yenge

aileye evlilik yoluyla katılan kadınların genel adı. abinin, kardeşin, amcanın veya dayının karısına denir.

sen bizden değilsin, aileye yabancı olarak kalacaksın demenin kısa halidir. hiç demem, bana denmesini de hiç istemem.

anadolu'da önce evin bir kızı, sonrasında ise dış kapının mandalı olarak görülen kişidir.

güzel olanı makbuldür.

yenge deme lazım olur.

nuri alço'nun ilgi alanıdır.

gördüğüm yenge muamelesi bu. anlatsam, bu kadar açıklayıcı olmazdı. pes.

el suremeyeceginiz, göz süzemeyeceginiz, abladan hallice ama namahrem olduğu da her bir harfinde belirtilen kadın. "yenge" kavramının ulkemizde farklı kültürler ve farklı bakış acilarindan algılanışı üzerine güzel bir kitap önerebilirim.
iletişim yayınlarından çıkan "yengeler cumhuriyeti" kitabını mustafa ciftci ve tanıl bora derlemiş.

seslenildiğinde bileziklerini şıkırdatarak efendim yengemm diye mutfaktan çıkar gelir.
genelde azıcık delidir.

normalde hiç hoşlanmadığım bir kelimedir. lakin son zamanlarda o kadar çok kullanıldı ki, erkek arkadaşımın ailesi tarafından kabûl gördüğümü hissettirdiğinden dolayı sevmeye başladım. *

oğlum o senin yengen yengen

hafif kıroluk barındıran kelime.

bu kelimeyi çekirdek aile içerisinde erkek kardeşin eşine, sülaleye yaymamız durumunda dayı-amca eşlerine hatta daha büyük ailelerde kuzenlerin eşlerine yenge dendiğini görürüz. eski türkçe de "yanga"'dan gelir. muhtemeldir ki eski türkler de yanga kelimesi düğünlerde evlenen kızın rehberdarı olan kadınlar için kullanılıyordu. tabii burada şuna dikkat etmek gerekiyor; bu kelimenin birden fazla anlamı vardır yada olabilir. benim kendi çapımda yaptığım araştırmaya göre bu yanga kelimesi bugün bizim düğünlerde "sadıç" adı verdiğimiz erkeklerin yardımcısı rolünü üstlenen erkeklerin tam tersidir. yani kadının yardımcısıdır. buna da eskiden yanga denirdi. elbette günümüze kadar evrilmesinde şunu diyebiliriz, anlam ve kullanım bakımından köklü değişiklik olmuştur, günümüze kadar nasıl evrildiği hakkında bilgileri tam derleyemedim.

ama farklı bir anlam olarak şunu da ekleyebiliriz; yanga kelimesi evrilirken yenge anlamına günümüz türkçesinde değil de daha eski türkçe de kavuşmuştur. yani eskiden yanga yerine yenge denmeye başlanmıştı. peki ne anlamda kullanılıyordu? yenge, aileye sonradan katılan ve akrabalık bağı bulunmayan kişilere denmeye başlamıştı. bugün yanga yenge olarak kullanılırken köklü değişiklik olmuştur demiştim ama aynı şeyi eskiden kullanılan yenge kelimesine diyemeyiz çünkü günümüzde ki ile neredeyse aynı, bir kaç değişiklik dışında.


kısaca yenge yanga'dan gelmekte olup eski türkçe de sadıçın kadın versiyonuydu. daha sonra yenge olup akrabalık bağı bulunmayan gelinlere kullanılmıştır. günümüz de ise neredeyse aynı anlamda kullanılır.

aşkı memnu der geçerim.

erkek kardeşin, abinin, amcanın, dayının, kankanın, kuzenin karısı.

en sevmediğin hitap.
bana yenge diyeni vururum.
o kadar kızıyorum.

gerçek kesit'teki semih'in utanmadan hallendiği kardeş karısı. *

bir de benim zihnimde bir "yenge saçı" kavramı var. işte şu bana göre bir yenge saçıdır:

yenge ve enişte türkçeden çıkarmak istediğim bir kaç kelimeden ikisi.

araştırmacı salih tezcan türkçeye ait bu sözcüğün etimolojisini "yeni abla" demektir diye açıklar.

çeşidi bol olan lokantalar içinde şöyle bir deyim vardır.

"maşallah lahmacundan yengene, içli köfteden eniştene kadar bulunmayan yok."

en sakat akrabadır.