aynı yaşlara ayrı insanlarla girdiler.

21 aralıkta nar kırma ritüeli var bir de. narın bolluk, bereket, çoğalma ve doğruluğu temsil ettiğine inanıldığından 21 aralık akşamı evin içinde nar patlatılıyormuş. bir nevi batıl inanç ama zevkli olduğundan son birkaç senedir evimde gerçekleştirdiğim bir eylem. işe yaramadı diyemem.

konuşulan konuda bilgi sahibi olmak.

türkiye'de özellikle ailelerin çocuklarına söz dinletmek için sıklıkla başvurduğu ve kişinin duygusal gelişimine zarar veren bir davranıştır. çocuk, şehir dışında okul kazanmıştır; aile, ağlar, bağırır, çağırır. çocuk, ailenin tasvip etmediği biri ile evlenmek ister; aile yine ağlar, bağırır hatta bayılır. bu baskı altında kişiler yanlış kararlar verebilir ve hayatlarının olağan akışı olumsuz etkilenir.

düzenli bir hayat sürmek, çok kolay görünür ama ciddi anlamda hırs, kan ve gözyaşı ister...

nauru dünyada başkenti olmayan tek ülkedir.

--- alıntı ---

yüksek askerî şûra (kısaca yaş), ankara'da yalnızca barış zamanlarında görev yapmak üzere oluşturulan kurul. yüksek askerî şûra ilk olarak 1972 yılında toplanmıştır.

yüksek askerî şûra, cumhurbaşkanının başkan olarak belirleyeceği cumhurbaşkanı yardımcısının çağrısı ile yılda en az bir kez toplanır. cumhurbaşkanı gerektiğinde şûrayı toplayabilir. cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında, adalet, içişleri, dışişleri, hazine ve maliye, millî eğitim, millî savunma bakanları, genelkurmay başkanı, kara, hava ve deniz kuvvetleri komutanlarından kurulur. gündemin özelliğine göre şûra toplantılarına ilgili bakan ve kişiler çağrılıp görüşleri alınabilir.

yüksek askerî şûranın gündemi; cumhurbaşkanı tarafından belirlenir ve cumhurbaşkanı yardımcısı ile genelkurmay başkanının önerileri dikkate alınarak cumhurbaşkanınca düzenlenir. şûra genel sekreterliğini millî savunma bakanı yürütür. şûra üyesi bakanlar ile diğer bakanların gündeme girmesini istedikleri konular, şûra genel sekreteri tarafından cumhurbaşkanına sunulmaktadır.

yüksek askeri şuranın kuruluş ve görevleri hakkında cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre yüksek askeri şûranın görevleri şunlardır:

genelkurmay başkanlığınca hazırlanan askeri stratejik anafikrin (konseptin) tespiti ve gerektiğinde yeniden gözden geçirilmesi hususlarında görüş bildirmek;
silahlı kuvvetlerin anaprogram ve hedefleri ile ilgili konularda görüş bildirmek;
silahlı kuvvetlerle ilgili olup önemli görülen mevzuat taslaklarını inceleyip görüş bildirmek;
cumhurbaşkanının lüzum gördüğü hallerde silahlı kuvvetlerle ilgili diğer konular hakkında görüş bildirmek;
mevzuatla verilen görevleri yapmak

yüksek askeri şûra, bütün üyelerin katılması ile toplanır. ancak özürü olanlar toplantıya katılamayacaklarını (toplantı gününden önce) şûra sekretaryasına bildirirler.
kararlar toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile alınır. oylarda eşitlik halinde başkanın katıldığı tarafın oyları geçerli sayılır. oylama işlemi aksine bir karar alınmadıkça açık olarak yapılır.
toplantıya katılamayan üyeler, gündemdeki konular hakkında, görüşlerini yazılı olarak bildirebilirler.
askeri şûra kararları cumhurbaşkanının onayı ile tekemmül eder.

--- alıntı --- buradan

şahsini ölmedim ama hafif sürünüyorum vesilesiyle tanidiğım 1972 ankara dogumlu biyolog. kendisi ayni zamanda bir akedemisyen, yazar ve nörobilimcidir. herhangi bir kitabini henuz okumadim ama açıkbeyin adli youtube kanalinin içine düsmus durumdayim diyebilirim. kanalın icerigi oldukca zengin, kesinlikle takip etmenizi tavsiye ederim. kitaplarina da değineyim, bir cok kitabi hakkinda oldukca olumlu geri donuslere denk geldim. dijital gelecekte insan, değisen beynim, beynin sırları kitaplarini okunacaklar listeme simdiden ekledim hatta. eserlerinden bagimsiz yazarin hayata bakis acisini ve dusunce yapisini oldukca begendim. degerlerine bagimli, kararinda gelenekci fakat olabildigince modern, yeniliklere acik ve de akilci biri. ozellikle genç tayfa youtube videolarını izlemeli derim. genclere hitaben söyledigi her cumlenin alti cizilebilecek kadar degerli cunku.

