fotoğrafın hikayesi

bu fotoğraf benim için özel çünkü bu fotoğrafın içerisinde benim babam da var * sbf ve hukuk fakültesi öğrencilerinin özellikle tahkikat komisyonlarını, basın ve üniversiteler üzerindeki baskıyı, kısıtlamaları ve müdahale isteklerini protesto ettikleri bir döneme denk geliyor. sonrasında ise zaten mülkiye baskını gerçekleşiyor.



bu fotoğrafta mülkiye'ye müdahale eden süvari birliklerini görüyorsunuz. sıkıyönetim komutanı general namık argüç'ün emri ile ki emir daha yukarılardan geliyor. ''menzile ateş!'' emri veriliyor. öğrencilerin üzerine ateş açılacak. bir kaç tüfek patlıyor. bu esnada ''devrimin süvarisi'' lakabı ile anılan fethi gürcan nişan alan askerlerin önüne atılarak, ''ateş kes!'' diye bağırıyor. onu takiben başka subaylar da ateş kes emri veriyor. ve öğrencilere açılan ateş duruyor. işte bu fotoğraf bu olaylardan biraz önce çekilmiş. fethi gürcan'ın bu noktadaki dirayetli tutumu öğrencilere yapılan müdahale sonrasında da devam ediyor. tutuklanan öğrencilerin salıverilmesini sağlıyor.



burası da aynı gün hukuk fakültesinin ön bahçesi. öğrencilerin içeri sığındığı ve ablukaya alındığı anlardan bir kare. sonrasında ise hukuk fakültesine müdahale ediliyor.

merak edip daha fazla bilgi almak isteyenler fethi yavuz'un anılarım ve alpaslan ışıklı'nın gün doğmadan adlı kitaplarını okuyabilirler. aynı zamanda fethi gürcan'ın anılarını okumakta da fayda var. zira mevzu çok uzun ve derin bir mevzu ben sadece fotoğrafları paylaşmak amacıyla bu tanımı yazdığım için daha fazla ayrıntıya girmeyeceğim. türk demokrasi tarihi açısından önemli bir vakıadır...

2021 sony dünya fotoğraf ödülünü kazanan fotoğraftır. myanmarlı fotoğraf sanatçısı min min zaw tarafından çekilen the fishing with family isimli fotoğraf gerçekten aldığı ödülü sonuna kadar hak etmiştir bence.

ben balık tutmayı sevmem ancak böyle bir balık tutma eylemi içinde olmayı çok isterdim. zaten benim içinde yaşamak istediğim dünya kesinlikle siyah beyaz ve sisli bir dünyadır. sanki öyle bir dünyada yaşasam çok daha mutlu olurdum ama çok da emin değilim.

fotoğrafın hikayesi ise şöyle;

kimseye balık vermeyen ama balık tutmayı da öğretmeyen bir adam bir gün çocuğunu da alır ve balık tutmaya gider. çocuk çok istekli değildir ama adam ilk defa birine balık tutmayı öğretmeye karar vermiş olmanın heyecanı üzerindedir. adamın heyecanı doğaya da yansımıştır sanki. doğa kendini suyun üzerinde ikileyerek daha derin bir anlam katmıştır bu balık tutma anına.

çocuk ise yakalanan balıkları bir torba içinde tutmak için beklemektedir ama çok da oralı değildir aslında. sisin ardına gizlenip bambaşka bir hayat hayal etmektedir. ancak kafasını başka bir yere çevirmeye de cesaret edemez. adamsa bu tarihi ana uygun tiyatral bir hava içinde tutmaktadır balığı.

kendinden geçmiş bir ağacın tam altında balık tutarak hem yaptığı işi daha önemli göstermeye çalışır adam hem de çocuğu biraz ürkütmek ister işi daha da ciddiye alsın diye. çocuksa ara ara karşıdaki dağa bakar, belki de barbarları beklemektedir.

hikaye nasıl bitti bilmiyorum, aslında hikayenin bu olduğundan da emin değilim. ama emin olduğum şey şu ki bu fotoğraf harika bir fotoğraftır.

alman öğrenciler ata'nın cenazesinde.

sığırcıklar / james crombie

fotoğrafçının mükemmel bir zamanlama ile çektiği bu fotoğraf 4 mart 2021 tarihli the irish times gazetesinin ön sayfa fotoğrafı oldu.

