insan

olduğunu sandığı şeyi büyük bir esriklik içinde düşünmekten, olması gereken şeyi gözden kaçıran bir hayvan. en önde gelen uğraşı diğer hayvanları ve kendi türünü öldürmektir; fakat kendi türü o kadar tutarlı bir hızla çoğalmaktadır ki dünyanın yaşamaya elverişli tüm bölgelerini ve kanada’yı istila etmiştir.

ihanetin sık ağlarıyla örülü yürek taşıyanlarından illallah dediğim yaratık.

doğal hayata en çok zarar veren canlıdır. dünyamızı gelecekte nasıl bir durumda olacağını düşünmeden sadece yemek yiyip, içip , arkasından idrar bırakan bu canlı türünün biran önce kendine gelmesi gerekiyor.insan olduğuma utanıyorum şahsen.

filozoflara göre ; hayvandır..

konfüçyus: insan, öğrenen hayvandır.
thales: insan, araştıran hayvandır.
sofistler: insan, kazanan hayvandır.
sokrates: insan, sorgulayan hayvandır.
platon: insan, toplumsal hayvandır.
aristo: insan, düşünen hayvandır.
septikler: insan, şüpheci hayvandır.
stoikler: insan, her şeye alışan hayvandır.
heraklıetos: insan, tartışan hayvandır.
j.locke: insan, deneyen hayvandır.
j.dewey: insan, çıkarını düşünen hayvandır.
ı.kant: insan, eleştiren hayvandır.
descartes: insan, konuşan hayvandır.
g.w. hegel: insan, sistematik hayvandır.
gazali: insan, tutarsız bir hayvandır.
a.camus: insan, itiraz eden hayvandır.
k.popper: insan, yalanlayan bir hayvandır.
t.khunn: insan, teori kuran bir hayvandır.
k.marx: insan, mücadeleci bir hayvandır.
e.fromm: insan, seven bir hayvandır.
h.bergson: insan, araç yapan bir hayvandır.
f.nıetzsche: insan, düpedüz hayvandır.

kendine güvendiği anda yapamayacağı hiçbir şey yoktur. yeterki kendisine inansın.

keşke başarabilseydim, dediğim kavram.

(bkz: insan olmak)

kendi yaptığı 'insan' tanımına-nasıl tanımlanırsa tanımlansın-uymayan bir garip bir iğrenç mahluktur.

filozof ozanlarımız daha bir değer vermiş insana dizeleriyle.

daimi:

kainatın aynasıyım
mademki ben bir insanım
hakkın varlık deryasıyım
mademki ben bir insanım
insan hakta hak insanda
ne ararsan var insanda
çok marifet var insanda
mademki ben bir insanım

bunca temenni dilekler
vız gelir çarkı felekler
bana eğilsin melekler
mademki ben bir insanım

daimiyim harap benim
ayaklara turap benim
aşk ehline şarap benim
mademki ben bir insanım

zevraki:

zevraki der kötü eyler
boyun büker bütün beyler
ister ise sultan eyler
kul kendini kendini

türk kadın şair ve eski feylesoflarında sezen aksu'nun da (bkz: kibir) parçasında yazmış olduğu gibi;

insan, tuhaf ne hoyrat ne şahaser ve nasıl ilkel hayret.

ülkemizde az rastlanan bir canlı türü.

evcilleştirilmesi en zor hayvan. hayvan oğlu hayvan.

hilkat garibesi.

isim olarak hayvandan ayrilir. evrim ağacında ise sadece bir hayvandir. bitkiler bitki, hayvanlarda hayvandir.

basit bir tümdengelim, insan yaşıyor ve hareket ediyordur. yaşam faaliyetlerini sürdürmek için buna ihtiyacı vardır.
aynı şekilde hayvanlarda bunları gerçekleştirir.
öyleyse insan hayvandir.