birden fazla en büyük sorunu olması.

bir john fante romanıdır. (bkz: arturo bandini) karakerinin çocukluğunu, ailesini anlatır. favori kitaplarımdan biridir.

tam olarak nereden başlayacağımı bilmiyorum; muhteşem bir adam doğrusu, arturo bandini. arturo, küçük bir çocuktur. kardeşleri; altına ıslatan federico, sinsi sarışın august, duvar ustası, reislerin reisi babası svevo bandini ve adeta bir rahibe olan annesi marie ile aynı evde yaşarlar. küçük bir evdir, çok yoksuldurlar. soğuk havalar, kar kış kıyamet nedeniyle babasının işleri durgundur. svevo bandini gururlu, heybetli bir adamdır. her sabah erkenden uyanıp kar kürer, svevo bandini; arturo'nun hayatında önemli izleri olan bir adamdır.

fante, arturo bandini'nin çocukluğunu, ailevi sorunlarını, sefaleti anlatır. arturo, rosa pinelli adında bir kıza aşık olur. sefaletin içinde bir adam oluşu, adam olurken aşık oluşu, kaybetmeyi, dişlerini sıkmayı, yoksulluğu, masumiyeti kaybedişi, kısacası sağlam bir insanın tüm pişme sürecini anlatır fante. öyle bir yaşamdır ki bu, arturo bandini çıkar ortaya. öyle, şu veya bu diyerek önemsizleştirebileceğiniz, kıyaslayabileceğiniz bir adam değildir arturo dominic bandini. hayat ocağında pişmiştir, yoksulluğun, yoksuzluğun içinde pişmiştir.

arturo, sağlam olan, güçlü olan şeyleri hayatına model alır. o yüzden kitabı okurken duygulardan arınmışlığı hissedersiniz. kuru romantizm, laf kalabalığı yoktur. but, buttur anlayacağınız. ağlamak, sızlanmak yoktur; sefaletimizi okuyan, sefaletimizi seyredenin yürekleri sızlayabilir ancak; bizim buna harcayacak enerjimiz yoktur. sızlanmayız, sızlananın da ağzına bir tane tokat atıp kendine getirmemiz gerekir.

arturo bandini için, birilerinin kurula kurula uydurduğu şımarık normlar, ahlaki kurallar yoktur. kendi sınıfını kabul etmiştir; kendi heveslerini, güdülerini, arzularını rahat bırakmıştır ve onlarla barıştığı için de onlar tarafından zehirlenmemiştir. güzel bir kadın bacağı gördüğünde ona hasta olur. bu pişmeyi de diğer kitaplarında, (bkz: toza sor) ve (bkz: los angeles yolu) gibi romanlanlarında anlatır.

bu kitapları analiz ederken kısa kesmek zorunda kalmak o kadar üzüyor ki beni anlatamam. ancak bunu da burada kesmemiz lazım. iyi okumalar dilerim.

bu dünya üzerindeki en büyük yaşayan mucizedir. "insan yazmış" diyenlere bir benzerini getirin diyen ve hiçbir zaman benzerini getiremeyen insanlar tarafından hala "insan yapımı" olduğu öne sürülen ilahi kitap.

işte bunlar hep kenevirin yan etkileri.

kerem,yağız,yiğit,sarp,can,mete.

şimdi fark ediyorum berbat bir ders olduğunun..

saygısız, edepsiz ve ahlaksız kişilerin yapacağı ve hiç çekinmeyeceği bir harekettir. ayıptır yahu. hiç yakışık kalmaz sevmeseniz de açık sözlü olun, kırmadan anlatmaya çalışın ve o ortamda birlikte bulunmayın.

kuantum fiziğinde, kuantum sistemlerine dair bazı bilgileri edinmemizi sağlayan kavram.

uzun bir yazı olacak ama dalga fonksiyonunun çökmesi, heisenberg belirsizlik ilkesi gibi bazı konular hakkında kafalardaki soru işaretlerini gidereceğimi umuyorum.

