zaman

geçiyor ama durmuyor.

zaman geçer, bunun yok bir ilacı.
zaman ilaç, yan etkisi ölüm.

insan ırkının bir gün aklı erecek mi merak ettiğim, soyut ama dibine kadar da somut olan olgu.

en masum hırsızdır.
isteyerek yapmıyor biliyorum.

herkes için farklı bir anlam taşıyan kavramdır.

bnim için ''dostluk'' tur zaman.
üç yakın arkadaşın dostluğunu temsil eder. ben zio, dostum(meryy) ve dostum(nur).*
kodlama şeklinde her birimizin baş harfleriyle
oluşmuştur zaman.
onlar hayatımda gördüğüm en iyi arkadaşlar*
canım yansa koşarlar. benim için yapmayacakları, birbirimiz için yapmayacağımız şey yok. beraber aç kaldığımız oldu, kahkahalara boğulduğumuz, ağlayarak gözde gözyaşı bırakmadığımız, sabahlara kadar dertleşip konuştuğumuz ve daha çoğu...
bir çok kişi zorluklarda ''zamanla geçer'' der bu soru hep sorulmuştur yani. bizce zamanla geçecek bir şey yoktur geçecekse ancak ve ancak zaman'la geçer.*
insan dostunu zor bulur. ben buldum size kolay gelsin.*

*

*

bu aralar çok fazla kafamı kurcalayan şey.

bizim dünyamızda zaman düz bir çizgi şeklinde akıyor. 15 dk sonrasını görebilmek için 10 dk sonrasını da görmeniz gerek. gelecekteki bir olayı ondan daha önce gerçekleşecek bir olayı görmeden görme imkanımız yok. şemalaştıracak olursak :

1453 ist. fethi - - - 1789 fransız ihtilali - - - - 2019 covid salgını---- 2022 rusya ukrayna savaşı.

ölümsüz bir insan olduğumuzu varsaysak istanbulun fethini görmeden covid salgınını görmemizin imkanı yok çünkü bu olaylar bir çizgi üzerinde gerçekleşiyor.

peki bu çizgiye, çizginin içinden değil de farklı bir düzlemde yani aşağıdan ya da yukarıdan bakabilsek ne olurdu? daha da açıklayıcı olması için :



bu şu anda bizim zamanı görme şeklimiz. bir arkadaki domino taşı (tarihi olay)nı görebilmemiz için önümüzdekinin yıkılması (başka bir tarihi olayın gerçekleşmesi) gerekir.


bu da yukarıdan bakabilseydik göreceğimiz şey:


yani bir olay gerçekleşmeden bile bütün geçmişi ve geleceği görebilirdik.

3 boyutlu dünyamız en, boy ve derinlikten oluşur. örneğin birisi size ankara pastanesinin önünde buluşalım dese siz tamam da ne zaman diye sorarsınız.

yani bir olayın konumunu tarif etmek için mekanın yanında zaman da gerekir. saat 5'te cumartesi günü gibi. mekanı kendi isteklerimiz doğrultusunda değiştirebiliyoruz.

istersek pastanenin 2 metre arkasında ya da önünde, yatay olarak yakınında veya uzağında durabiliriz. en, boy ve derinliği kontrol edebiliriz ama 4.boyut olan zamanı kontrol edemeyiz. bulunduğunuz noktadan her yöne hareket edebilir ama ben hemen 5 dk sonrasına gitmek istiyorum diyemezsiniz. zamana uymak zorundasınız.

2 boyutlu çizgi filmlerde de karakterler sadece ileri geri gidebilir. derinlik diye bir şey söz konusu değildir. 3.boyutu kontrol edemezler.

bu karakterler bizi kendi 2 boyutlu dünyalarından görmeye çalışsalar bile algılayamazlar. kendileri gibi 2 boyutlu bir karakter olarak görürler. tıpkı bu şekildeki gibi:



bu durumda şöyle bir çıkarım yapılabilir. bir boyutta bulunan bir varlık kendisinden bir üst boyuttaki varlığı ya algılayamaz ya da algılasa bile algıladığı o şey varlığın kendisi değil, o varlığın kendi boyutundaki gölgesidir.

muhtemelen zamanı kontrol edebilen yani domino taşlarına üstten bakabilen başka uygarlıklar var ama beynimiz onları algılamaya yetmiyor ya da onları algılayabiliyorsak bile gördüğümüz şey aslında onların 4 boyutlu varlıklarının 3 boyutlu dünyamızdaki gölgeleri.

teknoloji iyice gelişip insan beyni evrimleşerek bir üst seviyeye geçebilir belki. bunu görürüm umarım.

mutluyken saf su gibi mutsuzken çamurlu su gibi

hiç kimsenin elinde olmayan; durdurulamaz, geri alınamaz, herkes için eşit şartlarda akan ve herkes için son derece kıymetli olan kavram. yönetmesini bildiğiniz taktirde başarmak istediğiniz her şeyi başarırsınız.

yeterince hızlanırsak yavaşlayan şey

akışkan olmayan, sonsuzluğun kütlesel tükeniş biçimi.

yarısı olmayan ölçü

akıp giden, tutamadığımız bir kavram.

yerine konmayan ama karşımıza sürekli yenilikler çıkartan şeydir.
yenilikleri nasıl değerlendirdiğimiz de geleceğimizi belirler.

dünle yarının arasında sıkıştığımız sandviç.

ne geriye alınabiliyor ne ileriye, durdurulamıyor, tekrar edilemiyor, o an taklit edilemiyor, öldürüyor, yaşatıyor, iyileştiriyor ya da zehir zaman.

takvimlerle ölçülüyor ama takvimden de hızlı.

içinden çıkamadığımız, ancak ölerek sıyrıldığımız bir şey, artık her neyse.

zaman, oluştur. oluş algıya bağlıdır, kaygı ve tasa verir. öyleyse tasasızlık, zaman-dışılık olmalıdır. zaman-dışılıksa bir sonsuzluk standardı yakalamaktır. ebedi olan kaygı ve tasa hissetmez çünkü. bu yüzden vampir filmleri biraz paradoksaldır. vampir ancak fantastik-sonsuz bir evrende varolabilir.

kökeni arapça.
زمان fiili arapça yorgun bitkin düşmek/düşürmek anlamına geliyor.
zamanın her şeyi tüketip eritiyor bitkin düşüyorken her şeyin ilacı diye kendimizi kaldırıyoruz belki de.

çok sandığımız zamanımız aslında yok. şöyle düşünün sabah uyanıyoruz ve akşam oluveriyor. bazen elle tutulur hiçbir şey yapmadan gün bitirdiğimiz oluyor. “yarın yaparız nasılsa kaçmıyor” diyor çoğumuz ama öyle değil. ertelediğimiz her şeyin yarım kalma riski olduğunu unutmayın. yarına çıkmamız bile belli değilken böyle bir rahatlığa sahip olmamız bazen şaşırtıyor beni. kendi kendimize hatırlatıp harekete geçmek gerek.

ne dosttur ne düşman. o yolunda gider bizde yolcusu oluruz.

hep ileri akan su.
yavaş yavaş damlayan, sonunda
sel olup her yeri yıkan su.
temiz başlayıp sonunda kiri çıkan su.
akan, akan, ölüm denen ateşi yakan su.

k, 2022.