kanuni sultan süleyman

babasını deviren türk hükümdarlarını asya hun devletine kadar götürebiliriz ama o kadar geriye gitmeden babasının dedesini devirdiğine hatta rivayete göre öldürtüğüne şahit olan bir adamın devletin en parlak dönemi sayılan bir zamanda oğlunun isyanını normal karşılamasını beklemek bana çok mantıklı gelmiyor.

(bkz: halit ergenç) i aklıma getiren osmanlı padişahı.

osmanlı devleti'nin çökmesinin esas müsebbibi olduğunu düşündüğüm padişah. biliyorum çok linç yiyeceğim. insanlar yaptığı fetihleri vs. gösterecekler fakat babası yavuz'dan öyle büyük bir hazine almıştır ki o hazinenin son kuruşuna kadar fetih yapmıştır. fetih yapmıştır ama gittiği yerlerde kalıcı olmamızı sağlayan hamleler yapamamıştır maalesef. ayrıca kadınların yönetime bu kadar gizliden karışması da onun dönemine denk gelir. şehzade mustafa'yı öldürtmesi de başlı başına büyük bir skandaldır. kendi döneminde çok güçlü hatta faydalıdır da ama kendinden sonrasına bıraktığı ortam ve miras ne yazık ki onun eseridir ve devletin gerilemesinin başlangıcının hazırlayıcısıdır.

kendisinden önce gelen "dahi" hakanların ekmeğini güzelce yemiş, cihana hükmetmiştir. ancak öngörülü bir padişah olmadığından, türlü entrikalara yenik düşerek geleceğin padişahını katletmiş, kendisinden sonra osmanlı yavaş yavaş çökmeye başlamıştır.

iktidarı döneminde müslüman kanından gayrı kan dökmeyen babası yavuz sultan selim'in aksine; müslim gayrimüslim kanı diye ayırım yapmayan padişah.

babası yavuz da kanuni de fatih in ekmeğini yemiştir yaptıkları ile dolaylı olarak çöküşün ilk adimlarini atmışlardir.

aksini söyleyen ile sabaha kadar kaynak gostere göstere tartisirim.

bu dünya sultan süleyman a kalmamış sana mı kalacak.

yavuzun ekmeğini yediği doğrudur da. kendisi at sırtında ömür geçirmiştir seferden sefere koşmuştur. burada kendini sembolik bir konuma oturtup hiçbir etkin faaliyette bulunmayan padişahlar varken benim babam yavuz olsa ben de kanuni olurdum demek abesle iştigal ediyor. öyle filmlerde dizilerde gördüğü gibi hürremin dizinin dibinde oturmamıştır kendisi. cenk meydanına çıkmaya hazırlanırken vefat etti adam. ha batının dediği kadar muhteşem midir tartışılır bence de fatih ve yavuz daha büyük isimler.

roxelana haseki hürrem sultanın kocasıdır.

kanuni sultan süleyman 'ın fransua' ya mektubu. tevazuda süleyman gibi olun. buradan

korfu seferi diye adlandırılan seferi esasen doğrudan italya roma seferi olan imparatordur. mevsim yüzünden geri çekilmek zorunda kalınmıştır.
tıpkı büyük dedesi mehmet gibi gözü roma tahtındaydı. önce italya sonra ispanya'yı alarak kayzer-i rumluğunu yani roma imparatorluğunu herkese kabul ettirmek istiyordu. başarabilseydi sezar ünvanını alır belki de kanuni sezar sultan süleyman olarak anılırdı. düşmanları meydan savaşlarından kaçmasa başarırdı da, fakat o çağda meydan savaşındansa şehir ve kale fethetmek bir hayli zorlaşmaştı.

normal sözlük'teki formu tantuni sultan süleyman olan osmanlı padişahı.

başıma bir iş gelmeyecekse başarısız bir osmanlı padişahıdır. diyeceksin ki neden? bir kere babasından kalan hayvani bir hazine ve toprak var. tamam fetihler yapmış ve en uzun süre tahtta kalan padişah olmayı becermiştir ama zamanın ruhunu anlayıp devletine esas sıçramayı yaptıramamıştır . o dönem avrupalılar yeni yerler keşfederken donanmalarini güçlendirirken bu konuları es geçmiştir. zaten celal aga'nın dediği gibi, hint okyanusunda sürekli sopa yedik.

