harf devrimi

ben osmanlıca bilen adamım. bazen ben bile bir kelimeyi okumaya çalışırken yavaş kalıp düşünüyorum. neden? kardeşim o, ö, u, ü harfleri kelime başındaysa elif ve vav ile ortada ya da sonda ise vav ile; ı ve i harfleri kelime başında ise elif ve ye ile kelime ortasında veya sonundaysa ye harfi ile gösteriliyor. kelime türkçe kökenli ise medli elifle başlıyor. e ile başlıyorsa bazen hemzeli elif ile başlıyor. kelime ortasında e var ise yazılmıyor. ama belli hece sayısı var ise yazan stiller de var. kelimenin etimolojik köklerine göre bazen ortada hiç sesli harf gösterilmiyor. metne göre doğaçlama tahminlerde bulunmak zorundasınız.
atatürk sırf harf devrimi ile bizi şu zulümden kurtardığı için bile milli bir kahramandır.

eninde sonunda olacak olan bir devrimdi. yani osmanlı devleti yıkılmasaydı bile bizzat padişahlar yapacaktı bunu. neden mi? şundan:
sultan ıı. mahmud'un reformları ve tanzimat fermanından sonra, osmanlı padişahlarında bir değişiklik görüldü. padişahlar artık, opera ve klasik müzik dinliyor, batılı tarzı kıyafet giyiyordu. arapça ve farsça öğrenen padişahlar, artık bunun yanında fransızca öğreniyordu. yemekler artık masada yeniyordu. böyle bir süreç sonucunda alfabenin aynı kalacağını sanmak saflıktan öteye gitmezdi. yani herşey bizzat ecdat tarafından batılı hale getirilirken sıranın alfabeye gelmemesi mümkün değildi. kaldı ki latin alfabesine (bkz: azerbaycan) bizden önce geçmişti.

adı üstünde devrim. yapmayı değil devirmeyi, yok etmeyi amaçlamaktadır. ondan sonra bugün geldiğimiz nokta tam ortasından ikiye bölünmüş bir millet. atatürk bu milleti tam ortasından ikiye böldü. hatta üçe böldü. bu da öyle bir enerji ve zaman kaybına neden oldu ki. cumhuriyet kurulalı 100 yıl olmuş hala afrika kabilelerinden halliceyiz. almanya japonya gibi 2. dünya savaşından bitik çıkan ülkelere bak bir de türkiyeye. adamların 30 40 senede yaptığını biz 100 senede yapamadık. yarısını bile yapamadık. bir de onca avantajımıza rağmen. kemalizmin bu ülkeye bedeli çok ağır oldu.

arap alevisi bir kadın arkadaşım vardı suriyeli. liseye kadar türkiye'de okumuş, burada bitirmiş, şam'da tıp fakültesine girmiş. o anlatıyordu, arapçayı konuşmak başka, düzgün yazıp okumak başka diyordu. anadili olan bile epey sıkıntı çekermiş. neyse, zaten olacak olan bir değişikliği pat diye değiştirmiş kemal paşa. değişiklik olduğunda bu topraklara yabancı bir şey zaten girmemiş, var olan yasallaşmış.
benim esas merakımı çeken şey hiç kimsenin şu soruyu sormamış olması:
"sayın gazi paşamız. latinin alfabesi var. denize döktüğümüz yunan'ın alfabesi var. arabın, pers'in de var. onları geçtim yahudi'nin habeş'in, eskilerden finikelilerin, hattilerin hititlerin likyalıların da alfabesi var. doğuya gidiyorum, hintin alfabesi var, tamil'in kendi alfabesi var. ındo çin alfabe kaynıyor. çinjaponya alfabeye ihtiyaç duymayıp resimlerle bayağı bir medeniyet kurmuş. rus'un slav'ın kendi alfabesi var. söylemeye utanıyorum gürcü'nün kendi alfabesi var. af buyrun ermeninin bile var. bir biz türklerin yok. oysa anadolu'nun 7bin senelik sakini bizdik. mayalar, aztekler bizden olmaydı. her beyaz insan bizden türemeydi. vardır bir alfabe.
yok mu? hiç mi yok?"
he valla dünyanın etrafında döndüğü 16 devlet kurup 15ini batıran bizlerin bir alfabesi, bir yazı sistemi yokmuş.
(runic demeyin sakın.)

