william shakespeare

kitaplarının hiçbirini okumadığım ancak okumuşum gibi bildiğim yazar.

(bkz: to be or not to be)
işte bütün mesele bu !

madame bovary'de zengin, emma'yı elde etmek için, onu kandırıp cinsel ihtiyaçlarını gidermek, gönül eğlendirmek için planlar yapan adamın "benim olacaksın!" diye kendi kendine sinirlenmesini, bağırmasını anlatan sahne vardır. oradaki sahneyi çok cringe bulur, gülerek karşılar ve sayfaları çevirmeye devam edersiniz. gülerek karşılama sebebiniz ise, bu sahneyi 6-7 yaşınızdan itibaren yüzlerce medyada görmenizdir. bütün o seyrettiğiniz klişe sahnelerin( bir eserde, genç kızın kendinden bahsedilirken eliyle yüzünü kapatması ya da kendini yatağa atan genç kızın yüzükoyun yatarak yumrukları ile yatağı dövmesi vs. gibi) bu roman sahnelerinden alıntı olduğunu, edebi eserleri okuduğunuzda anlarsınız.

edebiyatta en güzel şekilde bürokrasi hicvi yapan ve bunu dönemin rus bürokrasisi içerisinde harika anlatan gogol'ün sonrasında tolstoy ıvan ilyiç'in ölümü'nde biraz, franz kafka ise gerek dava gerek şato'da nefis işler. her bir newton'ın, yeni nesilde bir einstein'ı olduğu gibi, gogol'ü de bu anlamda ya biraz ya daha da şiddetli şekilde destekleyen tolstoy, kafkalar vardır.

william shakespeare de, bütün edebi metinlerin, tiyatro oyunlarının, orada olması dışında ayrıca nesilden nesile daha güçlü kalması, popülerleşmesi konusunda en büyük sayılır. aslında kurucu baba olarak görülen fakat takdir edersiniz ki bir shakespeare olmayan geoffrey chaucer bu yüzden shakespeare kadar güçlü bir işim olmaz. bu durum, tamamen birebir denilecek şekilde aleksandr puşkin'in kurucu baba olmasına rağmen modern rus edebiyatının lideri olarak, en en büyük olarak lev nikolayeviç tolstoy ve fyodor mihayloviç dostoyevski'in görülmesi ile aynı durum diyebiliriz. tam da bu yüzden tarihi karakterlerin, popüler olmaları ve en büyük addedilmelerinde aslında karizmalarının, yazılı ve görsel medyanın, dönemin şartlarının ne kadar önemli olduğunu ve sadece kurucu ya da öncü olmanın en büyük olmaya tek başına yeterli olmadığını görüyoruz.

shakespeare, sahne sanatının, kadın erkek ilişkilerinin ve psikolojisinin ve özellikle ihtiras ve entrika gibi, bütün literatürü tanımlayan ve su gibi, ekmek gibi literatürün temelini oluşturan öğeleri sahneye yansıtan insandır. yukarıdaki yaptığım albert einstein ve isaac newton benzetmesine yapma sebebim tam olarak budur. kendisinden 100 küsur yıl önce yaşamış bir insandan daha önde görülme sebebi dehasının yanında, tarihi karakterin benimsenmesidir. artık siz buna deha mı dersiniz, şeytan tüyü mü dersiniz, orası size kalmış.

giuseppe verdi'nin macbeth'ini yıllar önce ilk dinlediğimde macbeth'in ne olduğuna bakarken, bir shakespeare şaheseri de olduğunu anlayıp, bir eserin, bir sanatçının nasıl denizleri, okyanusları, yüz yılları aşabildiğini bu iki eseri benimseyerek anlamıştım.

william shakespeare sanat, büyük insan, figür, deha ve daha bir sürü kelime, sıfatın açık ve net karşılığıdir.

