avrupalılar o kadar keşif ve buluş yaparken doğulular ne yapıyordu sorunsalı

kuma kız bebek gömme challenge yapıyorlardı.

islam'ın altın çağından bihaber olanların tuhaf yorumlar yazdığı başlık. avrupalılar o keşifleri, doğudan aldıkları bilgileri yerinde ve doğru kullandığı ve sürekli geliştirdiği için yapabildi ki doğu ondan çok daha önce zaten müslümandı*.

doğu cehalete sonradan yenik düştü maalesef ve hâlâ o cehaletten rahatsız olmayan, hatta ona övgüler yağdıran bir profile sahip olduğundan milim ilerlemiyor. sorunumuz din değil, okumuyor ve bununla övünüyor olmak.

sizce ne yapıyor olabilirler diyeceğim başlık.

doğuyu bir şekilde aşağılayalım da mantıklı mantıksız, doğru yanlış önemli değil şeklinde tanımlar girilmiş. avrupa'yı övebildiğimiz kadar övelim doğuyu aşağılayalım düşüncesi bence çok doğru bir yaklaşım değil değerli yazarlar. ilk önce başlıkta doğulular yazılmış ama daha çok müslümanlar veya orta doğulular üzerinden yorumlar yapılmaya çalışılmış. bu sebeple açıklamalarımı ben de bu doğrultuda yapacağım.
sadece 15. yüzyıla kadar 150'nin üzerinde meşhur müslüman bilim adamı mevcuttur ve insanlar astronomiden coğrafyaya, zoolojiden tıbba kadar birçok alanda çalışmışlardır.* bugün adı resmi adlarının dışında insanlar tarafından isim koyulan yıldızlardan 2/3'si müslümanlara aittir. ayrıca avrupalıların yaptıkları keşif ve buluşların birçoğunun temeli müslüman dünyasında yapılmıştı.* dahası avrupa o keşifleri yapmaya başladıkları sıralarda engizisyon mahkemeleri hala birçok bilim adamını idam ettirmiş veya dinlerinden çıkarmıştır ve yine aynı dönemlerde farklı işlerle uğraşan kadınlar cadı addedilip yakılmıştır. tabii ki özellikle 15. yüzyıldan sonra müslümanlar bilimde geri kalmışlar ve garip garip sebeplerle bilimi geri plana atmışlar. sonrası herkesin malumu. kısacası her toplum zamanı gelince bilimi eline almıştır ama dönem dönem bu durum değişmiştir. hatta sanılanın aksine müslümanların elinde çok uzun süre kalmıştır.(şu an bilimle uğraşmayan tek grup olsalar da) o yüzden belli bir coğrafyayı ön plana çıkarıp diğerlerini sürekli aşağılamak sizi marjinal veya entelektüel yapmaz. aksine sizi yanlışa sürükler.

halifelik için savaşıyorlardı.
(bkz: ridaniye savaşı)

ibadetle meşguldüler biz ibadetimizi tam yapalım islamı yaşayalım allah bize yardım edecek kafasındalardı şuan bile israili yenmek için göklerden ebabil kuşlarının gelip taş atacaklarını falan sanıyorlar ciddi ciddi buna inanıyorlar haha gelmediyse biz islamı tam yaşayamadık kafasındalar böyle bir kısır döngü içindeler.

avrupalılar dan önce bilim tarihinde doğunun yaptığı buluşlar ve robotlarlardan söz edilirdi.
saatler ve yaptıkları buluşlar ile hala avrupanin takdirini kazanan bazı robotik buluşlara imza atmışlardır. iskenderiye özellikle bilim için önemli noktalardan biriydi. ünlü bilim insanları ve tıp müderrisleri buradan yetişir yahut eğitiminin gelişimi için buraya gelirdi. (hekim filmini izlerseniz ingiliz bir hekim in eğitim için doğuya geldiğini görürsünüz)
fakat timur'un kütüphaneleri yakması, bilim de kendilerini ilerde görmeleri ve kendini beğenmişlik ile giderek gerilemiştir. önceden doğudan bilgi almaya gelen batılılar önemli kitapların çevirisini yapıp doğu yu gecmeye başlamıştir. ve öyle bir noktaya gelmiştir ki yetiştirmeye imkanı kalmamıştır doğunun..

doğulular, batıdan aydın ithal ediyordu.

ancak şu gerçeği göz ardı etti. batıdan aydın ithal etmek çözüm değildi. çünkü batının aydını, batıya özgü idi. batılı aydının fikri yaklaşımı; doğunun derdinin dermanı değil, bilakis doğunun mahkumiyetinin sebebi idi.

