama sebep olan kısımlardan birisi de bu olaylardı. kitabın konusu da bu ilişkilerin getirdiği felaketler. bir ailenin başına gelen bu dramatik olayların sebebi olarak gösteriliyor. söylenilene göre yazar bu kitabı yazarken kendi gerçek yaşantısınsan kesitler almış. biraz da fantastik olaylarla süsleyip bu kitabı yazmış. kitapta büyüler doğa üstü olaylar da mevcut. yazarın üst düzey anlatımına bu kurgular da biraz renk katmış. okumak isteyen olursa,kitaba başlarsanız hemen bırakmayın diye küçük bir tavsiye de veriyim

yazarının üzerinde 16 sene düşündüğünü, 1.5 senede de yazdığını söylediği kitap.

tüm erkek karakterlerin isimlerinin aynı olduğu kitap.

yazarının arka kapakta; "okuttuğum kimse şaşırmadı, içinde yazan her şey sıradan" tarzında bir söylemi olan ama içinde bitmeyen yağmurlar, tanrının fotoğrafını çeken/çekmeye çalışan bir adam, uykusuzluk hastalığı gibi enteresan olayların olduğu kitap.

yazdığı dönemde, kitapta hikaye ile yumurta akı yanığa iyi gelir diyen ve bu yıllarda iyi geldiğine emin olduğumuz kitap.

marquez'in ruhu şad olsun. güzel ama birazcık sıkıcı bir kitap.

yarın bu saatlerde herkes netflix'in yüzyıllık yalnızlık uyarlamasına sövecek, heyecanla yerimi aldım bekliyorum. kitabı okuyanlardan bayılanlar sinir krizi geçirenler olacak. marquez'in ahını aldılar, adam vermemişti film haklarını hayatı boyunca. o da biliyordu çünkü uyarladığı kitaptan daha iyi tek bir film yok dünyada, film dediğiniz şey nihayetinde çerezdir. kitap öyle değil, kitapla çok şahsi bir ilişki kurarsın, sen yönetirsin o filmi. dikkat ve emek ister. hele yüzyıllık yalnızlık gibi muhteşem bir yaratıcılık patlamasının, edebi zaferin, hayat dolu kıpır kıpır bir anlatının değil filmini bir sahnesini bile çekmezsin. çekmişler güya, yarın ak gt kara gt ortaya çıkar.