16. yy.dan beri anadolu'da gelişmeyen bilim

bugünlerde ortadoğu’daki müslüman toplumlar göreceli olarak tutucu, teknolojide ön saflarda yer almıyorlar. ama orta çağ’da aynı bölgedeki müslümanlar teknoloji bakımından ileriydiler, yeniliklere açıktılar.

çağdaş avrupa’dakinden daha yüksek okuryazarlık oranına ulaşmışlardı; eski yunan uygarlığının mirasını öylesine özümlemişlerdi ki bugün biz eski yunan’a ait kitapların çoğunu arapça kopyaları aracılığıyla tanıyoruz.

yel değirmenlerini, trigonometriyi, üç köşeli yelkenleri geliştirdiler ya da icât ettiler; metal sanayisinde, mekanik mühendislikte, kimya mühendisliğinde, sulama yöntemlerinde önemli adımların atılmasına öncülük ettiler; çin’den barutu ve kâğıdı alıp avrupa’ya aktardılar.

orta çağ’da teknoloji akışının yönü bugünkü gibi avrupa’dan islâm âlemine doğru değil, büyük oranda islâm âleminden avrupa’ya doğruydu. ancak ms aşağı yukarı 1500 yılından başlayarak bu akışın yönü yüz seksen derece değişti.

müslüman bilim adamlarını bugün başarıyka yad ediyoruz fakat kendi zamanlarında din bilginlerinden çok eleştiri aldıklarını okumuştum.

bir de 1500'lerde tasavvufi öğretileri yaygınlaştığı için bilimi terkettiler diye bir dedikodu vardır.

14.yy.da endülüste ne olduysa artık...

kabalist mistiklerden etkilenerek bir düşünsel dönüşüm başlamış ve geriye doğru (doğuya) yayılmış

ilericilik motivasyonu biterken muhafazakarlık egemen olmuş

yani her şey 'motivasyon' mirim...

düşününce aslında 2. mehmet bile türk yada doğulu bir müslüman mühendise değil, macar asıllı bir mühendise top yaptırmış. anadolu'nun sürekli savaşlar içinde geçen henüz tam yerleşik olamamış zamanlarında türkler zanaate, teknolojik gelişmelere veya bilimsel düşünceye pek vakit ayırmamışlar sanırım. 15. yy sonrasında ise saltanatı korumak adına osmanlı, türklerin zenginleşip asil aileler oluşturmasına pek izin vermemiş. haliyle türkler bilimsel gelişmeler yapacak kadar müreffeh yaşam şartları bulamamış. çin veya hindistan gibi binlerce yıldır aynı bölgede yerleşik bir yaşamımız olsa çok başka olabilirdi. o yüzden cumhuriyetin kurulması çok önemli bir fırsattı, 11. yy'dan beri yaşadığımız bu topraklara sonunda biat kültürü olmadan bizim diyebiliyorduk. dünyayı yakalamaya başlamıştık. ama kısa sürede islamcılar, amerikalılar, ingilizler vs. yine türk medeniyetinin bilimsel üretkenliğe geçiş dönemini sekteye uğrattılar. yine de osmanlı'daki gibi aşırı baskı altında kalmadan 2010'lu yıllara kadar kıyıda köşede kendini yetiştirme şansı bulan mühendislerimiz, bilim insanlarımız, doktorlarımız oldu. bunu da cumhuriyetin sağladığı özgürlüklere borçluyuz. yakın zaman sonra cehaleti öven islamcıları tekrar alt edip türk yurduna özgür düşünceyi tekrar yayacağız.