bu durum analizini; doğulu aydın, batılı perspektif ile değerlendirdiği için; çözümü batının bilimine ve kültürüne itaat etmekte buldu. aslında çözüm; itaat etmek değil, rekabet etmekti. ancak rekabeti batılının silahı ile yapmak; işi içinden çıkılmaz bir hale getirdi.

batı bilimini, batılının enstrümanı ile değerlendirmek, doğuyu batıya mahkum etti. doğulu kendi enstrümanını kullanmaya başladığı zaman, ilk etapta kendini keşfedecektir. kendi şahsiyetine kavuştuğu zaman, batı ve batının sistematiği ile rekabet edecektir.

16. yüzyılı konuşuyorsak habsburg hanedanlığı beşinci charles'ın (charles quint) kutsal roma imparatorluğu ideolojisiyle avrupa kıtasındaki toplumları katolik hristiyanlık siyasetiyle birleştirme hedefi vardı. ancak fransa kralı françois (okunuşu fransua), birinci süleyman'dan (bkz: kanuni sultan süleyman) yardım ister ve osmanlı'nın avrupa seferleri protestanlara zaman kazandırır. böylece protestanlık mezhebi avrupa'da güç kazanır.
detaylar için emrah safa gürkan - historik 16. bölüm

istanbul merkezli osmanlı devleti bir zamanlar süper güçtü. unuttuğunuz kısım burası galiba. süper güç olduğu için avrupa'da katolik baskısından kaçan yazarlar, alimler, tüccarlar, sanatçılar osmanlı devleti'ne sığınıyordu. ancak osmanlı padişahlarının hepsinde gavur = böcek, pislik, ezik mahlukat düşüncesi hakimdi.
yani leonardo da vinci bile olsanız sırf müslüman olmadığınız için padişah suratınıza bile tükürmüyordu.

nitekim birinci süleyman saltanatı'nda pargalı ibrahim paşa osmanlı devleti dış siyasetini tek başına yönetiyordu. zaten has odabaşı iken sadrazam olmuştu. osmanlı devlet geleneğine aykırı bir makam/kariyer sıçraması. pargalı ibrahim paşa tasarım, sanat, teknoloji konularına özel bir ilgi duyuyordu.

birinci süleyman da boş adam değildi. ancak bazı insanlara gereğinden fazla güven duyuyordu. emrah safa gürkan da bundan bahsetmiş.

dediğim gibi osmanlı süper güçtü. özellikle akdeniz coğrafyasında korsanları destekliyordu. akdeniz kıyı şeridi antik çağlardan beri balıkçılık teknolojilerinin geliştiği coğrafyadır. nereden biliyoruz, yapılan arkeolojik kazılarda yontma taşlardan troll balık tuzaklarına rastlanıyor. sanıyorum ki bir iklim krizi sebebiyle akdeniz'de kıyı balıkçılığı bitmiş.
görüldüğü üzere osmanlı devleti pek de insan hakları, emek, özel mülkiyet gibi kavramlara değer vermiyordu. yağmacı bir ekonomisi vardı. ordu sefere çıkmazsa kazan kaldırıyor, padişaha isyan ediyordu. çünkü osmanlı ordusu ganimetlerden ve cüluslardan geçiniyordu. bunun dışında osmanlı ordusu sefere çıkacağı zaman tımarlı sipahi sistemindeki toprak ağalarının çiftliklerinde çalışan eli silah tutan erkekleri askere alıyordu. istanbul'dan yola çıkan orduya konya'dan, karaman'dan, mersin'den askerler dahil oluyordu ve ırak seferi yapılıyordu.
anlaşılacağı üzere özel mülkiyet yok, özel alan diye bişey yok, islam düşüncesiyle ülke yönetiliyor. 1200'lerde anadolu'ya gelen osmanlı ailesi buradaki yerel tarikatlarla iş birliği yaparak büyüdü. zaten moğol istilası'ndan canı çıkan halk osmanlı beylerine kısa sürede tebaa oldu. geçmişine bakıldığında bir anadolu beyi iken büyük bir imparatorluk kurdu. normalde böyle olmaz. sülalenizin tarihinde zaten büyük bir imparatorluk vardır ama yıkılmıştır, siz tekrar hanedanları birleştirmek için mücadele edersiniz. en kolayı da siyasi evliliklerdir. osmanlı hanedanı mevcut siyasi boşluktan faydalanarak büyüdü. roma tarihi'ne bakmak lazım orası için.

biz avrupa merkezli tarih anlatısıyla bunları öğrendik. şimdi yeni bir tarih inceleme metodu popüler oldu: karşılaştırmalı tarih ile psikanaliz. çeşitli kaynaklardan tarihi kişiliklerin psikolojik durumlarını da analiz ederek bir tarih yazma anlayışı ortaya çıktı. günümüzde batı'da kölelikle ün yapmış tarihi kişilerin heykelleri devriliyor. çünkü bu kişiler yaptıklarından zerre utanç duymamışlar. batı'da günlük tutma alışkanlığı olduğu için bazı şeyler daha net biliniyor.