şarkıda geçen sultan süleymana kalmadı kalmazdaki süleyman bu değildir.

evlatlari isyan etti mi yoksa buna mecbur mu birakildilar bu bir tartisma konusudur.bizi aşar.ama hem hükümdar unvani tasiyip hem de evlatlarini boğ(durt)mak bna tezat geliyor.bir orta yol bulunabilirdi.devletin devami vd. demeyin kürekle vururum kafaniza.evlat kendi kanindan canindan arkadas , idam nedir,boğdurtmak nedir,asmak kesmek biçmek nedir? avrupadan emsal gösterenlere doğu-batı ayrımını da göz önüne almalarini salık veririm.puşkin'in erzurum seyahatinde doğulularda zayıflık olarak gördüğü mistisizm,merhamet vb. değil bahsettiğim. mekanik bir ahlak da değil.sadece az buçuk farkliliklar.

osmanli zamaninda avrupanin , avrupada topragi olmasina ragmen avrupali olarak görmedigi 2 devletten biriydi osmanli devleti (digeri icin (bkz: rus imparatorluğu) . biz hala avrupaya meylediyoruz
ama övünülen tarihe rağmen avrupa bizi asla iceri almaz, hala mantalite ve kabul etmesek de aşılmaz bir anlayış farkı var.cok daha başka farklar da var ama tepki toplamamak adına yazmıyorum.seversiniz ya da sevmezsiniz avrupayi ve temel düşünce yapilarini ne bnim ne de avrupalinin umurunda değil ama kuş kadar yunanistanla aşık atmaya calisioruz.yau yunanistan nedir kimse de demior ki yau oğlum ne diyonuz yunan senin sikletinde mi? bir zamanlar gırgır gecilen yunanistan şu an egede hava kuvvetleri vuruş gücü açısından bizden üstün.bunu emekli kuvvet komutanlarindan da azimsanmayacak sayida kabul eden var.hantalliktansa biraz daha ufak ama sıkı olmak yeğdir.boksla uğraşanlar bunu bilir.

neyse diyelim yörüngeden baya kaydık lakin kanuni şöyle iyidir böyle kıyaktır falan ama en nihayetinde insandır.bna göre hataları da çoktur.en basta megalomandır.ama avrupanin stratejik derinliginden ve devlet idare etmeyi sadece asıp kesmekten ve yağmadan ibaret saymamasi,bilimden yararlanmasi ve bunu taklit etmeden, orijinalliği de koruyarak yapmasi osmanliyi bitirmistir.kanuni zamaninda olmasa da etkileri onun zamaninda baslar.tohum onun zamaninda atilir.çöküşün tohumu.kanuni 30 yil savastiysa 10 yil da tertemiz zevküsefaya bulanmıştır.tabi kendi icin.2. selimin tahta cikar cikmaz icki serbestisini saglamasi bosuna degildir.

osmanli iyidir güzeldir vs. hersey güllük gülistanliktir...

değildir abicim değildir. tarihi damıtarak yeniden tarih yazılmaz.tortular rahatsiz eder düşünen insanı.

yazı uzun oldu.tarih gibi zemini kaygan bir sahtebilime böyle bir noktadan girmek istemezdim ama iste neylersiniz ki düşünmek de gerekiyor.

cogito...

ad litteram...ad oculos

ha bir de

argumentum ad hominem...

vakitlice ölmediği için krize sebebiyet veren sultan. osmanlı'da padişahların 50-55 yaşlarında ölmeleri şarttır çünkü 20'lerinin başlarında çoluk çocuğa karışırlar, böylece 50'lerinde öldüklerinde varisleri 30'larını geçmemiş olur. bir sultan tahta 25 civarlarında geçmelidir, genç ve dinamik olmalıdır. kanuni'ye dek pek çok padişah ya 50'lerinde öldü ya da geç yaşta baba olduklarından çocukları tahta çıktığında pek yaşlı değildi. kanuni'nin ise genç yaşta çocukları oldu ve uzun da yaşadı. bu durum, 50'lerine ve 60'larına geldiğinde halkın ve güç odaklarının onu kocamış görmesine ve dinç birini istemesine neden oldu, oğullarının da tahta çıkma yaşları geliyor hatta yavaştan geçiyordu*.

