kelp

köpek.

nef'i tevriye sanatını kullanarak kendisine köpek diyen tahir paşaya aşağıdaki dörtlükle kendi üslubuyla cevap veriyor:

tahir efendi bana kelp demiş
iltifatı bu sözde zâhirdir,
maliki mezhebim benim zira,
itikadımca kelp tahirdir.

tahir efendi bana köpek demiş,
belli ki bana iltifat ediyor,
çünkü benim mezhebimce,
köpek temizdir.

lâkin, “kelp tahirdir” derken, hem “köpek temizdir” hem de “köpek tahir efendi’dir” demiş oluyor.

"tahir efendi bana kelp demiş
iltifatı bu sözde zahirdir
maliki mezhebim zira
itikadımca kelp tahirdir"

türkçe meali:
tahir efendi isimli (it oğlu it) zat, (kendi yarım aklınca) bana kelp (köpek) demiş. (deme teşebbüsünde bulunmuş, ben bunun altında kalır mıyım, it tahir)
benim mezhebim maliki mezhebi, benim inanışıma göre kelp temiz bir hayvan sayılır. (aklınca bana hakaret edecektin ama tersi bana iltifat etmiş oldun. çünkü köpek bizde tahirdir=temizdir.)

[(köpek sensin it oğlu it.) (işte hakaretin aynen böyle iade edilir tahir efendi, bir daha sakın ola zekama hakaret etmeyesin, yoksa o hakareti aynen sana yediririm.)]

diyen nefi'nin başı bu sivri dilliliğinden dolayı beladan kurtulmamış, ölümüne de bu sivri dil neden olmuştur.
bugün mezarı bile belirsiz bu büyük şair, pek ünlü olduğu 'kaside'lerinden ziyade, bu kasidelerin tam zıddı olan 'hiciv'leriyle anılır.

nefi'den çok sonra yaşayan ve bu şiirinin ona mütemadiyen hatırlatılmasından sıkılan tahirü'l mevlevi de şöyle der;

zehr-i hicvi cihâna neşredenin
zebânı bî-şek zebân-ı ef’îdir
tâhir olmaz kelb, ancak beşere
nef’i vardır öyleyse nef’idir

(hiciv zehrini cihana yaynın dili yılan dilidir. köpek tahir/temiz değildir ama faydası vardır öyleyse köpek nef'i'dir.)
(nef: fayda)