evrende düzen mi yoksa kaos mu var sorunsalı

kaos. ama kaos duzen halinde.

yani kaotiktir evren ama bu kaos bi duzen halinde seyreder.

ikisi de var evrende. çıfıt çarşısı gibi bir yer evren. insanoğlunun nedense her konuda var olan "bu böyleyse şu mutlaka şöyledir" saplantısı, bu konuyu da sulandırıyor. "yakışıklı mı olsun mert mi" sorusu gibi bu. birine sahip olan diğerine asla olamazmış gibi gündeme getirmek anlamsız.

fizik yasaları, evrende düzeni sağlayan şeylerin başında geliyor. birçok sistem kendi içerisinde bir düzen tutturduğu için işlemeye devam ediyor. dünya "bugün de jüpiter'in etrafında dolanayım" demiyor mesela. keşke deseydi. güzel manzaramız olurdu. ay da gücenmesin, onu da severus *.

ya da mesela galaksimiz "ben karar verdim, artık uzayda 2 milyon km/saat ile değil de 8 milyon km/saat ile hareket edeceğim" demiyor. herkesin yeri yurdu ve yolu belli. *

mikro sistemlerde de kendi içerisinde bir düzen var. atom dediğimiz şeyde proton ve nötronun, düğünde kimin masasında oturacağı belli. elektronlar düğüne alınmıyor mesela, o da belli. dışarıda takılmak zorunda kaldıkları için, durumlarına orbital diye havalı bir kelime uydurmuşlar.

böyle tek tek bakınca "evrende sadece düzen var, düzülen yok" gibi bir sonuç çıkıyor olsa da çok daha büyük ölçekte ya da daha da aşırı küçük ölçekte bakarsanız mevzuya, bu sefer de kaosu görürsünüz. nedir mesela; galaksi birleşmeleri. acayip bir ortam oluşuyor o süreç boyunca. yıldızlar, gezegenler ve hatta kara delikler bağımsızlığını ilan ediyor falan. daha da minnak boyutlara inerseniz, çat orada pıt burada ortaya çıkıp kaybolan, matematiksel olsa da iş gören sanal parçacıkları görüyorsunuz. garip garip işler dönüyor kuantumsal boyutlarda; tam bir kargaşa hakimmiş gibi bir görüntü. kaldı ki entropi ne diyor? düzensizlik sürekli artıyor. yani kaoslardan kaos beğeniyor evren aslında.

ne oldu şimdi sonuç? "ille de o ya da sadece bu" değil "hem o hem de bu" oldu. schrödinger'in kedisi ortama giriş yapmış gibi sanki. ikisi de var.

takmayınız kafanızı bunlara.

o düzenin ve kaosun ortasında düzülen bizler varız.

herkesin anlayacağı şekilde yapılan bilimsel açıklama, evrenin kaotik bir düzene sahip olduğu yönünde.
ben bu açıklamanın oldukça yuvarlak ve kaçamak olduğunu düşünüyorum.
evrende özgürlük var. siyasal anlamda değil, felsefi anlamda özgürlük hakim. madde çeşitlerinin özgürlüğü varoluşu zorluyor değişmeye, gelişmeye, dönüşmeye ve hatta genişlemeye zorluyor. özgürlük yok ediyor, çökertiyor, var ediyor, birleştiriyor, ayrıştırıyor. özgürlük evrende olmayanı ve olmazı oldurmaya zorluyor koşulları.

bizim düşüncesine bile katlanamadığımız katışıksız özgürlük, evrenin en önemli özelliklerinden biri.
ha! insan da bu gerçekliğe özenip özgürlük anlayışını şekillendirmeli mi? arada sırada diyebilirim, sadece yerinde ve zamanında. çünkü maddenin özgürlüğü sistem ve düzen oluşturmaya da zorluyor bir şeyleri sürekli olarak. yapıtaşlarına bakarak : her şey özgür olmak amacına sahiptir demek, evrenin özgürlüğe olan yatkınlığını kaos olarak görmek kıytırıklığında olduğu gibi şu davranışa da benzer : "insan, kişi olarak korunma ve himaye edilme ihtiyacına olan yatkınlığından dolayı ait olmak nihayi amacına sahiptir!" böyle bir şey iddia edebilir miyiz?! aynı filozoflar bizi pataklar! pataklar!

iki yüzlü ya da kıytırık olmanın lüzumu yok. varoluşun ereği de sürekli olarak özgürlüğün tecavüzüne uğrar. yerinde ve zamanında özgür olmak zorunda olan madde her şeyin ereğini saptırabilir. ( ama bir düzen kurulurken katkıda bulunarak bir ereğin varolmasına ve de ayakta durmasına sebep olabilir. felsefe yaparken filozofa yakışır şekilde düşünmek gerekir. sakat mantıkla siyaset yapanların dünyayı getirdiği durum ortada. ne olduğunu bilmek ustalık olabilir ama ne olabileceğini düşünmek için gerekli en geçerli mantığa sahip olmak demek, kalifiye olmak demektir.)

kaosa eşlik eden ve ardından gelen bir düzen..

kaosun bile düzene hizmet ettiği akıl sınırlarını aşan bir desen var.

düzenli bir kaos var.

