fim izlemenin psikoloji üzerinde etkileri

genelde bunun etkisinin katharsis, psikolojik bir rahatlama, gerginliğin atılması vb. olduğu söylenir. başka bir açıdan fim izlemenin, insanların, başka gruplardan insanlara yönelik empati yeteneklerini artırdığı söylenmektedir. yani heteroseksülseniz, homoseksüellere yönelik, beyazsanız, siyahlara yönelik, türkseniz, suriyelilere yönelik empati yeteneğinizin artması gibi. bunlar aslında fimlerin ne kadar güçlü birer propaganda aracı olduğunu göstermektedir.

fakat benim bahsettiğim psikolojik etki daha farklı bir şey. daha uzun zamanda oluşman bir etkiden bahsediyorum. hayata bakış, hayattan beklenti konusunda etkiler. hayatında hiç film izlememiş birisinin psikilojik ruh halinin, hayat süresinin önemli bir kısmını film ve dizilerin oluşturduğu sanal bir alemde geçiren birine göre oldukça farklı olacağını düşünüyorum. bu farklılık da sanki olumlu manada olmayacak gibime geliyor. film izlemenin kısa vadede can sıkıntısını, hayal kırıklıklarını, anlamsız bir hayatı, yapacak bir şey bulamamak belasını geçiştirirken, uzun vadade arkasında dengeli olmayan bir psikoloji bıraktığını düşünüyorum. çünkü filmlerde çizilen senaryo, gerçek hayatta karşılaştığımız hadiselerden oldukça farklıdır. yani elbette birçok filmde anlatılan şey gerçek hayatta vuku bulabilir. ama anlatılan hikayeler gerçek hayatta çok nadir yaşanacak hadiselerdir ve dramatik etkileri abartılmıştır. üstelik fimler öykü, roman gibi yazılı medyanın haricinde gerçek hayata daha yakın bir izlenim uyandırır. yani roman ya da öykü okurken dışardan bir bakış geliştirmek ve tarafsız olarak kahramanlara yaklaşmak mümkünken, film izlerken bunu yapmak pek mümkün değildir. yani film izlerken gardımız düşer. rasyonel tarafımız düşünmez olur ve yalnızca duygularımız işin içindedir. böylece film yapanlar (yönetmen, senarist, yapımcı vb.) psikolojik ruh halimizi avuçlarının içinde tutarlar. her türlü ruh hali içerisine sizi sokabilirler ve bu ruh hali ile bazı olayları eşlemenizi sağlayarak karakteriniz şekillenmesinde büyük bir etkide bulunurlar. zamanın büyük bir çoğunluğunu böylesine yoğun ve oradan oraya manipüle edilmiş duygu durumları içerisinde geçirmek dengesiz bir ruh dünyası yaratacaktır. paranoya, obsesyon, anksiyete gibi. film izlemek kısa vadede bu ruh hallerini gideriyor olabilir, ama uzun vadede bunları daha da azdırdığını düşünüyorum, tıpkı alkol gibi.

izlediğim tüm fimleri ve bende bıraktıklarını, biliçaltımda oluşturdukları etkileri şöyle bir düşünüyorum. ve dünya görüşümün, ister istemez benimsediğim değerlerin, karakterimin, hayattan beklentilerimin vb. ne oranda film ve diziler ile şekillendirilmiş olabileceğini düşününce biraz ürküyorum açıkçası. günther anders'in matriks teorisi aklıma geliyor. bu matriks o bildiğiniz, hollywood'un gerçek hayatta hali hazırda işleyen matriksi görmemeniz için üzerinize boca ettiği matrix değil. bu matriks, gerçekten sizi şekillendiren matriks. anders bir makalesinde televizyonun insanları şekillendiren temel araç olduğunu söylüyordu. ortalama tipte insanı bizzat üreten, kitlesel anlamda bant tipi üretim sistemi gibi üreten bir alettir televizyon. şu anda evlerinde ekranlarının karşısında oturan insanlar (yalnızca televizyonlarının değil; bilgisayarlarında, laptoplarında, akıllı telefonlarında netflix, youtube, exxen izleyenler de) ü r e t i l i y o r l a r. yani dünya görüşleri, zevkleri, hayata bakışları, değerleri kitlesel manada şekillendiriliyor. kitle toplumu envai çeşit meta ürettiği gibi aynı zamanda o metaları sevecek, onların peşinden koşacak, bu toplumun değerlerini benimseyecek insanları da bant sisteminde aynı tip arabaları üretir gibi üretiyor.