çok eskilere gitmeden bu geceden bir fotoğraf paylaşmak istiyorum. bugün samsun'da meydana gelen atatürk heykelinin yıkılmaya çalışılması hadisesinden sonra ortaya çıkan görseli buraya bırakıyorum.

“bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki heykel yapmaz, bir millet ki fennin gerektirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ki o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur.”
mustafa kemal atatürk

yaşa mustafa kemal paşa yaşa...

o fotoğrafta bana aşıktı.

salvador dali'nin parazitoz adı verilen böceklere karşı duyduğu bir korkusunun olduğu söyleniyor. resimlerinde sıkça yer verdiği sürü halinde ya da küçük öbekler halindeki karıncalar, kelebekler ve minik böcekler de bu fobinin bir dışa vurumu diyebiliriz aslında.
buraya kadar ilginç bir şey yok evet ama şimdi ilginç olan şeyi söylüyorum sizlere. dali, böcek -daha çok karıncalara olan- takıntısından dolayı evinde karıncayiyen hayvanı besliyordu. hatta bu hayvanı sanki bir kedi ya da köpekmiş gibi paris sokaklarında gezdiriyordu.
aşağıda görmüş olduğunuz fotograf da dali'nin karıncayiyen hayvanını paris sokaklarında gezmeye çıkarınca çekilmiş bir kare.

"this photograph is my proof. there was that afternoon, when things were still good between us, and she embraced me, and we were so happy. it did happen, she did love me. look see for yourself!"
duane michals

suikaste kurban giden san salvador başpiskoposu oscar romero’nun cenaze töreni esnasında kalabalığa açılan ateşi görüntüleyen koen wessing muhteşem derecede acı verici bir fotoğraf armağan etmiştir dünyaya.

el salvador’da gerçekleşen askeri darbeye karşı duran kurtuluş teolojisinin en önemli isimlerinden biri olan katolik din adamı darbe sonrasında askere ve polise silah bırakma ve üslerinden gelen vur emrine karşı durma çağrısı yaptığının ertesi günü bir ayin esnasında kalbinden vurularak öldürülmüştür.

daha sonra latin amerikalı papa franceso tarafından aziz ilan edilen romero’nun ölümü el salvador’da büyük bir üzüntü ve infiale neden olmuştur ve başpiskopos için büyük bir cenaze töreni düzenlenmiştir.

türkiye’nin de oldukça karışık zamanlar geçirdiği 1980 yılında gerçekleşen bu cenaze töreni esnasında darbeci hükümet tarafından çatılara yerleştirilen keskin nişancılar başpiskopos için toplanmış olan kalabalığa ateş açar.

tam bu esnada da çektiği fotoğraflara her zaman büyük hayranlık beslediğim koen wessing o meydandadır ve darbecilerin vahşi doğasını gözler önüne seren bu fotoğrafı çeker.

bir emilio morenatti fotoğrafı. fotoğraf barcelona’da çekilmiş. aslında anlatmaya gerek bile yok bu fotoğrafı ama yine de yazmayı sevdiğim için uzun uzun anlatacağım bu fotoğrafa bakınca hissettiğim çağrışımları.

dünyada artık evsizler dikkat çekmeyen detaylar haline geldi. kimsenin kimseye yardım edecek, hal hatır soracak, en azından bir an durup bakacak hali ve vakti yok. bunu anlıyorum, aslında anlamıyorum ama en azından kabullendim artık bu gerçeği. bireysel bir hücre içinde izleyici olarak sadece kendimizin olacağı ve kendi kendimize gerçekleştireceğimiz idamımız için bekliyoruz. kabul.