“ en kara günahları işletecekleri zaman şeytanlar bunu önce sevap diye yutturmaya kalkarlar; tıpkı benim yaptığım gibi”
othello/ıago

tolstoy'a göre sahip olduğu şöhreti pek de hak etmeyen ingiliz şair ve oyun yazarıdır.

tolstoy, küçük yaşlarda shakespeare'i okumaya başlamıştı fakat hem çocukluğunda hem de yetişkinliğinde, onun eserlerinde, bu denli şöhreti hak edecek bir içerik göremiyordu. dahası, turgenyev gibi ilişkili olduğu yazarlara da shakespeare ile ilgili ne düşündüklerini sorduğunda doyurucu cevaplar alamamıştı.
tolstoy'a göre, shakespeare'in karakterleri, kendi karakter yapılarına dahi sadık kalamadan incil'dekine benzer büyük tinsel değişimlere uğrayan, derinliksiz karakterlerdi.
aslında tolstoy'un; shakespeare'de, hepimizde de görülebilen kendi edebiyat öznesini aradığını düşünüyorum. tolstoy gibi salt gerçekçi ve düşünce yönü ağır basan bir yazarın, shakespeare gibi duygu yükselişleriyle coşumcu karakterlere sahip bir yazarda, kendi beğenilerine hitap edebilecek anlatı ögelerine rastlayamaması çok olağan.
diğer taraftan shakespeare, tarihi süreçten gelen bir şöhrete sahip. yani aslında onun şöhretinin gerçek mimarları, shakespeare'in kendi döneminde, algı, zevk ve beklentilerine göre ona bu şöhreti teslim etmiş okur kitlesidir.
bugün tiyatro ve edebiyatta, adaptasyon denilen bir tür bile bu ihtiyaçtan doğmuştur. yani bir metnin düz bir çeviri yerine, başka dil ve kültür algılarına da hitap edebilecek düzeyde, yeniden yorumlanarak yapılan çeviri yazımı.
bu açıdan, okuduğumuz bazı çeviri kitaplarda karşılaştığımız türkçe deyimler, bizi şaşırtmamalı; aksine, bir çaba olarak takdir edilmeli. ya da herkesin bilebileceği bir örnekle, buz devri animasyon serisinin bir bölümündeki dublajına "oğlum bak git!" esprisinin konulması... tüm bu dokunuşlar, ürünlerin tüm niyet ve algısıyla, başka kültürel dil algısına sahip alıcılara hitap edebilecek bir forma bürünmesinde çok önemli ve etkili.
shakespeare de tolstoy'un kendi ana dilinde ve yaşadığı dönemin kültürel özelliklerine uygun yazsaydı, tolstoy açısından değişen bir şey olur muydu bilinmez ama o eserler adına bir fark ortaya çıkabileceği de kesin.

18.sone
seni bir yaz gününe benzetmek mi, ne gezer?
çok daha güzelsin sen, çok daha cana yakın:
taze tomurcukları sert rüzgârlar örseler,
kısacıktır süresi yeryüzünde bir yazın:
ışıldar göğün gözü, yakacak kadar sıcak,
ve sık sık kararı da yaldız düşer yüzünden;
her güzel, güzellikten er geç yoksun kalacak
kader ya da varlığın bozulması yüzünden;
ama hiç solmayacak sendeki ölümsüz yaz,
güzelliğin yitmez ki asla olmaz ki hurda;
gölgesindesin diye ecel caka satamaz
sen çağları aşarken bu ölmez satırlarda:
insanlar nefes alsın, gözler görsün elverir,
yaşadıkça şiirim, sana da hayat verir.