***

önce şunu cebimize koyalım: mesela ışık, hem dalga hem de parçacık özelliği gösterir ve bu özelliğe düalite deriz fizikte. ışık, foton adını verdiğimiz parçacıklarla taşınan bir elektromanyetik dalgadır. parçacık demişken; kuantum fiziği, her parçacığı matematiksel bir dalga fonksiyonu ile açıklar. bunlara olasılık dalgası denir ve parçacığın herhangi bir anda bulunma olasılığı olan bölgeleri verirler. kuantum dalga fonksiyonu olarak da bilinirler.

tabii kuantum nedir, dalga nedir, fonksiyon nedir gibi fiziksel ya da matematiksel konulara burada tek tek girmeyeceğim, o zaman entry daha da uzar.

şimdi bir olasılık dalgasını nasıl inceleyip ondan hangi sonuçları elde edebiliriz, ona bakalım.

***

bu aşamada konuyu anlayabilmek için 1 boyutlu uzayda bir parçacık düşünelim. yani bu parçacık bir doğru boyunca sadece ileriye ve geriye doğru hareket edebiliyor olsun.

şöyle:




önce sadece yukarıdaki gibi bir parçacık hayal edelim. bu parçacık mesela 1 saniyede 5 metre yol alıyor olsun. klasik fizikte bu tür bir cismin hız ve konumunu rahatlıkla ölçebiliriz.

***

kuantum fiziğinde ise iş değişir, çünkü bu kez elimizde parçacık değil, bir olasılık dalgası bulunur ve parçacığın konum ve hızını bunun üzerinden belirlemek zorunda kalırız.

dalga fonksiyonunun, parçacığın hareket ettiği doğru boyunca dönerek bir spiral gibi ilerlediğini düşünelim.

şu şekilde:



ancak gördüğünüz gibi, dalganın doğruya olan uzaklığı her noktada eşit değil.

1 ve 3 ile gösterdiğim noktalarda, dalganın en uç noktasının doğruya yaklaştığı (yani aradaki mesafenin azaldığı), 2 ile gösterdiğim noktada ise en uç noktanın doğrudan uzaklaştığı (yani aradaki mesafenin arttığı) görülüyor.

burada bilmemiz gereken şey şu: parçacığın 2 numaralı bölge ve yakınlarında bulunma olasılığı, diğer yerlere göre daha yüksek. fakat parçacığın tam olarak nerede olduğunu bilemeyiz, çünkü dalga dediğimiz şey, yukarıdaki spiral gibi şekilden ibaret değil ve bir hacme sahip. şu şekildeki gibi:



parçacık bu hacim içerisinde, herhangi bir yerde bulunabilir.

bu dalga, doğrunun ekseni boyunca hareket ederken bir değişim gösterir. yani yapısı sürekli olarak aynı kalmaz ve uzayıp yayılmaya başlar.

mesela böyle:



bu yayılmanın matematiksel açıklamasını yapan formüle schrödinger denklemi denir.

***

bir ölçüm cihazımız olsun elimizde. bu cihaz 1 saniye içerisinde ölçüm alabiliyor olsun.

parçacığımız 1 saniyede 5 metre yol alıyordu. klasik fizikte durum şöyle: parçacığın harekete başladığı noktayı ve hareket hızını biliyoruz. o halde mesela 3. saniyede onun nerede olacağını tam olarak ölçebiliriz.

parçacığın yolu üzerine bir cihaz koyalım ve ölçüm alalım.

şu görsel üzerinden anlatayım ki, birazdan dalga ile ilgili kısmı anlatırken olayı anlamamıza yardımı olsun.



altta cihazımızı görüyorsunuz. üst kısmında da, köşeli parantez gibi görünen bir yer var. orası cihazın doğru boyunca ölçüm alabildiği aralığı temsil ediyor. parçacık yoluna dümdüz devam ederken o "parantezler" arasındaki mesafeden de geçecek ve cihaza yakalanacak. böylece cihaz bize, parçacığın orada olduğuna dair bir sinyal verebilecek.

fakat kuantum fiziğinde parçacık, olasılık dalgasının içerisinde herhangi bir yerde olacak. şuradaki resim de dalganın cihaz tarafından ölçülmeye çalışıldığı durumu gösteriyor:



görüldüğü gibi, cihazın ölçüm alabildiği bölgeye, dalganın sadece ufak bir kısmı denk geliyor. oysa parçacık, ölçümü aldığımız anda, dalganın herhangi bir yerinde olabilir. bu durumda cihazın ölçüm aldığı bölgeye denk gelmeme ihtimali her zaman var.

