beyin yakan tramvay ikilemi

trenin gittiği istikamete hiç karışmazdım. böylelikle ihale bana kalmaz.

sosyal fobi sahibi bireyler için şöyle nefis bir versiyonu da bulunan problem:

soruyu zorlaştıralim.

tek yatan kişi sevgiliniz
5 kisi icindekilerin 3'u arkadasiniz. biri fucklastiginiz digeri sevgilinizi aldattiginiz kisi.
alin size ahlak simdi bakalim kimi kurtaracaksiniz.

ben oturur ağlardım. işleri bana kaldıysa vah ki ne vah.

katıldığım bir seminerde eğitimci, bu ikilemi anlatıp "kimi kurtarırdınız?" sorusunu sorunca ben de dahil herkes, "5 kişiyi kurtarırdım." dedi ama "ya diğer taraftaki o bir kişi, sevdiğiniz biriyse ne yapardınız?" diye sorunca herkes, sevdiği kişiyi kurtaracağını söyledi. bunun üzerine, eğitimci de "normal şartlarda herkes ahlaklıdır ama işin içine duygular girince, gördüğünüz gibi işler değişiyor." demişti...

beyin yakmayan, mantık zorluğu içermeyen bir ikilem.

insanların ahlak anlayışını ortaya koyuyor sadece. doğru cevap yok. herkesin söylediği cevap doğru. herkesin ahlak anlayışı bir değil çünkü.

sevdiklerim için dünyayı yakarım...

bu sorunun cevabını "1 kişi mi ölsün yoksa 5 kişi mi" ikileminden başka bir yerde aramak gerekir. kişilerin iyi mi kötü mü olduğunu bilmediğiniz, kimin akıbetinin nereye varacağını tahmin edemediğimizi varsayalım: her iki durumda da birilerini öldürmeye zorunlu tutuluyor iseniz siz bu seçeneklerden mesul değilsinizdir. yani 1 veya 4 kişinin ölmesi sizi ölümlerden sorumlu tutmaz. kişi, iradesinin gücü ölçüsünde sorumludur. tramvayın bu noktaya gelmesinde kendisi sorumlu olmadığı için sonrasından da mesul değildir. dini açıdan ele alırsak, sizin x kişisine yaptığınız iyilik eğer başka birilerinin acı cekmesine sebep olduysa siz bundan mesul değilsinizdir. çünkü insan zihni bu kadar büyük olasılıkları hesap edemez. elbette ki irade sahibi varlıklar olarak yaptığımız hareketlerin sonuçlarını düşünerek hareket etmek bizim sorumluluğumuzdur ama gücümüzün yetmediği yerde takdir oyunu planlayan, senaryoyu bu noktaya getiren kişide/varlıktadır. allah/yahve/god/tanrı nasıl olmasını münasip gördüyse öyle olacaktır.

yani şair diyor ki, bu ikilemde ölen kişilerin tek sorumlusu ikilemin oluşmasına sebep olan kişidir.

bu sorunun cevabı belli sadece sen nediyeceksin diye merak ediyorlar o kadar. beyin yakmıyor vicdan yakıyor.

hepsini öldürmenin bir yolu yok mu?

erdemli davranmak zorunda değiliz. kimseyi kurtarmak zorunda değiliz.

neden seçimi ben yapmak zorundayım ki. koskoca tranvay başka kimse yok mu.

(bkz: metrobüs tramvay ikilemi)
(bkz: serbest çağrışım)

"yaşayanların bir çoğu ölümü hak ediyor ve ölenlerin bir kısmı da yaşamayı hak ediyor. yaşamı onlara verebilir misin? o halde hak, hukuk adına ölüm buyurmakta çok acele etme; çünkü en bilge olanlar bile her şeyin sonunu göremez." gandalf.

baktım beş kişi arasında devletin bahçelisi ya da malum kişi var. tramvay sahanlığına oturur, fürülü fürülü diye ıslık çalarken bir yandan da yıllar sonra ilk sigaramı tüttürürm. kırç kırç kırç kırç kırç.

illa aksiyon almak gerekiyorsa 5 kişiyi kurtarmak daha mantıklı. zaten kuranda mealen bir insanı kurdarmak bütün insanları kurtarmak gibidir diyor. 1x günah x5 sevap işlemiş oluyoruz.

azdan az çoktan çok gider.

iki defa başka raya yönlendiriz olur biter