evrende düzen mi yoksa kaos mu var sorunsalı

her şey kaosa meyillidir ve evren de de bu kaos halinin en üst noktası hakimdir. biz bu kaos ortamında varolabilmek adına kendimizce bazı düzenlerin olduğunu düşünüyoruz. bir referans noktası oluşturmaya ve bu noktadan itibaren olan/olabilecek her şeyin sistematiğini anlamaya çalışıyoruz ki bu kaos ortamında düzen tesis edilebilsin, varlığımızın bir amacı olsun.

oysa evrende her şey kaosa sürüklenir. her madde düzensizliğe meyillidir. maddeyi geçtim artık insanlar bile kaosla varolabiliyorlar. düzen, monotonluk, yarın ne olacağını bilebilme hepimizi sıkıyor. kısaca bizler kaosun çocuklarıyız. kronosu hapseden zeusun da allah belasını versin.

sürekli biri diğerini takip ediyor sanki. bu döngü de çeşitli yasam formlarının gelişimine olanak tanıyor, yani evrim de paralel bir seyir takip ediyor. seyrettiğim belgesellerden çıkardığım sonuç bu.

kaos olsa gezegenler birbirine çoktan girmişti. yani düzen var.

tartışılır ve olaya nereden baktığına göre de değişir.

sen dersin ki kaos yok, zira ortada işleyen bir matematik var. bir der ki madem ki düzen var bu kadar boş gezegen niye? demek ki bu bir enkaz ve bir kaos var.

bütün bu kaosun içinde bir düzen olduğu çok belli. sadece insanoğlunda büyük resme bakacak kadar ömür yok. tarihin bildiğimiz ve bilmediğimiz noktalarında da tekerrür eden olaylar olduğunu biliyoruz.

descartes'çı düzenli perspektifin modern dünyada kaos çıkarmasının hikmeti nedir?

el-cevab: descartes'çı perspektif, 0 - 1 e -binary system- indirgeyerek ancak bulanık mantıkla anlaşılmaya müsait olan insanı ve insanla etkileşimi olan şeyleri anlamaya çalışır. ne yazık binary sistemi makine dilinde başarı gösterirken insanlarda büyük bir görüsüzlüğe sebep olur. insan doğasında yanlış (0) ve doğru (1) yoktur. yanlış, doğru ve onun ortasındakiler vardır. bunun gibi, doğada da kaos ve düzensizlik aynı anda bulunamazcılığa ihtiyacımız yok bu soruyu yanıtlarken.

ezcümle; doğanın işleyişi bir düzene sahip (deterministik gelişim) iken bozulması da aynı zamanda bir kaosa bağlıdır (entropy).

esenlikler...

kaos olmasaydı düzenin düzen olduğunu bilebilir miydik?

evren kaotiktir. kaosun içinde düzen yoktur. sistemli bir şekilde ağır ağır yörüngeden çıkıyor olmamız veya güneşin ömrünün yavaşça azalması bir düzen göstergesi değildir.

"i feel, i see, order in chaos and destiny
into eternity"

çevirisi: "hissediyorum, görüyorum; sonsuzluğa uzanan kaos ve kaderde bir düzen var"

keldian - starchildren

keldian bir nevi gönlümün efendisidir. kutsalımdır.

valla bu konulara hiç kafa patlatmam ama sağlam anarşistim. bu konuda bir şeyler ekleyeyim. kendi düşüncemdir.

"tanrısız bir düzen imkansızdır; kaossuz anarşi imkansızdır... aynı sığlıkta yorumlar... ikisi de mümkün bence."

(bkz: düzenli bir kaos)

evrende her şey bir ölçü iledir. kaosu getiren insanoğludur.

(bkz: değişmeyen tek şey kaosun kendisidir)

diyalektiğe göre biri olmadan diğeri de olamayacağından, olmayan sorunsaldır.

bakış ve anlayışınıza kalmış. düzen ve kaostan ne anladığınıza kalmış. (kaosta bir düzendir çünkü.)

eskaza dünyaya meteor çarpsa bittik. bence kaos var.

kozmos kaostan ibarettir

bilimle ulaşabildiğiniz oranda kaotik olmadığını görebildiğiniz bir düzen var, ancak işleyiş sistemi öylesine büyük ve sonsuz ki, ulaştığınız her düzenin, sizi bir başka kaotik ortama savurduğunu görüyorsunuz.

evren kaotik, karmaşık ve sonsuzdur. ışık hızından bile daha hızlı bir şekilde genişlemeye devam eder.

kaosla başladı her şey.
sözlükte bile hep kaos var.
kaos evrendir.
birbirleri olmadan yapamazlar.

olsa ama bu kadar olmasa keşke. ben sevmiyorum. modumu düşürüyor.

her daim newton'la kedi-köpek gibi dalaşmasıyla ünlü sayın matematikçi leibniz'in bomba bir lafı vardı. "bir damla su, kendi içinde keşfedilmemiş dünyaların olduğu, ışık parıltıları olan ayrı bir evren barındırır" şeklinde. azcık daha cool yapmış olabilirim lafı. su damlası kısmı ve evren barındırmasına odaklanın siz. yani o su damlasına sonsuz derece yakından bakabilseydik, içinde sayısız canlı organizmalar, moleküler, ışık kırılmaları görürdük. bir mikro evrendir o.