***

burada yapabileceğimiz şey, parçacığın bulunabilme ihtimali olan yer için olasılık hesaplamak. örneğin cihazın ölçüm aldığı mesafeye denk gelen dalganın hacmi %35, bunun dışında kalan kısımlar %65 ise, parçacığın cihaza %35 olasılıkla yakalanacağını söyleyebiliriz.

buradan bir sonuç daha çıkıyor: herhangi bir ölçümde cihaz parçacığı yakalayabilir, ama aynı dalga üzerinde aynı ayarlarla yapacağı bir başka ölçümde yakalayamayabilir.



***

diyelim ki parçacığımız cihaza yakalandı, yani %35'lik dilimin içerisinde bir yerdeydi. bu durumda dalganın geri kalan %65 hacimli bölgesi sıfırlanır. eğer parçacık %35'lik dilimde değilse bu kez bu dilim sıfırlanır ve geriye %65'lik kısım kalır. buna dalga fonksiyonunun çökmesi denir. işte gözlemci etkisi dediğimiz şey de tam olarak budur. schrödinger'in kedisi adlı düşünce deneyinde de bu durum devreye girer mesela.

dalganın sıfırlanmadan kalan kısmı, yine schrödinger denklemine göre, daha önce de bahsettiğim gibi yayılma gösterir. fakat tabii artık dalganın yapısı değiştiğinden, gösterdiği yayılma da farklı bir şekil alır.

şöyle bir gif ile fikir sahibi olalım. ölçüm yapıldığı andaki çökme ve yayılma...



***

dalgayı kullanarak konum belirleme hakkında iyi kötü bir fikrimiz oldu. peki ya hız?

dalganın hareket hızı, parçacığın da hareket hızını verecektir. örneğin saat yönünde dönerek ilerleyen 2 dalgadan frekansı fazla olan daha hızlı hareket edecektir ya da mesela hiç dönmeden dümdüz ilerleyen bir dalganın hızı bunlara göre farklı olacaktır. yani parçacığın konum bilgisini içeren "spiral" dalgaya eklenecek ya da ondan çıkartılacak her bir "kıvrım" hızda değişime yol açacaktır.

mesela şu gif size biraz fikir verir sanırım. özellikle en alttaki dalganın hareketinden, yayılmayı da az miktarda da olsa görebilirsiniz. 1 gifle 2 kuş ^^



fakat sadece bu kadarla kalmıyor tabii iş. fizik bu; kolay olduğu nerede görülmüş? *

bu olayı yorumlayabilmek için fourier dönüşümü denen matematiksel bir yaklaşım kullanılır. bu dönüşüm, periyodik olayları incelemek ve dalgalar içerisindeki bilgileri elde edebilmek amacıyla birçok farklı bilim alanında kullanılır. basitçe, olasılık dalgamızı onu oluşturan frekanslara ayıran bir yöntem diyebiliriz. bu dönüşüm yeni bir dalga fonksiyonu oluşturur. işte oluşan bu yeni dalga fonksiyonu da, parçacığın hız bilgisini içerir.

bu dönüşümün tersi de mümkündür, yani hız bilgisi içeren dalgadan, konum bilgisi içeren dalga elde edilebilir ve bu dönüşüme de yine fourier dönüşümü denir.

***

kuantum sistemindeki parçacık için hız da tıpkı konum gibidir. dalga içerisinde tek bir hız değeri değil, bir hız dağılımı söz konusudur.

klasik fizik örneğimizdeki parçacığımız saniyede 5 metrelik hıza sahipti. fakat artık parçacığın hızını kesin olarak bilmiyoruz, çünkü dalga içerisine dağılmış 1'den fazla hız değeri var elimizde. bu hız saniyede 5 metre de olabilir, 5'ten biraz düşük ya da yüksek de...

bu arada, yukarıda bahsettiğimiz bir olayın, yani dalganın schrödinger denklemine uygun şekilde yayılıp bozulmasının nedeni de bu hız dağılımıdır. zira dalganın bir kısmı çok daha hızlı hareket ederken, bir kısmı buna kıyasla daha yavaş hareket etmektedir ve böylece dalganın ön ucu, orta kısmı ve arka ucu arasında bir faz farkı oluşacaktır. bu da mesela ön tarafın hızla hareket edip merkezdeki şişkin kısımdan uzaklaşıp uzaması, merkezdeki şişkin bölgenin daha yavaş şekil değiştirmesi, arka ucun da yavaş kalarak merkezle aranın açılmasına neden olarak geriye doğru uzaması gibi bir sonuca yol açacaktır.

yukarıda konum bilgisi içeren dalganın değişiminin hızı da etkileyeceğini söylemiştim. bunun tersi de geçerlidir; hız bilgisi içeren dalgadaki değişimler, konumu da etkiler.

tabii ki konum ya da hız dalga fonksiyonundan birinin çökmesi durumunda diğerinin de çökeceğini söylemeye gerek yok.

bu durum biraz fizik bilenlere tanıdık gelmeye başlamıştır. belirsizlik ilkesine doğru gidiyoruz gördüğünüz gibi.

