evrende düzen mi yoksa kaos mu var sorunsalı

kaos. ama kaos duzen halinde.

yani kaotiktir evren ama bu kaos bi duzen halinde seyreder.

ikisi de var evrende. çıfıt çarşısı gibi bir yer evren. insanoğlunun nedense her konuda var olan "bu böyleyse şu mutlaka şöyledir" saplantısı, bu konuyu da sulandırıyor. "yakışıklı mı olsun mert mi" sorusu gibi bu. birine sahip olan diğerine asla olamazmış gibi gündeme getirmek anlamsız.

fizik yasaları, evrende düzeni sağlayan şeylerin başında geliyor. birçok sistem kendi içerisinde bir düzen tutturduğu için işlemeye devam ediyor. dünya "bugün de jüpiter'in etrafında dolanayım" demiyor mesela. keşke deseydi. güzel manzaramız olurdu. ay da gücenmesin, onu da severus *.

ya da mesela galaksimiz "ben karar verdim, artık uzayda 2 milyon km/saat ile değil de 8 milyon km/saat ile hareket edeceğim" demiyor. herkesin yeri yurdu ve yolu belli. *

mikro sistemlerde de kendi içerisinde bir düzen var. atom dediğimiz şeyde proton ve nötronun, düğünde kimin masasında oturacağı belli. elektronlar düğüne alınmıyor mesela, o da belli. dışarıda takılmak zorunda kaldıkları için, durumlarına orbital diye havalı bir kelime uydurmuşlar.

böyle tek tek bakınca "evrende sadece düzen var, düzülen yok" gibi bir sonuç çıkıyor olsa da çok daha büyük ölçekte ya da daha da aşırı küçük ölçekte bakarsanız mevzuya, bu sefer de kaosu görürsünüz. nedir mesela; galaksi birleşmeleri. acayip bir ortam oluşuyor o süreç boyunca. yıldızlar, gezegenler ve hatta kara delikler bağımsızlığını ilan ediyor falan. daha da minnak boyutlara inerseniz, çat orada pıt burada ortaya çıkıp kaybolan, matematiksel olsa da iş gören sanal parçacıkları görüyorsunuz. garip garip işler dönüyor kuantumsal boyutlarda; tam bir kargaşa hakimmiş gibi bir görüntü. kaldı ki entropi ne diyor? düzensizlik sürekli artıyor. yani kaoslardan kaos beğeniyor evren aslında.

ne oldu şimdi sonuç? "ille de o ya da sadece bu" değil "hem o hem de bu" oldu. schrödinger'in kedisi ortama giriş yapmış gibi sanki. ikisi de var.

takmayınız kafanızı bunlara.

o düzenin ve kaosun ortasında düzülen bizler varız.

herkesin anlayacağı şekilde yapılan bilimsel açıklama, evrenin kaotik bir düzene sahip olduğu yönünde.
ben bu açıklamanın oldukça yuvarlak ve kaçamak olduğunu düşünüyorum.
evrende özgürlük var. siyasal anlamda değil, felsefi anlamda özgürlük hakim. madde çeşitlerinin özgürlüğü varoluşu zorluyor değişmeye, gelişmeye, dönüşmeye ve hatta genişlemeye zorluyor. özgürlük yok ediyor, çökertiyor, var ediyor, birleştiriyor, ayrıştırıyor. özgürlük evrende olmayanı ve olmazı oldurmaya zorluyor koşulları.

bizim düşüncesine bile katlanamadığımız katışıksız özgürlük, evrenin en önemli özelliklerinden biri.
ha! insan da bu gerçekliğe özenip özgürlük anlayışını şekillendirmeli mi? arada sırada diyebilirim, sadece yerinde ve zamanında. çünkü maddenin özgürlüğü sistem ve düzen oluşturmaya da zorluyor bir şeyleri sürekli olarak. yapıtaşlarına bakarak : her şey özgür olmak amacına sahiptir demek, evrenin özgürlüğe olan yatkınlığını kaos olarak görmek kıytırıklığında olduğu gibi şu davranışa da benzer : "insan, kişi olarak korunma ve himaye edilme ihtiyacına olan yatkınlığından dolayı ait olmak nihayi amacına sahiptir!" böyle bir şey iddia edebilir miyiz?! aynı filozoflar bizi pataklar! pataklar!

iki yüzlü ya da kıytırık olmanın lüzumu yok. varoluşun ereği de sürekli olarak özgürlüğün tecavüzüne uğrar. yerinde ve zamanında özgür olmak zorunda olan madde her şeyin ereğini saptırabilir. ( ama bir düzen kurulurken katkıda bulunarak bir ereğin varolmasına ve de ayakta durmasına sebep olabilir. felsefe yaparken filozofa yakışır şekilde düşünmek gerekir. sakat mantıkla siyaset yapanların dünyayı getirdiği durum ortada. ne olduğunu bilmek ustalık olabilir ama ne olabileceğini düşünmek için gerekli en geçerli mantığa sahip olmak demek, kalifiye olmak demektir.)

kaosa eşlik eden ve ardından gelen bir düzen..