pek olmadı ama hayvanin yaptıklarını daha iyi yapabiliyor diye bu ismi kazanmasinda muhtemelen maymunun yapabildiklerini fark edip kibirlenmesi yatiyor. adini hatirlayamadigim birinin dediği gibi, insanlığın bütün tarihi hayvandan geldiğini unutma cabasi üzerinedir. olan biten de bu. hatta öyle ki insan olmak da yetmiyor, fazlasi lazim. şüphelerin silinmesi, bilineceklerin bilinmesi lazim. her şey tastamam olmali ki, böylece kökenimiz tamamiyle silinsin. bu çaba babasinin ölümüyle tahta geçen hirsli prensin hikayesine benzer. babasinin mirasina konmuştur ama bunu herkese unutturmak ister. babasi sayesinde oraya geldiğini bilmelerini istemez kimsenin ama gerçek açiktir. tüm belgeler yakılsa bile geriye yine belge kalir, o yüzden de prensin çabası boşunadır.

yine de insanda ilginç olan şey kendisine, "bu, budur" diyebilme cüretinde bulunmasidir. çağlar boyu filozoflar bunu yapti, bir sorun vardi muhakkak, "insan nedir?" gibi. diyalektik birçok kapi araladi, birileri "insan, budur" demeyi başarabildi ve bunu açıkladı. ama insan nedir gerçekten? vahşi bir hayvan mi, yoksa tanri olabilecek bir güç mü? benimde şu an denemeye çalıştığım gibi açıklamalar çok kisir. saniyorum ki, insanın tanimini yapmak oldukça yersiz. "kendini bil." apollon tapinağina işlenmiş bu cümle yeteri kadar açıklar zaten durumu. eğer kendini biliyorsan yapilan tanimlarin zerre önemi yoktur ama bu o tanimlara katilmayacağin veya onlar gibi düşünmeyeceğin anlamina gelmesin.

insan gökyüzüne bakip hayaller kuran, yeri geldiğinde yere bakip yaşama kusan varlik...

insan şu, insan bu. insan. insan. her şey isimde bitiyor gördüğünüz gibi. insandan insani alirsaniz insana dair bir şey kalmazmiş gibi.

işleri netleştirmek için şunu ekleyim, derrida isim hariç'te negatif teoloji üzerinden ilerler. negatif teoloji tanrinin olduğu kadar ne olmadığıdır. tanrinin var olan sifatlarinin dişinda kalanlardir, tanri şu değildir demek gibi. çoğunlukla angelus silesius'un şiirlerine başvurulur, silesius zamaninda güç bir şeye başvurmuş ve tanrinin ne olmadiğini göstermeye çabalamiştir. eğer insan varsa tanri da bu yüzden vardir demek gibi ya da ben senin demek gibidir bu birazda. ama bence buradaki asil nokta derrida'nin kitap hakkindaki isim seçimi. kitapta sadece negatif teoloji söz konusu değildir ne de olsa. eğer isim hariçse o zaman işaret edilen nedir? eğer bir şeyin ismi yoksa o nedir? wittgenstein'i hatirlayalim, "bir şeye isim vermek ona etiket iliştirmekten farksizdir." kitap raflarini düzenlerken siralama yapmak gibi bu. yine de kolay bulmak için değil, orada olduğunu bilmek için. eğer birşeyin ismi yoksa o zaten yoktur. gnostikler tanrinin bilinmeyen adindan söz eder, diğer isimler biliniyordur ancak bir tanesi daima gizli kalacaktir. bu belki de bizim tanri hakkindaki en büyük düşüncemiz, şüphemizin kaynaği. dediğim gibi bir şeyin ismi yoksa o yoktur. ama burada "sakli" dendiği için, bir gün bulunabilir anlamindadir belki de. belki de bir gün uydurulur demektir. belki de o isim hiç bulunmaz, böylece tanri da bulunmaz. işte böylelikle anliyoruz ki, insana insan dediysek onu hayvandan ayirmak içindi. böylece raftaki yeri belli oldu, raftaki yeri belli olduğu kadar var da oldu. yine de isimler açiklamalariyla beraber gelir. gerçekten anlamsiz bir isim yoktur, en saçma ismi koysaniz bile onun bir temsili vardir. diyelim ki biri evladina jsjdjjsndje ismini verdi, o çocuk var olduğu sürece o ismin temsilidir, bu yüzden anlamlidir. böylece açiklamasi yapilmiştir. yani filozoflarin başvurduğu da tam olarak bu. kendilerine insan denmiş denmesine amaaçiklama yapilmamiş, bunu yapmaya çalişiyorlar. böylece daha açik kilinabilir oluyor. insan düşünen hayvan, insan konuşan hayvan demek gibi. açiklamalar sürekli farkli ama üst başlik her zaman insan. yine de bu çaba bence, yani insan şudur demek, insanin o biricik isminin yüceliğini alçatma çabasidir. eğer zaten tanimsizsa, o zaman tanrinin bilinmeyen ismi gibidir yani insan tanridir. ama insan tanri değildir der ve eklerler; insan şudur. böylelikle dünyaya ait olur, olmasi gerektiği gibi.