***

standart sapmayı bilirsiniz; bir değerin ortalama değerden ne kadar fazla saptığını söyler bize bu kavram. eğer dalgamızın standart sapması küçükse, parçacığın nerede olabileceğine dair olan bilgimiz biraz daha netleşir. yani bu durumda konum bilgimizdeki belirsizlik düşüktür.

standart sapma büyükse, dalga daha uzun bir mesafeye yayılacağından parçacığın konumu hakkındaki bilgimiz de zayıflayacaktır. yani belirsizlik yüksek olacaktır.

fourier dönüşümünün bir özelliğine göre, eğer konum bilgisi içeren dalgadaki belirsizlik büyükse hız bilgisi içerenin belirsizliği küçük olacaktır. bunun tersi de geçerlidir. ancak ikisi birden küçük olamaz. o halde parçacığın hemen hemen nerede olduğunu ne kadar iyi bilirsek, hızı hakkındaki bilgimiz o kadar belirsiz olacaktır (tersi de geçerlidir: hızı ne kadar iyi bilirsek, konum bilgisindeki belirsizlik o derece artacaktır)

bu arada, momentum kavramı hıza bağlı bir nicelik olduğundan, hıza ait dalga fonksiyonu aynı zamanda momentuma da ait dalga fonksiyonudur. bu nedenle belirsizlik ile ilgili cümlelerde hız yerine momentumu da koyabilirsiniz.

***

konu "basitçe" böyle, ama daha detaylı ve karmaşık matematiksel anlatımlar okumak isteyenler varsa onlara bir kitap önerebilirim: roger penrose'un gerçeğin yolları adlı kitabı. bunun içerisinde fourier dönüşümü, schrödinger denklemi gibi konuların detaylı anlatımlarını ve hesaplamaları türkçe olarak bulabilirsiniz. yalnız yazarın kendisi bile kitabın karmaşıklığı konusunda okuyucuyu uyarıyor. sonra "sen neden uyarmadın?" demeyin.

not: başka bir sitedeki kendi yazımdır. bazı yerlerini biraz değiştirdim.

hinduizm'de yok edici tanrı'dır. hindu teslisinde, brahma ve vişnu ile hinduizm'in en büyük 3 tanrısından biridir. şiva'nın binlerce ismi vardır, en bilinenleri: shiva en hayırlısı, bola bhandari kolayca memnun edilebilen, shankar bolluk veren, shambo tüm neşe ve uğurların kaynağı, ishwar her şeyi kapsayan, maheshwar evrenin yüce rabbi, mahadev tanrıların tanrısı, hara yok edici. şiva'nın bir çok temsili formu da vardır. eşi parvati ile birlikte yarı kadın yarı erkek bir birlikteliği temsil eder(ardhanarishvara). hem zehrin hem ilacın efendisidir, boynundaki yılan figürü bunu temsil eder. himayesinde binlerce sığır vardır. hayırsever bir çobandır hem de kendi himayesindeki insan ruhları arasındaki canavarların da katilidir. shiva tüm karşıt özellikleri bünyesinde taşır. hem hiddetli hem en merhametlidir. hinduizm'de tamamlayıcı özellikleri iki anlamda da görme eğilimi vardır. bu tasvirler ve sıfatlar da bu anlayışın yansımasıdır. şiva görsel olarak mavi renkli, boynunda bir yılan, 3. bir gözü olan bir erkek şeklinde çizilir. 3. göz gazabını temsil eder, açtığında yok eder. yılan hem yaratıcı hem yok ediciliğini temsil eder.

şiva ve parvati'nin uyum içinde bir evliliği vardır ve evliliklerinde kadın-erkek olarak eşittirler. oğulları skanda ile birlikte, himalayalar'daki kailash dağlarında yaşadıklarına inanırlar. ancak bunların da temsili olduğuna inanılır. shiva'nın bir başlangıç ve sonu olmadığına tüm evreni kapsadığına inanılır. nebulalar saçlarıdır, yıldızlar gözleridir. shiva'nın bir formu yoktur aynı zamanda form sahibidir, tanrıların tanrısıdır. hindular şiva'yı anlamak için 4 yol tavsiye ederler. egodan arın, sessizlikte dikkatini bir noktaya odaklayabil, meditasyon yap ve kendini düşüncenin boyunduruğundan kurtar.

şeker portakalı, güneşi uyandıralım, delifişek. yine okuyasım geldi.