ama akıllı telefonlara olan bağımlılığımızın bu fotoğrafta bir kez daha görmek çok düşündürücü oldu benim için. o telefonun içinde nasıl dünyalara dalıyoruz? telefondaki anlamsızlıklara daldığımız zaman yanından görmeden geçtiğimiz neler var acaba?

derdim teknoloji eleştirisi yapmak ya da nostalji güzellemelerine düşmek değil. hiç sevmem bunu. ancak bize hizmet etmesi için geliştirdiğimizi iddia ettiğimiz teknolojinin bize sahip olmaya başladığını görmek ve insan olarak en çok övündüğümüz özelliklerin eriyip yok olmasına şahit olmak o kadar da eğlenceli değil.

sujan jar uluslararası fotoğraf yarışmasında bu fotoğraf ile siyah beyaz kategoride üçüncülük kazanmıştır. hakkıdır.

biz büyüdükçe dünyanın saflığını kaybettiğine dair safdil inançlarımız var. hala bunun doğru olduğuna inanmaya devam ediyoruz. halbuki gerçek bundan çok daha farklı. biz büyüdükçe dünyanın ne kadar yaşanmaz bir yer olduğunu anladık. aklımız ermeye başladıkça dünyanın pisliği bizim bir zamanlar saf bakan gözlerimize ayan oldu. alice’in harikalar diyarına düşen tatlı bir kız çocuğu olduğunu düşünürken bir anda pedofili kurbanı bir kız olduğunu anlayarak büyüme evresini tamamladık.

o zamanlar bizim sadece oyunlarımız vardı. yani küçükken. çember çevirerek dünyaya meydan okuyorduk kendimizce. ta ki birileri tekerimize çomak sokana kadar. ve nerden bilebilirdik ki çocukken oynadığımız yakalamacılık oyununun ileride zalimlerden kaçarken ihtiyaç duyacağımız kondisyon için zemin hazırlayacağını. futbol bir tutkuydu, üç korner bir penaltıydı, penaltı anında kaleci değişirse iki penaltı kullanılırdı, atan alırdı ya da alan atardı. ta ki bahis mafyası mahalle maçlarımıza dalıp topumuzu kesene kadar.

artık oyunlarımız siyah beyaz. biz büyüdükçe kirlenmedi dünya, biz kirlendikçe algıda seçici olduk sadece.

japon okullarındaki kızlar grip salgınına karşı korunmak için koruyucu maske takarlar. 1918 salgını.

hafıza tazeleniyor...

1989 tiananmen meydanı katliamı öncesi tankların önünü kesen bir öğrenci.


1960 yılında japon sosyalist ınejiro asanuma suikasti

nova scotia duck tolling retriever cinsi bir köpek sahibine katledilmiş bir ördek getiriyor. nova scotia duck tolling retriever güçlü bir av dürtüsüne sahip olmaları ile tanınan bir köpek türü. elbette ki doğasında olan bu av güdüsüne söyleyecek sözüm yok. peki aynı av güdüsü insan ırkında da var mı?

yani insan sadece hayat kalmak için mi öldürme hevesinde diğer canlıları? yoksa spor olsun diye öldürdüğü de olur mu? olur. hem de en az aç kalmamak için öldürdüğü kadar fazla.

insan nedensizce öldüren ve bundan gurur duyan hayvandır. bu fotoğraf kristiina tammik tarafından çekilip sony dünya fotoğraf ödüllerinde ulusal ödüle layık görülmüş estonya adına.

kadraj ya da görüntünün güzelliği değil fotoğrafın gücü. köpeğin gözlerindeki bakış. zaten sanatçı da fotoğrafa the look adını da bu yüzden koymuş. köpeğin gözlerindeki bakış zalime yaranma çabası. ağzında kendisi ile aynı mahkumiyeti yaşayan bir başka hayvanla birlikte efendiye biat etme isteği. dünyanın tüm ezilenlerinde aynı bakışı görebilirsiniz. o kadar güçlü, o kadar rezil, o kadar zavallı, o kadar güzel bir bakıştır bu.

