1.
(tematik)
mimari hakkında tutarlı\kaynaklı sözlük bilgileri;
ambon: genelde erken hristiyanlık dönemi kiliselerinde bulunan, yükseltilmiş vaiz kürsüsü.
apsis: bir kilisenin uzunlamasına eksenini genellikle sonlandıran, yarım daire formundaki mekan.
arkosolium: kemerli niş içine yerleştirilen mezar.
aynaroz\athos kilise tipi: naosu saran yan apsisler ya da ''koroları'' bulunan, böylece kapalı yunan haçı planındaki öğeleri trikonkhos öğelerle birleştiren kilise.
bazilika: geniş hol; kilise mimarisinde genelde iki uzun kenarında yan nefler bulunan uzun nef.
bema: bizans kilisesinde genelde apsis ile hemen önündeki alana yerleşen, altarı barındıran ibadet alanı
cloisanne\çerçeveli duvar tekniği: taşların tuğlayla çerçevelendiği duvar yapım tekniği.
devşirme\spolia malzeme: yeniden kullanılan yapı malzemesi.
diakonikon: üçlü ibadet alanında, bemanın güneyindeki oda, genelde giyinme ya da kutsal eşya odası (sakristi) olarak kullanılır.
eksedra: sıra sütunlu niş.
eksonarteks: kilise girişinin önünde yer alan dış giriş holü; (bkz: kariye manastır kilisesi) genelde bir portikoya açılır.
kapalı yunan haçı\kare içinde haç kilise tipi: dokuz bölmeye ayrılmış naosu, dört sütun ya da paye üzerinde yükselen ve dört tarafta yüksek tonozlarla ve köşelerde alçak tonozlarla desteklenen kubbeyle örtülü bir merkezi açıklığı olan kilise.
katholikon: manastırın ana kilisesi.
kasnak: kubbenin biçimini yükseltmekte kullanılan, genelde pencereli, dairesel ya da çokgen yükselti.
kiborion: altar üzerindeki örtü.
kripta: bir kilisede genelde mezar ve röliklerin bulunduğu, zemin kotu seviyesinin altındaki oda.
kubbeli bazilika: kubbesi nefin bir bölümünü örterek dikey bir eksen yaratan tonozlu bazilika.
naos: bizans kilisesinin, genelde kare şeklinde ya da merkezi plana sahip ana mekanı.
narteks: kilisenin geniş giriş holü.
nef: kilisenin, ince uzun dikdörtgen şeklinde plana sahip ana ibadet alanı.
pandantif: kare bölmeden, üzerindeki kubbe ya da kubbemsi örtüye geçişte kullanılan küresel üçgen.
pandantifli kubbe: tonoz eğrisinin doğrudan pandantiflerden başlayıp devam ettiği yelkentonoz ya da karınlı sivri tonoz.
parekklesion: yan şapel.
pastophoria: (çoğul: tekil pastophorion): prothesis ve diakonikon.
prothesis: üçlü ibadet alanında, bemanın kuzey tarafındaki oda: ökaristi törenine hazırlık ve ökaristi kaplarının saklanması için kullanılır.
sekiz destekli kilise tipi: geçiş kotunda sekizgen oluşturan konsol ya da trompları bulunan, kare naosun üzerini geniş bir kubbenin örttüğü kilise.
solea: erken hristiyanlık dönemi kiliselerinde, bemayı ambona bağlayan yükseltilmiş platform.
synthronon: din adamlarının kullanması için kilisenin apsisi içine yerleştirilen sıra ya da sıralar.
templon: naos ile ibadet alanı arasına yerleştirilen paravan. çoğu kez ortada bir kapısı, yanlarda pencere altından uzanan kapama panelleri ve arşitravı destekleyen yavrusütunlu payeleri olur.
tetrakonkhos: dört taraktonoz ya da nişten oluşan bir yapı ya da yapı bölümü
transenna: pencerelerde kullanılan delikli levha.
tribelon: üçlü kemerleme.
trikonkhos: üç taraktonoz ya da nişten oluşan bir yapı ya da yapı bölümü
tromp: kareden sekizgene geçişi sağlamak için genelde kare bir açıklığın köşelerine yerleştirilen bindirme kemer.
yunan haçı plan: haç biçimli naosu eşit boyutta kollardan oluşan kilise planı.