1 kasım 1928'de türkçe'nin ses yapısına uymayan eciş bücüş arap harflerinin kaldırılıp yerine latin esaslı yeni türk alfabesi'nin getirilmesi olayıdır. ayrıca osmanlı'nın kullandığı arap alfabesi temeline dayalı osmanlıca(osmanlı türkçesi), orijinal arap alfabesi olmayıp arapça'da olmayan p, j gibi ünsüzleri barındıran iranlıların son şeklini verdiği arap-iran alfabesiydi. harf devrimi, başbuğ atatürk'ün türk milleti için yaptığı en önemli devrimlerdendir. türk tarihinde harf devrimi'nin kökeni taaa ikinci abdülhamid'e kadar dayanır. rusya türkleri'nden olan eğitimci-yazar-fikir adamı kırımlı gaspıralı ismail, türk dünyası'nda başta eğitim olmak üzere gerilikleri ortadan kaldırmak için her türlü alanda yenilikleri savunan ceditçilerin en önemli üyelerinden birisiydi. daha sonra bu fikir; yusuf akçura, sadri maksudi arsal, mirza fetali ahundov, ziya gökalp, zeki velidi togan, ahmet ağaoğlu, enver paşa gibi döneminin türkçü aydınları tarafından savunulmuştur fakat bu zorlu işin uygulaması mustafa kemal'e kalmıştır.
atatürk, harf devrimi'ne ilk olarak istanbul'un sarayburnu semtinde başlamıştır ve yeni türk harfleri'ni yurt gezileriyle birlikte tüm türkiye'ye tanıtmıştır. türk devrimi'nin önemli devrimlerinden birisi olan 1928 harf devrimi kutlu olsun!.. teşekkürler ata'm..
latin alfabesi, öyle önemli bir alfabedir ki yazı sistemi olarak latin alfabesi dışındaki yazılmış metinlerde ne yazdığının anlaşılması için ilgili metne romanizasyon(latin harflerine çevirme) yapılır. ayrıca latin alfabesi'nin kökeni, romalılardan önce italyan yarımadası'nda büyük bir uygarlık yaratmış olan etrüsklerin runik yazısına dayanır, romalılar daha sonra etrüsklerden runik yazıyı öğrenip ve bu yazıyı geliştirip günümüzdeki haline getirmiştir.
mustafa kemal paşa'nın 1928'de istanbul-sarayburnu'nda latin alfabesi esaslı yeni türk alfabesi'ni türk milletine tanıtması
harf devrimi sonrasında dönemin gazetelerinin çizdiği bir karikatür

olacak duaya amin denmiş.

hep dikkatimi çeken bir şey olmuştur: yabancı liderlerin atatürk'ün yaptıklarını överken birinci sıraya koydukları devrim bu olmuştur.
adamların benim bilmediğim bir şeyi bildiklerini düşünmüşümdür hep

atatürk'e saldıranların en sık dayandıkları devrim. üstüne çok yazıp çizmeye gerek yok, sebebi gayet basittir: gazi paşa tamamen memleket yararını gözeten biriydi, doğu'nun bilim üretmekten aciz oluşunu da görüyordu. bilim batı'da üretildiğinden burayla bir bağlantı kurmak istedi. emin olabilirsiniz ki eğer bilimin merkezi bağdat, şam, kahire vb. olsaydı şu an hâlâ arap alfabesini kullanıyorduk. batıtapar değil kısacası bu adam, tek derdi milletini ve yurdunu yüce kılmak.

atatürk ve devirdaşları sırf bunun için bile minnettarlıkla anılmalı. osmanlıca ve zorluklarına gayet hakim biri olarak en basit şekilde anlatmam gerekirse kafa yoran var epey, kitle eğitimine asssla uygun değil. şöyle ki elyazmasında, kitapta, gazetede, mektupta, fermanda, resmi yazışmada, levhalarda, kitabelerde, maliye kayıtlarında ayrı ayrı hatlar kullanılır, celi sülüs, rika, divani, siyakat, nesih, matbu gibi gibi… her biri ayrı bir alfabe gibidir, sıfırdan öğrenmek gerekir. şimdi ikisini bilen üçünü bilmez, ihtiyaç olmadığından tabii. bir ara bu karışıklığı enverî hatla gidermeye çalıştılar da tutmadı... enver paşanın çok komik bir girişimidir. dil devrimi işinin bir de siyasi yönü var, osmanlı zihin dünyasıyla köprüleri atmak, ki bu da ayrı gerekliydi. iki yönden de hayırlı oldu yani. harf devrimi yapılmış en lüzumlu, en halkçı devrim. eski alfabeyi okuyup yazan vicdan sahibi herkes bunu söyler zaten. ecdadd sevdalıları da ağlayıp duracaklarına öğrensinler, ama nargile kafede vaaz vermeye benzemez. sen niye öğrendin derseniz, tarih bölümündeyken merak sardık, sonra zorluklarını görünce çelınc gibi algıladım ve ben çelınclara dayanamam. iyi ki çince filan çıkmadı karşıma o ara.