öyle bilim, sanat, buluş diye tezahürat yapıyorsunuz ama farklı düşüncelere hiç saygınız yok. hemen yasakçı zihniyetiniz uyanıyor. her şeye duyar kasıyorsunuz falan. bazen diyorum ki humanizm düşüncesi bu topraklardan mı çıktı. avrupa birliği marşı olmasına rağmen türkiye daha çok sahiplendi bu düşünceyi.

galiba başkası adına konuşmayı çok seven bir toplumuz.
neyse özetle 16. yüzyılda ve öncesinde hem doğu'da hem batı'da din merkezli uniform toplum ve imparatorluk ideolojisi vardı. anadolu2da sunni islam'ın bu kadar yoğun olmasının sebebi ecdadınız osmanlı'dır. nitekim avrupa'da böyle olmamıştır. katolik hristiyanlık karşısında protestanlık mezhebi yayıldı ve denge unsuru oldu. sekizinci henry'nin ingiltere'de anglikan kilisesi'ni kurmasıyla katolik mezhebi iyice zayıfladı.
nitekim ardından fransa katolik olmasına rağmen protestanları desteklemiştir.
protestanlık mezhebi ilerleyen yıllarda lütercilik, kalvinizm, kapitalizm gibi ideolojilerin orijini olacaktır.

yani bilim, buluş, teknoloji gibi 21. yüzyılın kutsalları protestanlık orijinli mülkiyet kavramıyla hız kazandı. kanuni sultan süleyman döneminden beri bunu anlamayan, ekonomisini köleler üzerinden döndüren osmanlı devleti çok tabii olarak çökecektir.

edit: ekleme - osmanlı devleti süper güçtü diyorum ya. bazı bilimlerde osmanlı devleti çok ilerlemiştir ancak kütüphanecilik sorunu vardır. ben tarım alanında uzman olduğum için oradan söyleyeceğim veteriner hekimliği konusunda çok detaylı kitaplar yazılmış. atlarla ilgili hastalıklar, bitkisel tedavi yöntemleri falan çok detaylı araştırılmış. avrupa veba'dan kırılırken osmanlı devleti o kadar ciddi bir salgınla karşı karşıya kalmadı. yapı mimarisi konusunda mimar sinan gibi bir deha yetiştirmiş. demircilik konusunda ağır toplar dökecek ve istanbul'un surlarını delecek kadar gelişmişlerdi. müzik alanında 250'den fazla makam sistemi oluşturulmuştu.

ama işte soru ne?
1. osmanlı ekonomisi ordu merkezliydi. osmanlı ordusu'nun geçtiği şehirler ihya oluyordu.
2. osmanlı yeniçerileri padişah katledecek kadar güçlendiler.
3. osmanlı ordusu ıslahatları kabul etmedi.
4. osmanlı'da matbaa benimsenmedi. bu yüzden kütüphanecilik sorunu vardı. bilimsel eserler tozlu raflarda çürüdü. matbaa teknolojisi hızla yayılsaydı bütün bu bilgi kaynakları sarat kütüphanesinde binlerce yıl muhafaza edilebilirdi. oysa saray hattatları kanonik dini eserleri çoğaltmakla meşguldü. hat sanatı diye bir ucube sanat uydurmuşlar ne yazdıkları belli değil.
5. arapça harflerle ilkel matbaa teknolojisi uyumsuzdu. bence olmazdı. dilde sadeleşme ve harf devrimi gerekiyordu. halk birinci süleyman'a bile 'gavurlarla iş tutuyor, gavur padişah bu, gavur hürreme nikah da kıydı' diye laf edermiş. yaaa sen hacca gidenlere kervansarylar yaptır, zenbilli ali efendi gibi din ailemlerine sahip çık, muskalı gömlekler giy gene de sana gavur diyecekler. (bkz: siyasal islam)
6. batı'da sanayi devrimi yüz yıl gibi kısa sürede çok hızlı geliştirildi. osmanlı devleti saray uleması çok konservatif oldukları için teknolojik gelişmelerden çok geç haberdar oldu.
7. osmanlı devleti dış politikada halifelik ünvanına çok güvendi. her mektupta arap dünyasının kafasına vura vura 'ben sizin halifenizim' derdi. oysa arap dünyasında halife olmak için peygamber soyundan gelmen gerekir. kendini müteceddid (mehdi) sanan padişahlar bu gerçekle yüzleştiklerinde hicaz diye bir eyalet yoktu artık.
8. oğuz türkü olan osmanlı hanedanlığı asya'da köklerini kaybetmiştir. oğuz yabguluğu mirasını devam ettirseydi günümüzde rusya federasyonu diye bir devlet olmazdı.