(bkz: robert ousterhout, bizans'ın yapı ustaları)
ambon: genelde erken hristiyanlık dönemi kiliselerinde bulunan, yükseltilmiş vaiz kürsüsü.
apsis: bir kilisenin uzunlamasına eksenini genellikle sonlandıran, yarım daire formundaki mekan.
arkosolium: kemerli niş içine yerleştirilen mezar.
aynaroz\athos kilise tipi: naosu saran yan apsisler ya da ''koroları'' bulunan, böylece kapalı yunan haçı planındaki öğeleri trikonkhos öğelerle birleştiren kilise.
bazilika: geniş hol; kilise mimarisinde genelde iki uzun kenarında yan nefler bulunan uzun nef.
bema: bizans kilisesinde genelde apsis ile hemen önündeki alana yerleşen, altarı barındıran ibadet alanı
cloisanne\çerçeveli duvar tekniği: taşların tuğlayla çerçevelendiği duvar yapım tekniği.
devşirme\spolia malzeme: yeniden kullanılan yapı malzemesi.
diakonikon: üçlü ibadet alanında, bemanın güneyindeki oda, genelde giyinme ya da kutsal eşya odası (sakristi) olarak kullanılır.
eksedra: sıra sütunlu niş.
eksonarteks: kilise girişinin önünde yer alan dış giriş holü; (bkz: kariye manastır kilisesi) genelde bir portikoya açılır.
kapalı yunan haçı\kare içinde haç kilise tipi: dokuz bölmeye ayrılmış naosu, dört sütun ya da paye üzerinde yükselen ve dört tarafta yüksek tonozlarla ve köşelerde alçak tonozlarla desteklenen kubbeyle örtülü bir merkezi açıklığı olan kilise.
katholikon: manastırın ana kilisesi.
kasnak: kubbenin biçimini yükseltmekte kullanılan, genelde pencereli, dairesel ya da çokgen yükselti.
kiborion: altar üzerindeki örtü.
kripta: bir kilisede genelde mezar ve röliklerin bulunduğu, zemin kotu seviyesinin altındaki oda.
kubbeli bazilika: kubbesi nefin bir bölümünü örterek dikey bir eksen yaratan tonozlu bazilika.
naos: bizans kilisesinin, genelde kare şeklinde ya da merkezi plana sahip ana mekanı.
narteks: kilisenin geniş giriş holü.
nef: kilisenin, ince uzun dikdörtgen şeklinde plana sahip ana ibadet alanı.
pandantif: kare bölmeden, üzerindeki kubbe ya da kubbemsi örtüye geçişte kullanılan küresel üçgen.
pandantifli kubbe: tonoz eğrisinin doğrudan pandantiflerden başlayıp devam ettiği yelkentonoz ya da karınlı sivri tonoz.
parekklesion: yan şapel.
pastophoria: (çoğul: tekil pastophorion): prothesis ve diakonikon.
prothesis: üçlü ibadet alanında, bemanın kuzey tarafındaki oda: ökaristi törenine hazırlık ve ökaristi kaplarının saklanması için kullanılır.
sekiz destekli kilise tipi: geçiş kotunda sekizgen oluşturan konsol ya da trompları bulunan, kare naosun üzerini geniş bir kubbenin örttüğü kilise.
solea: erken hristiyanlık dönemi kiliselerinde, bemayı ambona bağlayan yükseltilmiş platform.
synthronon: din adamlarının kullanması için kilisenin apsisi içine yerleştirilen sıra ya da sıralar.
templon: naos ile ibadet alanı arasına yerleştirilen paravan. çoğu kez ortada bir kapısı, yanlarda pencere altından uzanan kapama panelleri ve arşitravı destekleyen yavrusütunlu payeleri olur.
tetrakonkhos: dört taraktonoz ya da nişten oluşan bir yapı ya da yapı bölümü
transenna: pencerelerde kullanılan delikli levha.
tribelon: üçlü kemerleme.
trikonkhos: üç taraktonoz ya da nişten oluşan bir yapı ya da yapı bölümü
tromp: kareden sekizgene geçişi sağlamak için genelde kare bir açıklığın köşelerine yerleştirilen bindirme kemer.
yunan haçı plan: haç biçimli naosu eşit boyutta kollardan oluşan kilise planı.
(bkz: robert ousterhout, bizans'ın yapı ustaları)
devamını gör...