"insanlar; adeta sınırsız aşağılaşma [hayvandan daha aşağı olma] kapasitesine sahiptirler, ayrıca adeta sınırsız gelişmeye ve başarmaya da muktedirdirler. muvaffakiyet, hedeflere ve onlara ulaşma yolunda özenle ve sebat ederek çalışmaya bağlıdır."

masutatsu oyama

50 bin yıl önce neandertal akrabalarımızı ortadan kaldırdık, 12 bin yıl önce yerleşik hayat ve tarıma başladık. daha 2 bin yıl önce tanrıların aramızda yaşadığına inanıyorduk. köleliği 70 yıl önce dünyadan kaldırabildik - o da doğruysa eğer-. bugün yüksek bilinç seviyemiz ile bu dünyanın bizim için yaratıldığını söyleyen dinsel doktrinleri reddeden rasyonel kafalar dahi türümüzün bulunduğu nokta ile gurur duyuror. kendi varlığımızı tanımlamayı başardık, artık maddeyi ve ötesini araştırıyoruz.

tüm bu bilişsel faaliyetlerimizden öğrendiğimiz birkaç gerçeğe bakalım: dinazorlar dünyayı 160 milyon yıl yönettti ve yok oldular. bu insan türünün neredeyse var olma süresinden bile uzun. bizim kendi zihinsel kabiliyetlerimize olan hayranlığımız muhtemelen türümüzün sonu olacak. ve inanıyorum ki bizden sonra gelecek olan akıllı tür kendine hominid tarzı bir isim verip tarihi araştırırken bulduğu arkeolojik bulgular ile bize gülecek ancak aynı sondan kendini kurtaramayacak.

yok olma telaşıyla var etmeye çabalaması takdire değerdir ama tıpkı maymun gibi insan da taklitçi bir yaratıktır. belki tek farkı kafasındaki tanrı fikrini taklit etmektir ama yaratılıcılığı bile yıkım, yok etme, bozgun seviyesinde kalmaya mahkumdur.
uçamayanın düşmeyi öğütlediği gibi belki de sonraki nesiller aşamayacakları ölüm eşiğinde var etme çabasını bırakıp tamamen yıkıma yönelecekler. kurşun kaplı su yollarıyla zehirlenen romalılar gibi bizleri nelerin zehirlediğini anlayıp bizlere aptal diyecekler.

(bkz: ölü yatırım)

bu aralar çok maruz kalıyorum bunlara. tamam bir yere kadar eğlenceli ama yeter, bu kadarı fazla. ne güzel mağaramdan çıkar plan program yapar birini hedef alırdım olur biterdi. ondan sonra kalk bir hata yap, kendini kamuya aç, olacak iş değil.

tanıklık ve hoşgörü dengesini kurabilirse başarabilendir ki bu denge benim için yüzde yetmiş beş tanıklık, yüzde yirmi beş hoşgörüdür. biraz hoşgörü lütfen.

tanimi oldukca karmasiktir.fizyolojide,biyolojide,sosyolojide,felsefede hatta tasavvufta...

biyolojideki tanimi;iki ayagi eli olan bir memelidir. felsefede;dusunebilen bir hayvandan otesi degildir.tasavvufta ise yaratilanlarin en guzelidir...bana gore
ise tanimlamasi bu kadar karmasik degildir. aslinda insanin ne oldugu sadece nasil yasadiginda saklidir.