kaybettiğin yerde bekleme,
güçsüzler öyle yapar.
sana kapanan kapıyı bir daha çalma,
kapanan kapıyı acizler çalar.
unutma ki bu aşağılık dünyadasın:
kötülüğü baş tacı edip,
iyiliği çılgınlık sayan dünyada.
şunu iyi bil ki,
işine geldiğinde,
şeytan da kutsal kitap’tan örnekler verebilir
ve cehennem boş,
şeytanların hepsi burada...
her düşünceni dile getirme,
sana yakışmayan hiçbir düşünceyi hayata geçirme.
samimi ol fakat asla basit davranma.
huzur ancak gökyüzünde vardır...
biz ise yeryüzündeyiz.
utan,
ey çağ!
soylu insan yetiştirmez oldun...
arama boşuna,
bulunmak istemeyeni.
insanlar göründükleri gibi olmalıdır.
eğer değillerse hiç görünmesinler daha iyi.
kader mi aşkı kovalar,
yoksa aşk mı kaderi,
kimseler çözemedi bu bilmeceyi..
hoşça kal!
değerin çok yüksek,
tutamam seni.
sen ancak görenleri seversin,
bense körüm
sen ne kadar kalsan da
geliyorsun benimle..
ben ne kadar gitsem de
kalıyorum seninle...
öğret bana,
nasıl unutulur düşünmek?
oysa benim ruhumda savaş var.
durmadan ölüyor içimdeki insanlar.
boğ kendini yüreğim;
dilimi tutmak gerek !

şaka maka hamlet monologunu çok iyi oynarım.

açıkcası kendisini sevmem, çokta başarılı bulmam.bunu edebiyatçı kimliğimin yanında, standart bir okuyucu olarak dile getiriyorum.insanlarla ve insanların duyduğu duygularla dalga geçiyor ve bunu öylesine ince yapıyor ki herkes hayran olup, çok harika bir yazar olduğunu düşünüyor.

bir kere kaleme aldığı her şeyin finaline bakarsanız kadın-erkek arasında gelişen duygu bütünlüğüne daima saldırdığını görürsünüz.romeo-juliet'in sonu, lady macbeth ile eşinin diyalogları, hamlet'te, ophelia'nın sonu buna örnekler olarak verilebilinir.

bence ciddi şekilde ''aşk'' kavramına gıcığı var.. sürekli iki taraftan birini öldürüyor..tamamlanamıyorsunuz.. şimdi aşk yazarı böyle mi olur? -benim için hayır.

' othello ' kıskançlığın ve sessizliğin ne denli canlar yakacağını nelere mal olacağını anlatır.

üstad kadir mısıroğlu'nun (!) buyurmasına göre aslında türk olup, gerçek ismi şeyh pir olan bir osmanlı ajanı.

romeo & juliette eserinde işlenen insana dair duygu ve düşünce, günümüz insanında tıpatıp geçerlidir

yarayla alay edermiş
yararlanmamış olan ....

bir zamanların gözde oltalarına iğnelik etmiş sözlere sahiptir.*

foucault's pendulum (foucault sarkacı) romanında, umberto eco, shakespeare'in gerçek bir kişi olmadığını yazar.
pek çok araştırmacı da aynı fikirdedir.
bizde nasıl yunus emre çok sevilen bir halk ozanı olduğu için aynı 'mahlas'la, tıpkı onun gibi 'söyleyen' pek çok halk ozanı varsa, ingiltere'de de shakespeare'den sonra aynı adı kullanan pek çok oyun yazarı, benzer 'üslup'ta eser vermiş olabilir.
yalnız şunu da eklemeden geçmemeliyim; (daha önce yazılıp yazılmadığını araştırmadım ama) derler ki, dünya yüzünde yazılmış/yazılabilecek her konu ve duyguyu anlatmış kişidir, gerisi yalnızca çeşitlemelerdir. (yaşasın postmodernizm!)

edebiyat alanında eğitim almamasına karşın kendisine özgü bir stil geliştirerek sone türünde yüzlerce eseri olan, ingiliz edebiyatının mihenk taşı yazardır. tiyatro oyunlarının bu denli başarılı olmasının nedeni ise tiyatro hayatına yazar olarak değil oyuncu olarak başlamasıdır.

teveğine su yürüdüğünü asla kabul etmeyip romantizmi fışkırtmış sapkın ama da yürekli ingiliz şairidir. üç senemi verdim filolog olacağım diye, ne çektin be selaattin deyip kaçtım en sonunda ama da içimde uhde kaldı.

kadın düşmanı ingiliz tiyatro oyunu yazarı.

ortamlarda gey bir osmanlı ajanı olduğu konusunda fikir birliğine varılmış olunan ingles.