bu istek önce mustafa üzerinde yoğunlaştı, bir yerden sonra birinin birini yemesi bir zorunluluk halini aldı. kanuni osmanlı'nın en büyük sultanlarından olduğundan yaşlı da olsa kendisine karşı isyan başlatmak zor iştir, haliyle mustafa'da bunu pek göze alamadı; biraz daha yaşlanmasını ve güçten düşmesini bekledi. bu bekleyiş ise kanuni'nin tehlikeyi görüp onu boğdurtması ile neticelendi. bu durum onun egemenliğini daha da sağlamlaştırdı ve yaklaşık 10 sene sonra değişim istekleri bayezid üzerinde odaklandığında bayezid'in mustafa'ya nazaran çok daha güçsüz bir durumda işe başlamasına neden oldu**. her ne kadar isyanı göze alsa da desteği çok daha az olduğundan başarılı olamadı ve o da boğduruldu. eğer süleyman 1566'da değil 1546'da ölse idi yerine mustafa çıksa 31, mehmet çıksa 25 yaşında çıkar ve sağlıklı bir değişim yaşanmış olurdu; ne genç aslanın ne da yaşlı aslanın diğerini yemesine gerek olmazdı.

bunun bir diğer örneği de 2. bayezid için geçerlidir, bayezid süleyman'a nazaran çok daha güçsüz ve dirayetsiz bir hükümdar olduğu için değişim isteklerinin üzerinde odaklandığı selim isyan edebilmiş ve mücadeleyi kazanmıştır***. eğer selim'de mustafa gibi geri dursa, babası her ne kadar çok güçsüz bir figür de olsa boğdurulurdu.

özetle, eğer bir potansiyeliniz varsa onu uygulayacak cesarete de sahip olmalısınız. yoksa potansiyeliniz ile birlikte yok olursunuz. uygularken de yok olabilirsiniz elbette* ancak bu çok daha şerefli olacaktır.

kanuni sultan (1.) süleyman, osmanlı devletinin 10. padişahı ve osmanlı'nın 2. halifesi olup yavuz sultan (1.) selim'in oğludur. sultan süleyman, trabzon doğumludur. kanuni, sanıldığının aksine öyle çok da abartılacak bir padişah değildir; mirasyedi, vizyonsuz ve çapsız bir tiptir çünkü kanunî'nin babası yavuz selim, yaptığı fetihlerle hazineyi ağzına kadar doldurmuş ve yavuz'dan sonra gelen hiçbir padişah, yavuz kadar hazineyi dolduramamıştır.
kanuni süleyman, devrinin en vizyoner ve ileri görüşlü devlet adamları olan piri reis, seydi ali reis, sokollu mehmed paşa gibi dehaları ufak çıkarlar uğruna harcamıştır. mesela sokullu mehmet paşa'nın 3 büyük kanal projelerinin hepsi yapılsaydı şu an tarih bambaşka olurdu. don-volga kanal projesinin yapılamamasında kanunî'nin yanında özellikle kırım hanlığının da çok büyük bir suçu var. o dönemde kırım hanlığı'nın girayları, ufak çıkarlar uğruna projenin gerçek sahibi sokollu mehmed paşaya destek vermemiştir. haliyle de don-volga kanalı'nın geri kalan üçte birlik bölümünü ruslar kazmıştır. yine aynı şekilde süveyş kanalı projesi, o dönemde radikal dinci kadızadeliler tarikatı yüzünden başlamadan bitmiştir. istanbul boğazı'na alternatif, karadeniz'de taşımacılığı geliştirmek için sakarya-izmit kanalı projesi de o bölgenin tımarlı sipahileri ve ayan aileleri yüzünden 7 kez yarım kalmıştır.
celal şengör, kanunî'den nefret eder mesela.