insanın yuva dediği yeri ne kadar önemsediğini biliriz. ev kavramı sadece bir barınak ya da sığınak olmaktan fazlasıdır insanlar için. yani sadece dışarıdaki doğal ya da doğal olmayan tehditlerde koruması, rahatlık sağlayan fiziksel bir ortam oluşturması, doğaya ve doğanın güçlerine karşı insanlarla ittifak oluşturması yeterli değildir. ev dediğimiz, yuva dediğimiz şeyin bir ruhu olmalıdır ve bu ruh da onu bizim için vazgeçilmez kılan unsurdur.

kendine karşı bu kadar hassas düşünceler içinde kendini pamuklara sarıp sarmalamak isteyen insan aynı duyarlılığı hayvanların yuvaları için göstermez nedense. çocukken karınca yuvalarını bozan, kedilerin kuyruğuna teneke bağlayan, sapanla kuş avlayan insanların büyüyünce gezegeni başka canlılar paylaşması beklenemez zaten.

jan simon’un 2020 yılında dünya fotoğraf ödüllerinde çekya adına ulusal ödül kazanan bu fotoğrafındaki bakışlara bir bakmanızı öneririm. yuvasını kaybetme korkusu bakışlarına yansımış bir maymun ellerini kavuşturmuş. kaderine razı olmak zorunda olduğunu biliyor aslında. çünkü o doğa ile adil bir savaş içinde olmaya alışık ama insanın acımazsızlığı ile baş edemeyeceğinin de farkında.

sanat sadece insanlara bir şeyler öğretmek, onları geliştirmek, onları bambaşka insanlar haline getirmek; onları olumluya, iyiye, güzel taşımak için var olan bir kavram değildir.

sanat güzeldir. güzelleştirir. en olmayacak şeyleri bile daha estetik bir bakışla görmemizi, anlamlandırmamızı sağlar. bu bazı durumlarda iyiyken, başka bazı durumlarda ise kötüdür. çünkü sanat en çirkin şeyleri bir güzelliğe evriltebilir.

sanatın estetik yanı insanlara derin bir haz verir. eğer görkemli bir resim galerisini geziyorsanız cinsel bir haz duymaya da başlarsınız. hatta bir önceki cümlede kullandığım “da” fazla. cinsel bir haz duyarsınız.

yanlış hatırlamıyorsam elif şafak bir romanında yazmıştı, belki de yazdığı nadir iyi şeylerden biridir bu. aslında bu bir öneri idi; müzelere ve resim galerilerine sevişme odaları yapılmasını istemişti yazar. o kadar mantıklı bir istek ki. aşık olduğunuz insanla bir resim galerisi, bir sanat müzesi -yoklukta güzel tasarlanmış bir kütüphane bile olur- gezmek aranızdaki cinsel çekimi artıracaktır. işte bu yüzden sanat güdümlü sevişme odaları bence çok mantıklı bir talep.

katy gomez lopez’in 2018 tarihli bu fotoğrafını görünce aklıma hemen bu istek geldi. devasa bir sanat eserinin, bir tablonun yanında sanatı bir ön sevişmeye çevirmeye hevesli bir çift.

judas’ın öpücüğü

inanışa göre, hz. isa'nın 12 havarisinden biri olan judas / yahuda, romalı askerlere isa'yı kalabalık bir meydanda yanına gidip yanağına kondurduğu bir öpücükle ele verir.
bu fotografda, ölmek üzere olan bir boğa ile onun yetiştiricisini görüyoruz.
bebekliğinden beri ona göz kulak olan “insan” onu boğa güreşi için sattı. arenada kanlar içinde dehşete kapılan boğa arkadaşını tanıdı ve merhamet istedi.
o ise sadece bir öpücük verdi.
ispanyol medyası bu fotografa judas'ın öpücüğü adını verdi.