biyolojik köklerini muhafaza etmek ve korumak yerine arap masalı dinlere tapan bence 'sapkın' osmanlı hanedanlığı pek doğal olarak mustafa kemal gibi bir lider tarafından anadolu'dan kovulacaktır. tarihiyle övünen osmanlı hanedanlığı ve neo-osmanlıcılar ne yazık ki yanlış tarihle övünüyor. bizim olmayan bir tarihle övünüyor. mustafa kemal atatürk ise bize doğru tarihi gösteriyor: karaman yörüklerini, yani oğuz yabguluğu'ndan kalan halkları.

başlığın altından bol bol cehalet ve anakronizm akıyor maşallah.

yiyip içip sığır gibi yatıyordu, ya ne olacağıdı? doğu diye tabir edilen bölgenin güzellemesi yeni çağ dolaylarında son bulmuş yukarıdaki entrylerde. neden? çünkü coğrafyanın kader olmadığı o dönemki keşiflerle anlaşılmıştır. batının en büyük iki pazarı venedik ticaret aş ve ipekyolu holdingspor eşeğe ters binengillerin eline geçince adamlar pes etmemiş, alternatif bulmuş. bunu yaparken de salgınlarla uğraşmışlar. bizimkilere bakıyorsun şaibeli bi kütüphane var-ki onu getiren de batılı bir asker-, o da yandıktan sonra bilim durulmuş. kütüphanenin varlığı da coğrafyanın güzel olması. hava güzel, su tatlı, toprak bereketli, haliyle bilim de oradaydı. zamanla toprağın hikmeti kayboldu, bilim batıya kaydı. doğuda iklim yarım derece değişsin, hemen savaş çıkar kelle gider. çünkü gıda yok. doğunun kıtlığa tahammülü yok. arayış yok. doğunun mücadelesi sadece toprak için olur, çünkü o rahatlık bozulsun istemez.

rahatlık insanı tembelleştirir. bugünkü birçok şeyi eşeğe ters binen adamlara değil, bastığı yerde yediği lokmada diken olan adamlara borçluyuz. (bkz: bulgurun toplumları geride bıraktığı gerçeği/@et voila)

çocuk tecavüzü, kadın cinayeti ve canlı bomba alanlarında faaliyet gösteriyorlardı.

3. murat yobaz şeyhülislamın fetvasıyla rasathane bombalatıyordu. neymiş? göklerde melekleri çıplak izlemek günahmış. matbaa bile 300 yıl geç gelmiştir osmanlı'ya. avrupa yardırırken osmanlı geriye gidiyordu. sonrası da herkesin malumu.

deve sidiğini sek mi içelim tonik mi katalım diye tartışıyorlardı.

o kadar keşif ve buluşun kaynağı olan keşif ve buluşları yapıp 'boşa harcıyorlardı'.

doğulu dedikleriniz rusya ve çin değilse sorun yok, çünkü onlarda keşif ve buluş yapıyordu. osmanlı'ya gelirsek araplarla ve farslılarla iç içe olup islam ve fars kültürü altında kafayı bozup geriye geriye gittiler.

matbaaya ve bisiklete bile şeytan işi diyorlardı en basitinden. gerisini siz düşünün. bir de daha eskiye giderseniz gazali denen herif felsefeye, matematiğe vs. karşı çıkıyordu.

bilimi içselleştirebilecek toplumlar öne geçecektir.
evrim kanunu bile içselleştiremeyen toplumlar ise geri kalmaya ve yönetilmeye devam edilecektir.
dini değil bilimi seçerseniz ilerlersiniz.

meleklerin bacaklarına bakan rasathane 'leri taşla sopa ile basmakla ve şeytan uşağı hezarfen gibi bilim insanlarını fizan'a sürmekle meşgul idiler.ne yaratıcı bir kafa ama öyle değil mi?

o zamanı bilmem ama şu an sözlüklerde, x'te ecdada sövüyor kendileri bir bokmuş gibi.