[www.amazon.com/Day-Empire-H... day of empire] isimli kitabın yazarı çinli, filipinli, amerikalı melezi `amy chua` ablayı selamlayarak başlıyorum. devlet-i aliyye bir hiper güç müdür, değil midir, bakalım...

kanunî sultan süleyman, hayata bir adım önde başlamıştır. yavuz sultan selim gibi bir padişahın oğlu olmasıyla `devlet-i aliyye`içerisinde kimseye tanınmamış bir imkanı yakalamış, babasının dedesine baskıları neticesinde şehzade oğlu iken sancağa çıkma şansını elde etmiştir.

tahta çıktığında hali hazırda dolu bir hazine, sağlam bir ordu ve istediği her şeye erişebileceği zenginlikte sınırlara ulaşan bir mülkün sahibiydi. bir padişah daha ne ister... diyecekken hürrem'in sesi kulağımda yankılanıyor.

kısa tutacağım. aklıma geldikçe zatı alilerine yapılan eleştirilerden gitmeye çalışayım:

kanuni sultan süleyman han hazretlerinin en çok tenkit edildiği mesele şehzade mustafa'nın katli meseledir. lakin kendisini bu konuda haklı çıkaracak en net hadise babasının, dedesine karşı yaptığı askerî harekattır. böyle bir hadiseye şahit olmuş kanuni'nin şehzade mustafa'ya daha fazla iltimas tanıyamazdı. tarihi kaynaklardan tespit edebildiğimiz kadarıyla şehzade mustafa doğuştan liderlik şartlarına malik bir fert görünümü ve karizmasıyla kanuni'den sonra, belki de kanuni'ni de korktuğu gibi kendisi sağ iken tahtın en büyük adayıydı. katlinden sonra çadırındaki sandıktan çıkan kitaplar adeta fatih sultan mehmet han hazretlerinin izinden gittiği izlenimi veriyor. şehzade mustafa, halk tarafından sevilen, gittiği sancaklarda güzel faaliyetlerde bulunan, yiğitliği ile yeniçerinin gönlünde yer etmiş bir isim. diğer kardeşlerini toplasanız bir şehzade mustafa etmiyor. tabi burada saray dedikoduları da kulağımıza çalınmıyor değil. hürrem'in çocuklarından birisi padişah olsun diye şehzade mustafa'nın ayağını kaydırmak için rüstem paşa ile oyunlar çevirdiği hep söylenir. bu iddiaların en büyüğü şehzade mustafa'nın safeviler ile mektuplaşmasıdır. gel gelelim bu dedikodular hep birer dedikodu olmakla kalacak lakin benim kanaatim şu ki şehzade mustafa'dan sonra devlet-i aliyye çöküşe geçmiştir. zira ondan sonra bu denli bir isim görmüyoruz.

hürrem'in sesi kulağımdan gitmiyor. hadi gene hürrem sultan diyelim de, neyse... ankara savaşı'ndan sonra devlet-i aliyye sultanları eşlerine nikah kıymayı bırakmışlardır. bunda en büyük sebep yıldırım bayezid'in eşinin timur'a esir düşmesidir. kimin neyi olduğu bilinmeyen cariyeler sayesinde kimse hak iddia edemeyeceği için devlet-i aliyye açısından gayet yerinde bir tercihtir. hürrem'de kırım'dan gelen cariyelerden birisidir ve cazgır yapılı birisi olması sebebiyle haremde kendine yer edinmiş, neticesinde uzun bir zaman sonra devlet-i aliyye sultanı ile nikahlanan bir kadın olmayı başarmıştır.

tam 46 yıl tahtta kalan 10. osmanlı padişahıdır. 1494/1566 yılları arasında yaşamıştır.
babası |.selim
annesi ayşe hafsa sultan'dır.
4 kez evlenmiştir.
edebiyata ilgisi vardır ve şiirlerinde kullandığı mahlas muhibbi'dir.
en önemli padişahlardan biri olarak gösterilir.