beyin yakan tramvay ikilemi

işin içine yapay zekanın böyle bir durumda ne karar vermesi gerektiği girince iplerin koptuğu ikilem. bunu açıklayan güzel bir video linki bırakıyorum.

raylarda bağlı olan o tek kişi zengin ise hayatta kalır hacılar. en azından bu toplumda.

insanlar kendi aldıkları kararları yüzünden kimsenin zarar görmesini istemezler. ancak bunun temelinde her zaman hümanizm yoktur. çoğunlukla suçluluk hissinden veya cezalandırılma korkusundan dolayı bu şekilde davranırlar.

işte bu ikilem tam da burada devreye giriyor. burada koşul belli. yani ya o düğmeye basıp bir kişinin ölmesini sağlarsın ya da basmayıp beş kişinin ölümüne neden olursun.

dikkat ederseniz bir kişinin ölümünden bahsederken sağlamak dedim. beş kişinin ölümünden bahsederken ise neden olmak. okuduğunu anlayan bireyler için gayet açık ama ben yine de açayım biraz.

bir kişinin ölümünü sağlarken insiyatif yani karar alırsınız, beş kişinin ölümünde ise yön değiştirme kararı almadığınız için neden olmuş olursunuz.

olayın hukuki boyutunu bu arada hukuk okuyorumcu arkadaşlara bırakıyorum. ama başka bir ihtimal yoksa* ben beş kişinin ölmesindense bir kişinin ölmesine sıcak bakardım.

*dört kişiyi kurtarma fikri bir kişi kurtarma fikrinden daha cazip geliyor bana.

bendeki tek ikilemi "tramva mı tarmavy mı ?" olan sorudur.

cok degisik versiyonlari bulunur. ya o 1 kisi tanidiginiz sevdiginiz birisi olsa, mesela anneniz? yine de 1 kisiyi öldürmeyi mi tercih ederdiniz, yoksa tanimadiginiz 5 kisiyi mi?
asil ortaya cikartmak istedigi ise sudur;

zaten dünya nüfusu gereğinden fazla çoğaldı bırakalım herkes kaderini yaşasın.

yürürken karıncanın üstüne bile basmamaya dikkat eden biriyim, ama öyle bir durumda kalsam sanırım çoğunluğun yaptığı gibi yapardım.
yinede hangi seçeneği seçersen seç üzüleceksin.

eğer oradaki tek adam einstein gibi biriyse 5 değil 500 kişiye tercih ederim. nicelik değil nitelik önemli.

trene drift yaptırıp iki rayı birden ezerim.

eylemsizlik sonucu mu pişmanlık duyarım yoksa olağan akışını bozduğum bir şey için mi pişman olurum bilmiyorum. iki türlü de pişman olacaksam hiçbir şey yapmamayı yeğlerim.

eğer imkanım varsa neden orada olduklarını anlamaya ve hangilerinin daha zeki olduğuna göre seçim yapardım. eğer biri zeki ise beş kişiyi gözümü kırpmadan ölüme terkedebilirim. hoş bir davranış değil ama öyle. şöyle bir ihtimal de mümkün tabii. treni durdurmak için hızlı bir düzenek kurmak. bunun için zaman gerekli. fizik ile her şey yapılabilir.

psikopatik özellikleri keşfetmeyi sağlayabilecek problemlerden bir tanesidir. burada seçim yapmaya zorlanan kişinin müdahale edip etmeyeceği test ediliyor. makasa müdahale ettiğiniz zaman kendi ellerinizle birinin ölümüne doğrudan müdahale etmiş, o gücü kullanmış oluyorsunuz. etmediğinizde ise sonuç ne olursa olsun, sebebi siz olmuyorsunuz. psikopatik özellik gösterenler genellikle çok kişi kurtarma bahanesi ile aslında birinin ölümüne sebep olduğu için haz almış oluyor. tabii deneyin doğru şartlarda test edilmesi gerekiyor.

çok da beyin falan yakmaz. mesele tanrıcılık da oynamak değil. liderlik ve karar alıcılık noktasında ne kadar yeterli olunduğunu ölçen bir test. özellikle firmaların c-level yönetici adayları ile, askeri ve politik alanlarda karar alıcı olacaklar üzerinde yapılmaktadır.

good place dizisinde de yer verilmiş problemdir. tek kişinin sevdiğiniz biri ya da ailenizden biri olma ihtimalinde ve bunun gibi bir sürü işin içinden çıkılamaz derecedeki olasılıkla sınanıyorsunuz. karar vermesi çok zor. her durumda biri ölüyor ya da etki etmek istemeseniz de insani bir içgüdüyle değiştirmek istiyorsunuz. hiçbir şey yapmamanızla gelen vicdani bir yük de var.

önceden planlanacak bir durum değil sanırım. başımıza gelirse düşünürüz.

bu ikilemde sorumluluk alıp daha az kişinin ölümüne sebep olmak ile sorumluluk almadan(!?) daha çok kişinin ölümüne sebep olmak arasında bir ikilem mevcuttur.
buradaki sorun şudur, daha çok sayıda kişinin canı, daha az sayıda kişinin canından daha mı değerlidir? söz konusu kişiler arasında özellik farkı gözetilmediğinde cevap basittir bana kalırsa, daha çok can kurtarmak esas olmalıdır.

her halükarda seçim kişiye aitken, sorumluluktan kaçılamaz. kolu çekmemek de bir sorumluluktur.

şu mevzunun beyin yakan ikilem olarak konuşulduğu bi ülkede yaşamak.. her şeye mızrak atıyoruz bi tek helikoptere atmıyoruz o yüzden çok medeniyiz.

doğru manevra ile 6 kişiyi de ezebilirsiniz.

tramvay ikilemi

yaklaşmakta olan bir tren var, 5 kişiyi mi kurtarırdınız yoksa diğer taraftaki 1 kişiyi mi, sorusuna dayanan ikilem.