(bkz: ordo ab chao)

kaos hâkim olabilir ama bu hiç düzen yok demek değildir. benim görüşüme göre bu dünya ve içinde bulunduğu evren, aynı platon'un idealar öğretisindeki gibi daha üst kusursuz bir gerçekliğin kopyasının kopyası olduğundan, zaten kusurlu ve kaotik olması kaçınılmaz gibi geliyor.

ufak tefek kağoslar düzenin bir parçası..

allah'a iman etmeyenler çok pişman olacak.

kaosu tanımlayabilmenin adıdır düzen. evrende kaosun olduğunu iddia etmek dahi bir düzenin varlığına delildir.

üstad ali şeriati bu durumu şöyle özetler;

“evrende bilinç olmadığını iddia eden bilinçli bir varlık!!!”

ne bileyim ben aç bak ne kadar kaotik bir düzene sahipsin gör. kaotik dediğin senin henüz anlamlandıramadığın şey. anlamlandırdıkça düzeni görüyor olmalısın ama ben bilmem.

evrende koca memeli kızıl karılar var
düzeni de kaosu da onlar belirliyor.

kaosun içinde düzen var diyenleri tokatlamak istiyorum. kaos denilen şey zaten düzensizdir. sizi buna inandıranlar utansın.
bunun dışında düzene de hakimdir "kaosa" da. sürekli bir düzen olsa evrim olmazdı, gelişim olmazdı. belli bir düzen olmasa da iflahımız şaşardı. çok düşünmemek lazım gerekli merciler düşünüyordur.

kaos ve düzen bizim insanı algı ve boyutumuzda, kozmosu gördüğümüz gözlük, zaten zihnimizin işlediği kavramlarla boyalı.
yani biz doğayı/evreni "olduğu gibi" değil, beynimizin filtrelediği şekilde algılıyoruz. deneye tabi tutup kanıtladığımız olaylar bile belli fizik yasalarına ve belli koşullara bağlı. o durumların gerçekliği sarsıldığı an bulduğun kanıtta o gerçeklikte bir kanıttır.
yani evrenin kendisinde ne kaos var ne düzen; bu ikisi de bizim sınıflandırma çabamız esasen. en basitinden sineztezi yaşayan bireyler, adamlar kelimelerin veya renklerin tadını alıyor. fizik yasaları, biyoloji ile açıklanabilir bir olgu bu ama açıklanması mümkün olmayan konularda var. bu nedenle felsefe var zaten, biliminde sınırları olduğunu ve bir çerçeve olduğunu unutmamak lazım.
öyle bir şey ki kimi insan dine kimi insan tanrıya kimi insan bilime kimi insan kendi felsefi ve ahlaki zeminine göre bir çerçeve çiziyor ama unutulan nokta bazen çerçeve o kadar bulanık hal alıyor ki sanki hakikati çözmüş gibi davranıyoruz bir kaç iq seviyemizle. kısaca evrenden önce kendikiz ve kavramlar üzerine tartışmak daha doğru . toplama çıkarma bilmeden türev integral tartışmak kadar anlamsız bu olay.

bilnç ve ölüm bir arada

kaotik elbet

evrende güllü lokum var bi tek. o yüzden düğünlerde, doğum tebriklerinde, yeni bir işe başladığımızda, arabayı değiştirdiğimizde yeriz, ölünce de gül suyuyla defnediliriz. bak inanmazsın cenazede de vardır güllü lokum.

evren devamlı büyüdüğü için kaos vardır. düzen olmaya başladığı an içine çökecektir.

her ikisi de var, biri öbürüne baskın geldiğinde ise zamanla denge haline gelir, fakat bu durum yine değişir bana göre. örneğin savaşlar, kaos savaşı getirir, savaş da kaosu. fakat sonunda barış ilan edildiğinde düzen geri gelir ve kaosu baskılar. çok basit düşündüm sanırım ama bana göre böyle.

elbette ki düzen var. ve bu da tasarıma delildir:

www.canertaslaman.com/wp-co...