kaos nedir mesela sevgili normaller? bir sistemin yaptığı hareketi öngörememek, o sistemin rastgele yönlere dağınık sıçramalar yapması, bu hareketlerin asla belirli bir düzene oturmamasıdır kaos. bir sistemin davranışını matematiksel bir diziye oturtup, "alın lan buldum, işte budur" diyememektir. laplace'ın şeker şeytanı, yani sistemlerin gelişiminin tamamen önceden belirlenemesi hadisesi, determinizm, tüm bunlar kuantum mekaniğinden sonra bitti malumunuz.

bu konuyu da nasıl kısa anlatacağım pek çözemedim ama deneyeceğim tüm z birliği için.
------
şimdi diyorlar ki bize amcalar, "kaosun içinde bir düzen, düzenin içinde bir kaos vardır."

bu goygoy var alemde senelerdir. çünkü birileri, bazı fizikçiler böyle bir basın açıklaması yapıp "taam bu böyle, kabul edeceksiniz, literatüre soktuk" diyor. bazı matematiksel ispatlarla da güçlendiriyorlar bu savlarını. aslında kendileri de bir arayış halindeler. sadece bilimi ya da hiçbir şeyi sorgulamadan giden ekşiciler bu konulara, "sus lan çomar, bilim ööle diyo ondan iyi mi bilcen" şeklinde bakıyor gördüğüm kadarıyla. tamam diyoruz biz de mecburen. velhasıl bu bilimsel sorgulama dediğimiz şey, armut değildir. armut meyvedir. bilim, devinim içinde olan bir abimizdir. bakmak lazım ona, inandığın temel fikirden yola çıkıp didiklemek lazım. bilim felsefesi ayrı konu, neyse..devam edelim. sesli düşünüyorum.

eğer kaos kendi yasalarına uymasaydı madde var olmazdı. bunu herkes tahmin eder. bu cepte. bunu aksiyom olarak görüyorum hatta ben.

küçücük bir su damlasında bile devasa bir düzen (mikro evren) saklı olduğu için, o damla var. leibniz'in demek istediği, microcosmos ve macrocosmos arasında, her daim bir ilişki olduğudur. dünyayı bir kum tanesinde arayın diyen ve adını unuttuğum amca da aynı şeyi demek istemiştir.

benim gibi bir sürü hayalperest meraklı amcanın hedefi: rastgeleselliği çözebilmek. bu mikro düzeyde ayrı makro düzeyde ayrı davranışların arasındaki düzeni bulmak. inancım budur. yanlış da olsa üzülmem. 8 gol yiyen kaleci gibi, "en azından çabaladık" derim.

bugün bir hava durumu bile, fiziğin senelerdir uğraşıp çözemediği bir olgudur, meşhur bir fenomendir, bayılarak izlediğinizi düşündüğüm back to the future serisinde de sık sık laf atılmıştır bu duruma. havanın bile sağı solu belli olmaz. o kelebek hep çin'de kanat çırpar nedense, los angeles'ı sel basar.

yani olay şu : evrenimizde farklı alanlarda, farklı zamanlarda, farklı tepkilere neden olan bir çok etkileşimli faktör mevcut. her seferinde ayrı etkileşim de alabiliyoruz. bunlarında bir nedeni olduğuna inanmanın, boş anlarda bu uğurda koşturmanın en basit nedeni, zamanda yolculuk edip hatalarımı düzeltmek gibi basit-çocuksu bir neden bile olabilir.

şu an standart modele tabiyiz. bize verilen kadarı ile, duyu organlarımız ve insan beyni ile inandığımız şey, belirsizlikleri matematiksel bir ifade ile kesinleştirebileceğimiz umudu.

kısaca schrödinger'in kedisi ölmedi. dimdik ayakta o. alacalı bulacalı iş yok orada ama şimdilik bulamadık, sorun bu. kediler ölmez beyler bayanlar. onlar bir şekilde sıçrar eder yaşar. ya bu işi bulacağız, ya da daha da sevdiğim bir olay olan paralel evrenlere zıplayacağız delikten (normal delik bu, terbiyesizlik yapmadım). kedilerin canlı olduğu her evrene damlayacağız. etherden enerji çekip, clk boğaziçi elektrik kurumuna bağlı kalmadan, şu bir türlü çözemediğimiz enerji işini çözeceğiz.

bu konu, fizikte geyiği çevrilesi en güzel konudur ayrıca. her ortamda gideri vardır.
denklemlere girersek, insan bilincinin karar alma mekanizmasına girersek tam kafa yakar. ek olarak saydım, 2003 yılından itibaren toplam 186 ayak fotosu aldım bu konuda konuşarak. bu açıdan da değerli bir konu. 186 dediğim çift ayak. aslında 372 ayak ediyor.

özet: düzenciyiz biz abi.